Muhayyerlik By: seymanur K Date: 27 Aralýk 2011, 18:03:42
MUHAYYERLÝK
Alýcý ile satýcý birbirinden ayrýlmadýkça caymada muhayyerdirler(serbesttirler) ve üç güne kadar isteðe baðlý þart koþabilirler. Müþteri aldýðý malda bir kusur görürse malý geri çevirebilir.
Meyve mutlak bir þekilde olgunlaþmamýþsa alým-satýrm caiz deðildir.
Yaþlýk halinde, cinsinde riba (mesela hurma gibi) olan meyvenin meyve ile satýlmasý yine caiz olmaz.
Sütün süt ile satýlmasý ise caizdir.
Alýþ-veriþte aslolan baðlayýcý olmasýdýr. Ancak Ýslam Dini'nin taraflara olan merhameti sebebiyledir ki alýþ-veriþ muhayyerliði (pazarlýk serbestliðini) kabul etmiþtir.
Muhayyerlik, alýþ-veriþi devam ettirme veya onu feshetme arasýnda serbest olma ânlamýndadýr.
Delili ise, Resulullah (s.a.v.)'in þu hadisi þerifidir:
"Birbirlerinden ayrýlmadýkça alýcý da, satýcý da muhayyerdir."[1]
Þart koþulan muhayyerlik (serbestlik) müddetinin muayyen olmasý akidden itibaren üç günden fazla olmamasý gerekir.
Þartlý serbestliðin delili: Hýbban b. Munkiz (r.a.) Resulullah'a gelerek aldatýldýðýný söyledi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v.) þöyle buyurdu:
"Alýþ-veriþ yaptýðýnda 'Dinde aldatma yok' sözünü söyle."
Diðer bir rivayette,
"Bana üç günlük muhayyerlik serbestisi vardýr, de." [2] diye buyurdu.
Meyveler olgunlaþmamýþsa alým-satýmlarý caiz olmaz. Ýbni Ömer (r. anhüma) þöyle rivayet etmiþtir:
"Resulullah (s.a.v.) salahlarý meydana çýkmadýkça (aðaç üzerindeki meyve olgunlaþmadýkça) yaþ mayvenin satýþýndan hem alýcýyý hem de satýcýyý nehyetmiþtir." [3]
Olgunlaþmayan bir meyvenin baþka bir meyve ile satýþý caiz deðildir. Çünkü mümaselet (benzerlik) ancak olgunlaþtýðý zaman belli olur.
Muhayyerlik üç kýsýmdýr: [4]
[1] Buhari 2011; Beyhaki 5/273.
[2] Buhari, 2011; Beyhaki.5/273.
[3] Müslim, 1534.
[4] Kadý Ebu Þuca’, Ðayet’ül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 312-313.