Süneni Ebu Davud

Pages: 1

Beyat By: reyyan Date: 31 Ocak 2012, 15:11:38

 

2940... İbn Ömer'den demiştir ki:

Biz, Rasûlullah (s.a.)'e (emirlerini) dinlemek ve itaat etmek üze­re söz verirdik (de, Rasûl-ü Ekrem efendimiz) bize

“Gücünün yettiği şeylere (söz ver)" diye telkinde bulunurdu.[55]

 

Açıklama
 

Metinde geçen gücünün yettiği şeylere anlamındaki cümlesi bazı nüshalarda  =  gücünüzün yettiği şeylere" şeklindedir.

İmam Nevevî'nin açıklamasına göre Müstemli ile Serahsi'nin rivayetle­rinde bu cümle müfred olarak zikredilmiş, başkalarının rivayetlerinde ise "gücünüzün yettiği şeylere" şeklinde cemi olarak rivayet edil­miştir. Nevevî bu kelimeyi müfred mütekellim olarak yani, "Gücünün yetti­ği hususta" manâsına almış ve şöyle demiştir: "Bu Peygamber (s.a.)'in ümmetine olan sonsuz şefkat ve rahmetindendir. Ümmetinden biri takat ge­tiremeyeceği bir beyatın umumuna girmesin diye onlara  gücümün yettiği hususta- demesini öğretmiştir.[56]

Biatin asıl manâsı, mübadele akdidir. Sonraları devlet başkanına itaat ve sadakati bildiren ve el sıkma suretiyle yapılan ahitleşmeyi ifâde etmiştir. Siyer kitaplarında açıklandığı üzere İslam tarihinde ilk biat hadisesi Akabe denilen yerde yapılmıştır. Medine devrinde vuku* bulan Biat'ür-ridvân Hz. Peygamberin Hudeybiye'de Mekke'lilerle antlaşma yolu aradığı sırada ger­çekleşmiştir.

Bu olayın hatırası şu âyetlerle yüceltilmiştir. "Andolsun ki Allah ina­nanlardan, ağaç altında sana baş eğerek biat edenlerden razı olmuştur. Gö­nüllerinde olanı da bilmiş, onlara güvenlik vermiş, onlara yakın bir zafer ve ele geçirecekleri bol ganimetlerden bahsetmiştir."[57]

Dört halife devrinde ve sonraki İslam devletlerinde halkın ileri gelenle­rinin halifeye itaatlerini bildirmesine de biat, denmiştir.[58]

Bütün bu açıklamalardan da anlaşılıyor ki, "Biat yeni başa geçirilen kim­seye bazan da başta bulunan kimseye itaat etmek üzere verilen bir sözdür." Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, imamet veya halifelik, devlet başkanı ile ümmetin görüş sahipleri arasında yapılan bir akidden başka birşey değildir. Akid ise, icab ve kabul olmadan olamaz. İcab, ümmet içindeki görüş sahip­leri veya şûra ehli tarafından yapılır. Bu ise halifeyi seçmekten ibarettir. Ka­bul; ümmetin görüş sahipleri tarafından seçilen Halifece yapılır.

Burada imametin üç merhaleden geçtiğini söyleyebiliriz: Birinci Mer­hale: İmamete aday gösterme merhalesidir. Önceki imâm veya görüş sahip­lerinden bir tanesi yeni olacak imâmı aday gösterir.

Buna örnek: Sakife'deki toplantıda Hz. Ebu Bekir'in Hz. Ömer'le Hz. Ebu Ubeyde'yi aday göstermesi ve Hz. Ömer ile Hz. Ebu Ubeyde'-nin aday gösterilmeyi kabul etmemelerinden sonra Hz. Ömer'in Hz. Ebü Bekir'i aday göstermesini gösterebiliriz. Vefatı yaklaştığı sıralarda Hz. Ebû Bekir'in Hz. Ömer'i aday göstermesi, yaralandıktan sonra Hz. Ömer'in altı kişiyi aday göstermesi de böyledir.

İkinci merhale: Seçilme veya aday gösterilmeyi kabul etme merhalesi-dir. Bu merhalede şûra ehli, adaylar birden fazla ise adaylardan birisini se­çer veya aday bir kişi ise ona muvafakat ederler. Buna dair de Hz. Ebû Be­kir'in mektubu kendilerine okunduğu zaman halkın onun aday göstermesi­ni kabul etmelerini ve Abdurrahman b. Avf'ın Hz. Osman'ı seçip arkasın­dan halkın da bu seçimi onaylamalarını örnek verebiliriz.

Üçüncü Merhale: Biat merhalesidir. Biat, seçimin dış görünüşü ve de­lilidir. Biat merhalesi, seçim aşamasının içindede olabilir, ve aralarında bir zaman aralığı bulunmayabilir. Hz. Ebu Bekir'in biatinde olduğu gibi, Hz. Ömer, kendisini aday göstermiş ve ona: "Uzat elini sana biat edeyim" diye­rek hemen biat etmiş idi. Arkasından da diğerleri peşpeşe biatte bu­lunmuştu.[59]

 

Bazı Hükümler
 

1. Zorla yaptırılan bir iş, o kişinin ihtiyarı ve gücü dı-şında meydana geldiği için, faili bu işten sorumlu de­ğildir.

2. Gücünün yetmediği bir işi yapmaya özenen bir kimseye "yapamaya­cağın işe özenme, gücünün yeteceği işlere giriş" demek caizdir.

3. Peygamber efendimiz devlet reisine biat edilmesine çok önem vermiş, ona muhalefetten sakınmalarını emretmiştir.[60]

 

2941... Urve (r.a.)'den demiştir ki:

Hz. Aişe, Rasûlullah'ın kadınlarla biatleşmesini şöyle anlatmıştır:

Rasûlullah (s.a.) (biatleşirken) hiçbir kadının eline dokunmadı. Ancak herbir kadından (biati sözle) aldı. Bir kadından (sözü) aldı da kadın da (söz) verdi mi

“Git! senin biatim aldım" buyururdu.[61]

 

Açıklama
 

Kadınların Hz. Peygambere vermiş oldukları bu sözün neleri ihtiva ettiği Müslümin Sahihinde şu manâya gelen cümlelerle anlatılmaktadır. "Mü'min kadınlar Rasûlullah (s.a.)'e hicret ettikleri vakit Aziz ve Celil olan Allah'ın:

"Ey Peygamber! Sana mü'min kadınlar Allah'a hiç bir şeyi ortak koş­mayacaklarına, zina etmeyeceklerine dair beyat etmeye gelirlerse"[62] âyetin-deki esaslara göre kendilerinden söz alınırdı."[63]

Müslim'in bu hadisinden anlaşılıyor ki: Kadınların, Hz. pey-gamber'e ettikleri biat Allah'a şirk koşmamak, hırsızlık yapmamak ve zi­na etmemek, çocukları öldürmemek, iftira etmemek ve Hz. Peygambere hiç bir ma'rufta isyan etmemek gibi hususları ihtiva etmektedir. Çünkü sözü geçen Mümtehine sûresinin 12. nci âyetinde kadınların bu şekilde biat etmeleri em-redilmektedir.

"Devlet başkanına, itaat etmek üzere söz vermek" anlamına gelen biat uygulamasının ilk örneğini Hz. Peygamber'in hayatında görebiliyoruz. Hz. Peygambere yapılan biatler, ona ve İslamın emirlerine bağlanmayı ihtiva edi­yordu. Bu bakımdan ashabın biatleri Hz. Peygamberi devlet başkanlığına getirmek anlamını taşımıyordu. Ancak onun peygamberliği aynı zamanda devlet başkanı olmasının da gereğiydi. Dolayısıyle ona biat, hem Peygam­ber olarak yapacağı tebliğlere inanmak, hem de devlet başkanı olarak vere­ceği emirlere itaat etmeye söz vermek anlamlarını birlikte ifâde ediyordu.

Hem devlet başkanlığı için başa getirmek ve hem de itaatte bulunmak üzere yapılan biat ise; ilk olarak Hz. Ebû Bekir (r.a.)'in halifeliğe getirilme­si ile gerçekleşmiştir.[64]

Ancak bir önceki hadisin şerhinde de açıkladığımız gibi biatin üç mer­halesi bulunduğunu unutmamak lazımdır.

Bazı ilim adamları, hadisteki biat kelimesine bakarak bu hadisin kadın­ların seçme hakkına sahip olduğuna delâlet ettiğini söylemişlerdir.

Bu görüşte olan ulemaya göre, "Rasûlullah (s.a.) kadınlara biat ettiği gibi bizimle de biat etmiştir..."[65] mealindeki hadis-i şerifte kadınların erkek­ler gibi seçme hakkına sahip olduklarına delalet eder.

Hz. Peygamberin ashabıyla yapmış olduğu biatlerin nübüvvet üzerine değil, siyasî nitelikli olduğunu anlatan bir hususta onun çocuklarla biat etmemesidir. Zira sahih olarak rivayet edilmiştir ki:

Buluğa ermemiş çocuklar ya kendileri veya ebeveynleri vasıtasıyla biat istemişler. Fakat Rasûlullah (s.a.) biat etmemiştir.[66] İşte kadının biati onun seçme hakkına sahip olduğunu gösterir.[67]

 

Bazı Hükümler
 

1.Kadınlar seçme hakkına sahiptirler.

2. Bir erkeğin yabancı bir kadının eline dokunması haramdır.

3. İhtiyaç olduğu zaman, yabancı bir kadınla konuşmak caizdir.

4. Kadının sesi avret değildir.

5. Erkeklerin biati sözle ve el sıkmayla kadınların biati sadece sözle olur.[68]

 

2942... Peygamber (s.a.)'e yetişen Abdullah ibn Hişâm'dan (ri­vayet olunduğuna göre) annesi Zeyneb bint Humeyd, onu Rasûlullah (s.a.)'e götürüp

"Ey Allah'ın Rasûlü bununla biatleş" demiş, Rasûlullah (s.a.) de "- O (daha) küçüktür/' demiş ve onun başını okşamıştır.[69]

 

Açıklama
 

Çocuklar mükellef olmadıklarından verdikleri sözlerden de sorumlu değillerdir. Onların biatlerinin de bir hükmü yoktur, işte bu sebeble Hz. Peygamber onlardan biat almamış, bu maksatla ge­len çocukların sadece başını okşamakla ya da -Buharî'nin rivayetinde açık­landığı üzere- onlara dua etmekle yetinmiştir.

Taberani, Hz. Peygamber (s.a.)'in Hz. Hasan'la Hz. Hüseyin, Hz. Ab­dullah b. Abbas ve Abdullah b. Ca'fer(r.a.)'den.büluğ çağına ermelerinden önce[70] Abdullah b. ez-Zübeyr ile yine Abdullah b. Ca'fer'den yedi yaşında biat aldığını[71] rivayet etmişse de çocuklardan alınan bu biatin devlet başka­nına itaati teahhüd eden siyasi nitelikli bir biat olduğu söylenemez. Ancak sahih ameller işlemek üzere yapılan bir biat olabilir. Çünkü biat; hicret et­mek, yardım etmek, ölünceye kadar cihad etmek gibi maksatlarla da ya­pılabilir.[72]

[55] Buharî, ahkam 43; Müslim, İmâre 90; Nesâî, bey'at 24, İbn Mâce, Cihad 41; Muvatta; bey'at 1; Ahmed b. Hanbel, 11-62, 81, 101, 139.

Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/196.

[56] Davudoğlu A. Şahih-i Müslim Terceme ve Şerhi IX, 48.

[57] Feth (40), 18, 19.

[58] Debbağoğlu Ahmed, Ansiklopedik Büyük İslâm İlmihâli 82-83.

[59] Udeh Abdülkadir, İslâm ve siyasi durumumuz, 213, 214.

Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/197-198.

[60] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/198.

[61] Buhârî, talak 20, şurût 1, tefsir 60/2, ahkam 49; Müslim imâre 88, 89; İbn Mâce, Cihad 43; Ahmed b. Hanbel, VI-114, 270, 365.

Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/198-199.

[62] Mümtehine (60),12.

[63] Müslim, imare 80.

[64] Eryarsoy Beşir, İslamda devlet  yapısı 175.

[65]   Buhârî 8, 125,  Hayatü’s-Sahabe 1-218, 223.

[66] 2942 numaralı hadis.

[67] Topaloğlu Bekir, İslam'da kadın 247.

Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/199-200.

[68] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/200.

[69] Buhârî, ahkam 46.

Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/200.

[70] Heysemi, Mecmeuzzevâid VI-140.

[71] a.g.e. 9, 285.

[72] İsa Abdulkadir Hakaik Anıl-Tasavvuf 89, Bedrüddin Aynî Umdet'ül-karî XXIV-272.

Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 11/200-201.

---

radyobeyan