Hac Amellerinin Hikmeti By: reyyan Date: 11 Þubat 2012, 23:13:48
Hac Amellerinin Hikmeti
Haccýn hikmeti: Kâbe-i Muazzama yeryüzündeki ilk bina ve tevhid dininin ilk mabedi olduðu gibi bütün müslümanlann birlik ve beraberlik timsalidir. Hac ise, bunu fikir ve duygu halinden fiil haline dönüþtüren bir ibâdettir. Belli zaman ve mekânlarda topluca yapýlmasý mecburî olan bu ibâdet ayný zamanda müslümanlann siyâsî birliðini de gerçekleþtirme vasýtalarýndandýr. Ýslâm'ýn en son farz kýlýnan ibâdeti olan hac ile bir müslüman kendisini Allah'a arz ve takdim etme imkânýna kavuþur.
Dünyanýn dört bir yanýndan gelen müslümanlar mahþer yerinin bir benzeri olan Arafat'ta toplanýrlar. Hesap gününün heyecaný içerisinde ilahî emirleri kayýtsýz þartsýz yerine getireceklerine dair toplu olarak and içerler. Emre âmâde ve hizmete hazýr olduklarýný "Lebbeyk" yani "emret, hazýrým" nidalarýyle bildirirler. Allah huzurunda toplanan yüz binlerce kiþilik, bu Ýslâm ordusu Mina'ya doðru harekete geçerler.
Kefeni andýran ihramlar içerisinde dünya ile bütün irtibatlarýný adeta kesmiþlerdir. Arafat'tan sonra tekbirlerle Müzdelife'ye gelen hacýlar bayram gecesini orada geçirdikten sonra bayram günü þeytanî vesveselere karþý olan nefretin bir remzi olarak Mina'da cemreleri taþlarlar. Sonra Allah yolunda canlarýný vermeye hazýr olduklarýný göstermek için bir kurban keserler. Nasýl gezegenler, güneþ, elektronlar çekirdek etrafýnda dönüyorsa, hacýlar da Kabe etrafýnda dönerler, tavaf ederler. Bu ayný zamanda Îslâm etrafýndaki birliðe olan aþkýn, Muvahhid müminlerin vahdetlerinin bir ifadesidir.
Hacda temsili olarak âhiret hayatýný yaþayan bir müslümanýn dünya hayatýnýn hiçliðini herkesten daha çok anlamýþ olmasý gerektir. Ayrýca hacc dolayýsýyla Ýslâm dünyasýnýn bütün dava, dert ve meselelerini yakýndan görmek imkânýný'elde etmiþ olan hacý, kendi ülkesinde de küfür ve nifakla nasýl mücâdele edileceðini daha iyi öðrenir. Hacdan ülkesine dönen bir müslüman eðitimden cepheye gelmiþ bir askerdir. Ayrýca hac Ýslâm'ýn cihana yayýlmasýný teþkilâtlandýran bir ibâdettir. Gerçekte hac, "amellerle ifade edilen semboller mecmuasýdýr." Biz bu sembolleri anlayabildiðimiz zaman hac amellerinin hikmetini de kolayca anlayabiliriz. Þöyle ki:
ÝHRAM: Hakikatte nefsânî arzulardan heva ve hevesten sýyrýlmak. Allah'ýn büyüklük ve celâlini düþünerek O'nun dýþýnda ne varsa hepsini bir kenara býrakmaktan baþka birþey deðildir.
TELBÝVE: Nefse karþý yapýlan bu iþleme þâhidlik etmek, ibâdet ve tâata devam etmenin lüzumunu idrâk etmektir.
TAVAF: Bütün nefsî arzulardan sýyrýldýktan sonra nimetlerini gösterip kendi zatýný gizleyen Allah teâlânm kutsiyyeti etrafýnda kalbin devamlý bir sevgi ile dönmesidir.
SA'Y: Tavaftan sonra iki rahmet iþareti arasýnda Allah'ýn baðýþý ve rýzasýný arayarak gidip gelmektir.
VUKUF: Arafat'ta vakfeye durmak, Sa'yden sonra haþyet ve heyecan dolu kalpler baðýþlanma ümidi ile semaya uzanan eller ve dua ile meþgul olan dillerle merhametlilerin en merhametlisi olan yüce Allah'a sadýk amellerle yapýlan bir yalvarýþtan baþka birþey deðildir,
Rabbin nurunu kalplere indiren bu amellerden sonra þeytan sembollerini taþlamak ise, þer ve kötülükleri, nefsin arzu ve isteklerini kýþkýrtan, fertleri veya toplumlarý ifsâd eden, bozguncu istekleri fiilen kovmayý temsil eden sembolik bir ameldir.
KURBAN KESMEK ise, Salih amellerle kuvvet bulan fazilet eliyle rezaletin kanýný akýtmayý, Allah'ýn temiz ve sadýk askerlerinin, Allah yolundaki sadâkat ve fedakarlýklarýný temsil etmektedir.[13]
Ýslâm'ýn bu eþsiz ibadetindeki yüce hikmetleri anlamayan bazý kimseler ise haccý Arap putperestliðinin te'siri altýnda kalmýþ bir ibâdet olarak vasýflandýrmakta ve cehaletin vermiþ olduðu bir cesaretle, Kabe ve etrafýnda tavaf, Hacer-ul Esved'i istilâm ve buna benzer diðer ta'zim ve hürmet ifadelerinin, bu te'sirin tezahüründen baþka birþey olmadýðýný söyleyerek Ýslama hücum etmektedirler. Oysa bu sözler gerçeði ifâde etmekten fersah fersah uzaktýr.
Çünkü Kabe'yi ziyaret eden yahut Hacer ul-Esved'i istilâm eden bir müslüman onlarýn ne maddi bir fayda ne de zarar veremeyecek bir taþ olduðuna kesinlikle inanýr. Müslümanlarýn âdil ve cesur halifesi Hz. Ömer'in, Hacerü'l-Esved'e dair þu sözleri bu gerçeði ne güzel ifade etmektedir: "Bilivorum sen bir taþsýn, ne zararýn olur, ne de faydan. Eðer Peygamber (s.a.)'i seni öperken görmeseydim, ben de seni öpmezdim."[14]
Bu durum Allah'ýn yüce kelâmýnda þu manâya gelen sözlerle ifâde ediliyor: "Allah Kabe'yi, o beyt-i haramý o haram olan ay(lar)ý (Mekke'ye) hediye edilecek kurbaný ve (onlarýn) boyunlarýnda ki gerdanlýklarý in-sanlar(ýn din ve dünyalarý) için bir nizâm yaptý. Bu Allah'ýn göklerde ve yerde ne varsa (hepsini) bildiði, Allah'ýn (zâten herþeyi) hakkýyla bilici olduðunu sizin de bilmeniz içindir."[15]
Þurasýný unutmamak gerekir ki, kelime ve cümlelerin ifâde edemediði ince manâlarý ve yüksek duygularý temsil eden yegâne dil semboldür. Kâ'be-i Muazzama Allah'ýn yer yüzünde dikilmiþ bir bayraðý gibidir. O bayrak Müslümanlarýn mukaddes ifâdesini sembolize etmektedir.
Þunu söylemek gerekir ki, haccýn manâsý ve icra ediliþ tarzý Hz. Ýbrahim'den sonra zamanla müþrik Araplar tarafýndan tahrif edildi. Nihayet Ýslâmiyet de bu bozukluklarý yeniden temizleyip islâh etti. Bu Ýslâhatýn esaslarýný þu þekilde özetleyebiliriz:
1. Her ibâdetin asýl maksat ve gayesi zikr-i ilâhi, taleb-i maðfiret, kelimetü'llah'ýn i'lasýdýr.
Arabistan ahalisi ise hacc-ý; þahsî, ailevî bir isim ve þöhret vasýtasý kýlmýþlardý. Nitekim, haccýn bütün menâsikinden farið olunca bütün kabileler gelip Mina'da toplanýrlardý. Bu, Araplarýn millî mefâhirlerindendi. Bu umumî toplantý yerine toplandýktan sonra o arada zikr-i ilâhi yerine her kabile kendi baba ve dedelerinin iyiliklerini sayýp dökerlerdi. Ýþte bunun için þu ayet-i kerime nazil oldu:
"Babalarýnýzý andýðýnýz gibi, Rabbinizi daha fazla, daha hürmetle anýn."[16]
2. Kurban keserlerdi.Bu kurbanýn kaným Kabe'nin kapýsýna, duvarýna sürerlerdi.Bu þekilde tanrýya yaklaþacaklarýný sanýrlardý. Yahûdilerde de bu usûl vardý ki, kurbanýn kanýný bir leðene doldurup, kurbangâha dökerlerdi. Kurbanýn etini de yakarlardý. Resûl-i ekrem vasýtasýyla bu iki adet ortadan kaldýrýldý. Bu hususta ayet-i kerime nazil oldu:
"Onlarýn etleri de, kanlarý da hiç bir zaman Allah'a eriþemez. Sizden yana, Allah'a eriþen sizin takvanýzdýr."[17]
Kurbandan asýl maksat, fakir ve gariplere ziyafet çekmektir, denildi.
3. Yemen ahalisinin usûlüne göre hacca giderken yol hazýrlýðý yapmadan, yolluk tedarik etmeden yola çýkýlýrdý. Bu hazýrlýklarý yapmadan yola çýkar, "biz Allah'a mütevekkiliz" derlerdi. Neticede Mekke'ye vardýklarýnda Mekke'de dilenirlerdi. Bunun üzerine þu ayet-i kerime nazil oldu.[18]
"Azýklarýmýz! Muhakkak ki azýðýn en hayýrlýsý takvadýr, nefsinizi sakýnmaktýr."[19]
4. Kureyþ'in Arap kabileleri arasýnda birçok imtiyazlarý vardý. Buna binaen Kureyþ'ten baþka bütün Arap kabileleri çýplak olarak Kabe'nin etrafýný tavaf ederlerdi. Bunun için Kabe'de tahtadan bir yer yapmýþlardý. Halk elbiselerim onun üstüne atar, soyunup çýrýlçýplak olurdu. Bu çýrýlçýplak cemaatýn ayýp yerlerini örtmek Kureyþ'in cömertliðine kalmýþtý. Ku-reyþ o zaman bu çýrýlçýplak cemeâta ayýp yerlerini örtecek elbise daðýtýrdý. Kureyþ erkekleri erkeklere, kadýnlarý da kadýnlara elbise verirlerdi. Onlarda bu elbiseyi giyinip tavaf ederlerdi. Kureyþ'in bu cömertliðinden mahrum kalanlar da çýrýlçýplak tavaf ederlerdi.[20] Ýslâm hayasýzca yapýlan bu iþi katiyyetle ortadan kaldýrdý. Bu hususta þu ayet-i kerime nazil oldu:
"Her namaz vaktinde ziynetlenin."[21]
Hicret'in 9 ncu senesinde Resûl-i ekrem bu hususu ilân için Hazreti Ebû Bekir'i hacca gönderdiler. Bundan böyle çýplak tavaf edilmeyeceði ilan edildi. Bu ilândan sonra bu âdet de ortadan kalktý.[22]
5. Kureyþ'in imtiyazlý hususiyetlerinden biri de bütün Arap kabileleri Arafat'ta durduklarý zaman Kureyþ Harem hududunun haricine çýkmayý dini mansýblanna aykýrý addederdi. Bunun için Kureyþliler, Müzdelife'de dururlardý. îslâm, Kureyþ'in bu imtiyazýný da ortadan kaldýrdý. Bu hususta "Sonra herkesin cemeâtle döndüðü yerden siz de dönün."[23] mealindeki âyet-i kerime nazil oldu.[24]
6. Cahiliyye zamanýnda haccýn dini hususiyetlerinden biri de büyük bir toplantý yapýlmasý idi. Her taraftan her çeþit insan toplanýr, gürültü patýrtý ile baðýrýp çaðýrýrlar, seslerini yükseltip birþeyler okurlar, hulâsa her çeþit fisk-u fücur ayyuka çýkardý. Ýslâm bir defada bunlarýn hepsini ortadan kaldýrdý. Bu hususta þu ayet-i kerime nazil oldu:
"Kim bu aylarda hacci ifâya azmederse, artýk hacda kötü söz söylemek, sövüþmek, kavga çýkarmak gerekmez. Siz ne iyilik ederseniz Allah onu bilir."[25]
7. Menasik-i haccý bitirdikten sonra geri dönmek isteyen halk ikiye ayrýlýrlardý. Bir zümre eyyâm-ý teþrikte geri dönenlerin günahkâr olduklarýný söyler, diðerlerinin daha fazla orada kalmalarýný temin etmek isteler-di. Kur'ân-ý Kerim bu hareketlerin her ikisini de caiz addetmiþtir. Bu hususta þu ayet-i kerime nazil olmuþtur:
"Kim acele edip iki günde dönerse, ona günâh yoktur. Kim geride kalýrsa ona da günah yok. Bu ittika eden (kendini fenalýklardan sakýnanlar) içindir."[26]
8. Bir de sessiz hac icâd etmiþlerdi. Yani bazýlarý hac ihramýný giyince susarlar, konuþmazlardý. Susup konuþmayan bir kadýn Hz. Ebu Bekir'in dikkatini çekti. Sorunca bu kadýnýn sessiz hac ihramý baðladýðý anlaþýldý. Hz. Ebu Bekir bu kadýný bu iþten men etti. Bu câhiliye adetidir, dedi.
9. Yaya olarak Kabe evine hacca gelmek için adak adanýrdý.Böyle yapmakla büyük sevap kazanýlacaðýna inanýrlardý. Nitekim bir gün Resûl-i ekrem, iki oðlunun omuzlarýna dayanarak zorla yürüyen, yaya gelen bir ihtiyar gördü. Meseleyi sordular. Bu adamýn yaya olarak hacca gelmeyi adadýðýný söylediler. "Cenâb-ý Hakk'ýn bu gibi þeylere ihtiyacý yoktur, kendi vücuduna eziyyet edemezsin" diyerek birþeye binmesini emir buyurdu.
Bu þekilde yine bazý kadýnlar baþý açýk, ayaðý çýplak olarak yaya Kabe'ye kadar gelmeyi adamýþlardý. Resûl-i Ekrem tesadüfen bunlardan birini gördü:
"Hak Teala sizin bu periþan halinize karþý bir mükâfat vermeyecektir. Bir þeye binebilirsiniz; buyurdular. Yine bunun gibi kurban olarak getirilen hayvanlara bu kurban, sýrf kurban içindir düþüncesiyle binmezlerdi. Nitekim bir gün Resûl-i Ekrem bir adamýn bir deveyi çekerek getirdiðini gördü. "Bu hayvana bin” buyurdu. Adam devenin kurbanlýk olduðunu söyledi. Resûl-i Ekrem üç defa deveye binmesini tekrarladý.
10. Ensar hacdan döndükleri zaman evlerine kapýdan girmezlerdi. Arkadan bir yer uydurup oradan girerlerdi. Bu iþi sevap sayarlardý. Bir gün adamýn biri hacdan dönmüþ ve âdet hilâfýna kapýdan evine girmiþti. Halk bunun bu hareketini zemmedip kötülüyorlardý.[27] Bunun üzerine Kur'ân-ý Kerîm'den þu ayet-i kerîme nazil oldu:
"Evlere arka taraftan girmeniz iyilik deðildir. Ýyilik insanýn (fenalýktan) sakýnmasýdýr, ittika'dýr. Evlere kapýlarýndan girin"[28]
11. Halkýn bir kýsmý da tavaf ederken günahlarýnýn hususiyetine ve vaziyetine göre muhtelif ve münasebetsiz tavýrlar takýnýyorlardý. Bazýsý burnuna ip baðlar, kendisini baþka birisine çektirirdi. Resûl-i ekrem böyle birine rastlamýþ burnundaki ipi çözdürmüþtü. Baþka bir zaman da, birinin baþka bir þahýsla ellerini birbirlerine baðlayarak tavaf ettiklerini gördüler. Çözdürerek þöyle buyurdu: "Elinden tut, o þekilde tavaf ettir".
Bir ara yine Resûl-i Ekrem iki kiþinin bir aðaç gövdesine ip baðlayýp çekerek geldiklerini gördüler. Sorunca aðaç gövdesini çekenler cevaben:
Biz böyle hac yapmayý adamýþtýk, dediler. Zât-ý risâletpenâhîleri þöyle buyurdular:
"Böyle adaklar adamayýnýz. Adaklar yalnýz zât-ý ülûhiyyet için olur."[29]
12. Arab halký hacda umre yapmazlardý. "Ne zaman hacca giden bineklerin sýrtýndaki yaralar iyi olursa o zaman umre yapýlýr" diyorlardý. Fakat Resûl-i Ekrem bizzat hacda umre yaptýlar ve bi'1-fi'il bu yersiz ve lüzumsuz âdeti de kaldýrmýþ oldular.
13. Cahiliyye devrinde hacca niyyet ettikten sonraki (günlerde iþi-gücü ahþ-veriþi býrakýrlardý. Bunu hacca mugayir sayarlardý. Halkýn çoðu da ticaret ve alýþ veriþin hacca aykýrý olduðuna inanýrlardý. Ýslâmiyet ise alýþ veriþin haccýn kudsiyyet ve hürmetine münâfi olmadýðým ortaya koydu. Ýki farizayý birlikte edâ için þu ayet-i kerîme nazil oldu.
"(Hac esnasýnda ticaret ederek) Rahbini/in lütf ve keremini aramakta günah yoktur"[30]
Bu þekilde cahiliyye devrinin bozuk âdeti sona erdi. Bununla birlikte ticaret, alýþ-veriþ iþleri de ilerledi.
14. Safa ile Merve'nin tavafýnda iki zümreye ayýrýhyorlardý. Medineliler Menat'a ihram baðlarlardý. Menat için ihrama girer, fakat tavaf etmezlerdi. Ancak diðer Arablar Safa ile Merve'yi tavaf ederlerdi. Ýslâmiy-yet gelince Kabe'nin tavafý emrolundu. Safa ile Merve hakkýnda âyet nazil olmadýðý için bunlarýn tavafýnýn caiz olup olmadýðýný müslümanlar Rasûl-i Ekrem'den sordular, bunun üzerine þu âyet-i kerime nazil oldu:
"Safa ile Merve Allah'ýn tayin ettiði niþanelerdir. Kim ki Beytullah'a hac eder, yahut "umreye gider de onlarý tavaf ederse, bunda bir beis yoktur."[31]
[13] Yusuf el-Kardâvî, Ýbadet, (Çev. Husameddin Cemal) s. 410-412.
[14] Buhârî hacc 50, Müslim, hacc 248, 251; Nesâî, menasik 147; lbn Mâce, menâsýk 27; Ahmed b Hanbel, I, 17, 26, 34, 35, 46, 53, 54.
[15] el-Mâide (5), 97.
[16] el-Bakara (2), 200.
[17] el-Hacc (22), 37.
[18] Buhâri, hacc 6.
[19] el-Bakara (2), 197.
[20] Buharý, hacc 91.
[21] el-A'râf (7), 30.
[22] Buhârî, hac 67.
[23] el-Bakara (2), 199.
[24] Buhârî, hacc 91.
[25] el-Bakara (2), 197.
[26] el-Bakara (2), 202.
[27] Buhârî, Umre 18.
[28] el-Bakara (2), 188.
[29] Felhu’I-bârî III, 386.
[30] el-Bakara (2), 197.
[31] el-Bakara (2), 158.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnlarý: 6/393-399.
[32] Müslim, hac 412; Tirmizî, hac 5, tefsir-i sûre (5), 15; Nesâî, Menâsik 1; îbn Mâce; menâsik 2; Dârimî, menâsik 4; Ahmed b. Hanbel, I, 255, 292, 301, 321, 325; II- 508.
Ynt: Hac Amellerinin Hikmeti By: ceren Date: 01 Aðustos 2018, 11:01:05
Esselamu aleykum. RABBÝM bizleri hac vazifesini hakkiyla yapan ve hikmete rahmete eriþen kullardan olalim inþallah. ..
Ynt: Hac Amellerinin Hikmeti By: Bilal2009 Date: 01 Aðustos 2018, 12:52:40
Ve aleykümüsselam Hac ibadeti ömürde bir kere yapýlmasý gereken çok önemli bir ibadettir Rabbim hacca gidebilmeyi nasip eylesin
Ynt: Hac Amellerinin Hikmeti By: Sevgi. Date: 02 Aðustos 2018, 00:54:58
Aleyküm Selam. Hac ibadeti Ýslâmýn þartlarýndandýr. Rabbim bizlere de islamýn þartýný hakkýyla yerine getirebilmeyi nasip eylesin inþaAllah. Amin Ecmăin