Umra Ve Rukba By: seymanur K Date: 16 Aralýk 2011, 18:57:29
UMRA VE RUKBA
Umra: Mal sahibinin birine, 'Bu malý sana umra etlim'. Veya 'Ömrün boyunca bu malý sana hibe eltim' ya da 'Ömrüm boyunca bu malý sana hibe ettim' gibi sözlerdir. Bu hibe, hibe edenin ömrüne baðlý olduðu için 'Umra' ismini almýþtýr.
Rukba: Mal sahibinin birine, 'Sen benden önce ölürsen mal bana dönecek, eðer ben senden önce ölürsem sana ait olacaktýr' gibi sözlerdir. Bu hibe çeþidinde her biri diðerinin ölümünü beklediði için beklemek anlamýna gelen 'Rukba' ismini almýþtýr.
Peygamberimiz (s.a.v.) bu iki hibe çeþidi ile ilgili þöyle buyurmuþtur:
" Umra, verilen kimseye caiz ve rukba da verilen kimseye caizdir" [1] Alýþ-veriþte olduðu gibi hibenin sýnýrlý bir zamana baðlanmasý caiz deðildir. Ama yukarýdaki iki hibe çeþidi her ne kadar bir zamana baðlanmýþ ise de onlar bu kaideden istisna edilmiþtir. Resulullah (s.a.v.) bunlarýn hibe olarak cevazýný belirtmiþlerdir. Bu nedenle koþulan zaman þartý geçersiz ve hibe geçerli kýlýnmýþtýr. Ýmam Malik ve tabiileri 'Umra' hibesinde 'Umrayý alanýn ölümü ile mal, onu verene ve onun varislerine, diðer mezheplerde ise 'Hibe olduðu için hibe olanýn varislerine geçer, demiþler.
Hibe geçen muamelelerden tamamýyla ayrý olan bir iþlem olup, kiþinin karþýlýksýz olarak malýný zimmetinden çýkarýp baþka birine veya bir yere vermektir ki bunun da bazý rükünleri vardýr.
Hibenin rükünleri þunlardýr:
1) Akid yapan iki taraf (Hibe eden ve kendisine hibe edilen):
Hibe edenin, hibe ettiði þeye hükmen sahip olmasý gerekir. Mesela, kumanýn gecesini kumasýna hibe etmesi, hükmen sahip olduðu bir haktýr. Kendisine hibe edilenin ise, mülk edinmeye ehil olmasý gerekir. Þayet mükellef deðilse, velisi onun yerine hibeyi kabul eder.
2) Siga: Bundan kasýt icab ve kabuldür.Hibe eden, "Sana þunu hibe ettim", kendisine hibe edilen de, "Kabul ettim" anlamýnda sözler sarfet-mesi veya bu anlamda olacak davranýþlarda bulunmasý yeterlidir.
3) Hibe edilen þey: Satýþý caiz olan herþey hibe edilebilir. Kendisine hibe yapýlan kimsenin hibe edilen þeye malik olmasý, ve hibe alanýn da teslim almasýyla olur. [2] --------------------------------------------------------------------------------
[1] Tirmizi, 1351: Ebu Davud, 3558.
[2] Kadý Ebu Þuca’, Ðayet’ül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 366.