Riba By: seymanur K Date: 27 Aralýk 2011, 18:22:04
RÝBA (FAÝZ)
Riba; altýn, gümüþ ve yiyecek maddelerine girer. Altýnýn altýnla, gümüþün gümüþle ve yiyecek maddesinin ayný cinsten baþka bir yiyecek maddesiyle satýmý caiz olmaz. Ancak miktarda eþit ve peþin olsalar alým-satýmý caizdir.
Satýn alýnýp mülkiyete geçmeyen malýn alým ve satýmý sahih deðildir.
Bir etin diri bir hayvanla satýlmasý caiz olmaz.
Riba þu maddelere girer:
a) Altýn, b) Buðday , c) Gümüþ, d) Arpa, e) Hurma, f) Tuz.
1- Gümüþü altýnla satmak.
Hz. Ömer (r.a)'dan rivayete göre Peygamberimiz (s.a.v.) þöyle buyurmuþtur:
"Gümüþü altýnla deðiþtirmek faizdir. Meðer ki iki taraftan biri diðerine 'Al, diðeri de 'ver, diyerek elden ele peþin alýp-veriþ olsunlar, buðdayý buðdaya da deðiþtirmek faizdir. Meðer ki iki taraf birbirine 'Al', 'Ver', diyerek peþin alýp versinler. Arpayý arpayla deðiþtirmek de faizdir. Meðer ki 'Al', 'Ver', diye versinler. Hurmayý hurma ile satmak da faizdir. Meðerki 'Al','Ver', denilsin."[1]
Ebu Hureyre (r.a) dedi ki Resulullah (s.a.v.) þöyle buyurdu:
"Hurma hurma ile, buðday buðday ile, arpa arpa ile, tuz tuz ile misli misline elden ele mübadele edilir. Her kim artýrýr yahut artýrmasýný ister ve bunu alýrsa muhakkak riba yapmýþ olur. Ancak bunlarýn cinsleri ayrý ayrý olursa müstesnadýr." [2]
Altýn ve gümüþ için de yine Ebu Hureyre (r.a) dedi ki, Resulullah (s.a.v.) þöyle buyurdu:
"Altýn altýnla vezni veznine (misli misline), gümüþ gümüþle vezni veznine (misli misline) mübadele yapmak caizdir. Kim artýrýr ya da artýrmasýný isterse o riba yapmýþ olur." [3]
2- Eti canlý bir hayvanla satmak.
Eti canlý bir hayvana satmak da caiz deðildir.
Sumre þöyle rivayet eder: "Hz. Peygamber koyunun etle alým-satýmýný nehyetmiþtir." [4]
Peþin ya da vade ile olsun eti hayvanla satmak hiç bir þekilde caiz deðildir. Ýster o et hayvanýn cinsinden olsun ister ayrý cinsten olsun farketmez. Mesela canlý koyunun inek etiyle veya inek etinin koyunla satýlmasý caiz deðildir. Peygamberimiz (s.a.v.) bu çeþit alýþ-veriþleri yasaklamýþtýr.[5]
3- Eti etle satmak.
Bütün etler her ne kadar ayný ismi taþýyorsa da aslý itibarýyla ayrý cins olarak kabul edilmiþtir. Bu nedenle et ribaya tabi olan mallardan sayýlmýþtýr. Çünkü et bir yiyecek maddesidir.
Þu halde ayný cins etleri, ancak eþitlik peþin ve teslim þartlarýyla caiz olur. Mesela yirmi kilo koyun etinin yirmi kilo koyun etiyle mübadele satýþýyla caizdir.
4- Hayvaný baþka bir hayvanla satmak.
Hayvanýn baþka bir hayvanla satýlmasý caizdir. Çünkü hayvan bulunduðu mevcut üzere yiyecek maddesi deðildir. Ayný þekilde hayvan mevcut durumuyla nakit veya para da deðildir.
Hayvanlardan ikisi ayný veya ayrý cinsten de olsa bir hayvanýn baþka bir hayvanla eþit veya fazlasýyla satýlmasý caizdir.
Mesela bir koyunun iki koyunla, bir koyunun bir inekle veya bir deveyle satýlmasý caizdir. [6] --------------------------------------------------------------------------------
[1] Buhari, 2027; Müslim, 1586.
[2] Müslim, 1588.
[3] Müslim, 1588.
[4] Hakim, II/35.
[5] Müstedrek, 2/235; Muvatta’, 2/265.
[6] Kadý Ebu Þuca’, Ðayet’ül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 304-305.