Yasak Nerede Ve Ne Zaman Kondu By: saniyenur Date: 24 Ocak 2012, 21:53:44
YASAK NEREDE VE NE ZAMAN KONDU?
Mut'a nikahý yasaðýný, Hz. Peygamber'in ne zaman koyduðu hususunda rivayetler ihtilaflýdýr ve altý ayrý yerin ismi zikredilir. Þöyle ki:
1) Sabre Ýbnu Ma'bed'in rivayetlerinde Mekke fethi sýrasýnda konmuþtur.[68]
2) Hz. Ali'den kaydettiðimiz rivayetlerde Hayber'in fethi zamanýnda konmuþtur.[69]
3) Seleme Ýbnu'l-Ekva rivayetinde Evtas Gazvesi sýrasýnda, (üç günlük ruhsattan sonra) konmuþtur.[70]
4) Hasan Basrî'nin mürsel bir rivayetine göre, mut'a nikahý sadece umretu'lkaza sýrasýnda cereyan etmiþtir, bundan önce yasak olduðu gibi, bundan sonra da yasak olmuþtur.Hasan-ý Basrî'den gelen bu rivayet, iki sebepten reddedilmiþtir:
a) O'nun mürsel, yani hangi sahabeden aldýðýný belirtmeden yaptýðý rivayetler zayýftýr. Çünkü o, araþtýrma yapmadan, rastgele kimselerden hadis almýþtýr[71].
b) Mut'anýn Hayber Seferi sýrasýnda haram edildiðini belirten sahih rivayetlere muhalefet eder, dolayýsýyla bu zayýf rivayet Sahihler tarafýndan reddedilmiþ olmaktadýr.[72] Ýbnu Hacer, bu rivayetin sabit olduðunu farzedecek olursak þöyle yorumlarýz der: "Hasan Basrî hazretleri muhtemeldir ki, umretu'lkaza tabiriyle, Hayber'i kasdetmiþtir. Çünkü her iki sefer de ayný yýl içerisinde cereyan etti, týpký Fetih'le Evtas Seferi'nin ayný yýl içerisinde cereyanlarý gibi."[73]
5) Ebu Hureyre'den gelen bir rivayete göre, mut'a nikahý Tebük Seferi sýrasýnda haram edilmiþtir.[74] Bu rivayet tahrim hadisesinin Mekke fethi ve Hayber sýrasýnda vaki olduðunu beyan eden sahih rivayetlere muhalefet etmekten baþka, nazar-ý dikkate alýnamayacak derecede zayýf bir surette geldiði, hadis ilmi açýsýndan bir deðer ifade etmediði belirtilmiþtir.[75]
6) Sebre Ýbnu Ma'bed'den Ebu Davud'un kaydettiði bir rivayete göre mut'a, Veda Haccý sýrasýnda tahrim edilmiþtir.[76] Ancak "daha önce yine Sebre'den kaydedilen rivayetlerde yasaðýn fetih sýrasýnda olduðu ifade edilmiþtir. O rivayetler hem daha meþhur hem daha sahihtir. Þarihler, "Rivayetin sübûtu halinde, "Resulullah Fetih günü ilan ettiði" yasaðý Veda Haccý sýrasýnda tekrar etmiþ olabilir. Çünkü, Veda Haccý'na çok sayýda Müslüman katýlmýþtý. Bunlar arasýnda bir kýsým ahkâmý duymamýþ olanlar da vardý. Nitekim Aleyhissalâtu vesselâm, bu fýrsatta pek çok mühim meseleyi tekrar etmiþ, teblið etmiþtir. Bu tebliðin gayesi, dinin duyurulmasý ve yaygýnlaþtýrýlmasýydý" diye açýklamýþlardýr.[77] Mut'a nikahýnýn yasaklanma zamanýyla ilgili olarak gelen birçok farklý rivayetin varlýðý alimleri farklý yorumlara sevketmiþtir. Mühimlerini kaydedeceðiz:
* Maverdî der ki: "Mut'anýn tahrim edildiði yerin tayini meselesinde iki tahmin söylenebilir:
1) Tahrim, daha açýk olmasý ve daha iyi yayýlmasý için tekerrür etmiþtir. Ta ki, bu yasaðý bilmeyen de duyup öðrenmiþ olsun. Zira, her bir seferde, daha öncekilere katýlmayan yeniler bulunuyordu.
2) Mut'a birçok defa mübah kýlýnmýþ olabilir. Nitekim, bu sebeple sonuncu defada: "Kýyamete kadar haramdýr" buyrulmuþtur. Bu ifade daha önceki tahrimi, bu sonuncunun hilafýna, ibahenin takip ettiðini haber verip, bu sonuncu tahrimin müebbed olduðunu, artýk bundan sonra ibahenin gelmeyeceðini duyurma gayesi güder."Ýkinci þýkkýn esas olduðu belirtilir.[78]
* Nevevî'ye göre, mut'a nikahý iki kere mübah kýlýnmýþ, iki kere da tahrim edilmiþtir. Müslim'de yaptýðý þerhinde bu bahse þöyle bir baþlýk atmýþtýr: "Mut'a nikahý babý ve bunun önce mübah kýlýnýp sonra neshedildiði, sonra tekrar mübah kýlýnýp tekrar neshedildiði ve tahrimin kýyamete kadar devam etmek üzere kesinleþtiðinin beyaný."[79] Bu baþlýðýn altýna konu üzerine el-Kâdý'nýn uzun bir tahlilini kaydettikten sonra kendi görüþünü kaydeder."Muhtar (tercih edilen) gerçek þudur: "Tahrim ve ibahe iki sefer vukua gelmiþtir. Hayber'den önce mut'a helaldi. Bilahare Hayber günü haram kýlýndý. Sonra da Mekke fethinde mübah kýlýndý. Bu ayný zamanda Evtas gününü de içine alýr, çünkü ikisi birbirine çok yakýndýr. Derken o sýrada, üç gün sonra "kýyamet gününe kadar, müebbeten haram" kýlýndý. Bu tahrim devam etti. Öyleyse: "Ýbahe Hayber öncesine, ebediyet üzere tahrim de Hayber gününe mahsustur. Fetih gününde yapýlan tahrim de önceki tahrimi te'kidden ibarettir. Fetih gününe tekaddüm eden bir ibahe yoktur" demek caiz deðildir. Çünkü Müslim'in Fetih günündeki ibahe ile ilgili olarak kaydettiði rivayetler, bu hususta pek sarihtir, bunlarý görmezden gelmek caiz deðildir. Esasen ibahenin tekerrür etmesine mani bir sebep de yok."[80]
* Mut'a nikahýnýn yasaklanma vakti ile ilgili rivayetler arasýndaki ihtilaf üzerine Mâziri'nin yaptýðý açýklama da burada kayda deðer:"Ýslam'ýn bidayetinde mut'a nikahý caizdi. Müslim'de kaydedilen sahih hadislerle neshedildiði görülmektedir. Ulema, haramlýðý hususunda icma etmiþtir. Ýcmaya, sapýk mezhelerden bir grup dýþýnda hiçbir muhalefet varid olmamýþtýr. Onlar, bu hususta gelen bazý hadislere yapýþtýlar. Halbuki o hadisler mensuhtur. Onlarda kendileri için, mut'anýn cevazýna delalet yoktur. Caiz görenler bir de þu ayete yapýþýrlar: فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَاتُوهُنَّ اُجُورَهُنَّ "O halde onlardan hangisiyle faidelendi iseniz ücretlerini takdir edildiði vech üzere ödeyin"(Nisa 24). Mâziri bu ayetin Ýbnu Mes'ud'a nisbet edilen فَما اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ الى اَجَلٍ "O halde onlardan hangisiyle "belli bir müddete kadar" faidelendi iseniz.." þeklindeki bir kýraatý ileri sürdüklerini kaydettikten sonra: "Oysa Ýbnu Mes'ud'un bu kýraatý þazdýr. Þaz kýraatle ne Kur'an sabit olur, ne haberi muteber addedilir, ne de hükmüyle amel edilir" der. Mâziri sözlerine þöyle devam eder: "Bu mesele hakkýnda Sahih-i Müslim'de gelen rivayetler ihtilaflýdýr: Bir kýsmýna göre de, Mekke fethinde, mut'a'yý caiz gören kimse, bu ihtilafa takýlýp hadislerin mütearýz olduðuna, bu halin sýhhati yaralayacaðýna hükmedilebilir. Oysa mesele öyle deðil, böylesi bir mülahaza hatalýdýr. Aslýnda hadisler arasýnda bir tenakuz mevzubahis deðildir. Çünkü Resulullah'ýn onu iki ayrý zamanda yasaklamasý sahih bir durumdur. Ýkinci yasaklama, birinciyi te'kid için yapýlmýþtýr veya yasak iyice þöhret bulsun da birinci yasaðý duymayanlar da duymuþ olsun diye ikinci sefer yapýlmýþtýr. Böylece bazý raviler yasaðý birincisinden, bazýlarý da ikincisinden iþitmiþ olmalý. Her biri kendi iþittiðini rivayet etmiþ ve iþittiði zamana nisbet etmiþtir."[81]
* Zürkânî de, mut'a nikahýnýn cevazýna kail olanlarýn, kendilerine delil yaptýklarý ayetin, talak, iddet ve miras ahkâmýnýn gelmesiyle neshedildiðine dair Ýbnu Mes'ud ve Hz. Ali (radýyallahu anhüm)'den rivayet olduðunu el-Ýstizkar'a atfen belirtir[82]. Biz bu rivayeti, Beyhakî'nin Sünen'inde bularak Mut'a Meselesinin Ýç Yüzü baþlýðýný taþýyan kýsýmda kaydettik. Bu nesih haberini Ebu Hureyre merfu olarak rivayet etmiþtir.[83]
* Mesele üzerine Ebu Bekr Ýbnu'l-Arabî'nin yorumu da Nevevî'nin yorumuna benzer: Nesh, iki sefer cereyan etmiþ olmalýdýr. Þöyle der: "Allah Teala hazretleri, Ýslam'ýn baþlangýcýnda bu meseleyi meskut geçti, ta ki insanlar eski âdetleri üzere devam etsinler. Bilahare Hayber Seferi sýrasýnda, Hz. Ali'nin rivayetinde görüldüðü üzere haram etti. Bu rivayet sahih, sabit ve açýk bir rivayettir."[84]
* Kurtubî de þöyle demiþtir: "Bütün rivayetler mut'anýn ibahe zamanýnýn kýsa olduðunda müttefiktir. Dolayýsýyla o, haramdýr. Selef ve halef onun tahriminde icma ederler. Sadece Rafizîlerden, nazar-ý itibare alýnmaya deðmeyen bazýlarý aksini söylemiþtir."[85]
* Zahirîlerin imamý Ýbnu Hazm da þunu söyler: "Belli bir müddet için yapýlan mut'a nikahý caiz deðildir. Resulullah zamanýnda helal idi. Allah Teala hazretleri Peygamberi (aleyhissalâtu vesselâm)'nin diliyle onu, kesin olarak neshetti. Mut'a kýyamete kadar haramdýr."[86]
* Ýbnu Hâzým'ýn, Kitabu'l-Ý'tibar'daki deðerlendirmesinde, mut'a nikahýnýn "sefer halinde" mübah kýlýndýðý hususu vurgulanýr:
a) Ýslam'ýn bidayetinde ve sefer halinde mübah kýlýnmýþtýr. Ýbaheyi haber veren hiçbir rivayette, bunun mukime yani sefer halinde olmayana tanýndýðýný ifade eden bir ibare yoktur.
b) Birkaç kere yasaklandý, birkaç kere mübah kýlýndý. Resulullah ömrünün sonunda, Veda Haccý'nda kesin yasak koydu. Veda Haccý'nda ifade edilen yasak, zaten mevcut olan yasaðýn te'kidine matuf deðildir, te'bid (ebedîleþtirmeye) matuftur.
c) Bugün ne mezhep imamlarý ne baþka fakihlerden hiçbiri buna mübah dememektedir, sadece Þia'dan bir kýsmý onu helal addetmektedir.[87]
* Ýbnu Hâzým'ýn görüþlerini Aynî de aynen tekrar eder.[88] Mut'a nikâhýyla ilgili rivayetlerin deðerlendirilmesinde Tahavi'nin görüþü, hepsini noktalayacak mahiyettedir. Ona göre, mut'aya fetva vermiþ olanlarýn dayandýklarý rivayetlerin hepsi doðrudur, ancak bunlar neshedilmiþtir. Zira mut'a nikahýný bizzat Aleyhissalâtu vesselâm yasaklamýþtýr. Efendimizin iznini ifade eden rivayetler, yasaktan önceye aittir. Nehiyden sonra, o haram olmuþtur ve bunun en iyi delili Sebre Ýbnu Ma'bed (radýyallahu anh)'in rivayetidir. Birçok farklý tarikten gelen bu hadis, hem cevazý hem de tahrimi sarih bir þekilde göstermektedir.[89][68] Müslim'de Sebre'den gelen sekiz rivayetten beþi (Nikah 20, 22, 23, 25, 26. hadisler) sarih olarak yasaðýn fetih gününde olduðunu belirtir, diðer üçünde (19,21, 24. hadisler) yer belirtmeksizin yasaklama zikreder.
[69] Müslim, Nikah 29, (1407).
[70] Müslim, Nikah 18.
[71] Ýbnu Hacer, Fethu'l-Bari11, 73.
[72] Bkz. Nevevî, Þerhu Müslim 9, 181.
[73] Ýbnu Hacer, Fethu'l-Bari 11, 73.
[74] Ýbnu Hibban, a.g.e., 6, 178.
[75] A.e., 11, 73-74.
[76] Ebu Davud, Nikah 13.
[77] Bkz. Ýbnu Hacer, Fethu'l-Bari 11, 74; Nevevi, Þerhu Müslim 9, 180
[78] Ýbnu Hacer, Fethu'l-Bari 11, 74.
[79] Nevevî, Þerh-u Müslim 9, 179.
[80] A.e., 9, 181.
[81] Nevevî, Þerh-u Müslim 9, 179.
[82] Zürkani a.g.e., 4, 48.
[83] Ýbnu Hibban, Sahih 6, 178.
[84] Ýbnu'l-Arabî, Arýzatu'l ahvazi 5, 48.
[85] Ýbnu Hacer, Fethu'l-Bari 11, 78.
[86] Ýbnu Hazm, el-Muhalla 11, 141.
[87] Ýbnu Hazým Ebu Bekr Muhammed el-Hemedani, Kitabu'l-Ý'tibar fi Beyani'n-Nasih ve'l-Mensuh, Humus, 1386/1966, s. 177.
[88] Ayni, Umdetü'l-Kari 17, 246.
[89] Tahavi, a.g.e., 3, 24-25.
Ynt: Yasak Nerede Ve Ne Zaman Kondu By: HALACAHAN Date: 08 Mart 2016, 19:23:34
Allah razý olsun .. Muta nikahýnýn ne zaman yasaklandýgý hakkýnda faydalý paylasým olmus..