Evlenmede Denklik By: reyyan Date: 16 Aralýk 2011, 18:38:02
25-26. Evlenmede Denklik
2102. ...Ebû Hûreyre (r.a.)'dan rivayet olunduðuna göre Ebû Hind, Peygamber (s.a.)'in baþýnýn üst kýsmýndan kan almýþ. Bunun üzerine Peygamber (s.a.) (þöyle) buyurmuþ:
"Ey Beyaza oðullarý, Ebü Hind'i (kýzlarýnýzla) evlendiriniz. Onun (kýzlarýy)la da evleniniz. Sizin kendisiyle tedavi olacaðýnýz þeyler içerisinde hayýrlý olan birþey varsa o da kan aldýrmaktýr.”[375]
Açýklama
Ebû Hind'in asýl ismi "Abdân"dýr. Yesâr ve Salim olduðuna dâir de rivayetler vardýr. Ensârdan "Beyaza" denilen bir ailenin, ya da bir kavmin hürriyetine kavuþturduðu azatlý bir köle idi ve mesleði haccâmlýk (kan alýcýlýk)tý. Hz. Peygamberden de zaman zaman kan alýrdý. Bir defasýnda Peygamber Efendimiz onun hakkýnda "Kim Allah'ýn, kalbine imâný yerleþtirdiði bir kimseyi görme arzusundaysa, Ebû Hind'e baksýn" buyurarak onu medhetmiþti.[376]
Ebû Hind'in, bunca meziyyetlerine raðmen geçmiþte bir köle olduðu ve haccâmlýkla meþgul bulunduðu için çevresi tarafýndan onunla evlenmeye ve kýzlarýný almaya raðbet edilmeyeceði endiþesiyle Fahr-i Kainat Efendimiz, bir münâsebet düþürüp Ebû Hind'in mesleðini küçümseyerek kýzlarýný almaktan ve ona kýz vermekten kaçýnmamalarýný, kendisinin son derece imanlý bir kimse, mesleðinin de son derece hayýrlý bir meslek olduðunu onlara ilân etmiþtir.[377]
Bazý Hükümler
1. Nikâhta eþler arasýnda aranan denkliðin tesbýtýnde baþ vurulacak olan en önemli olcu din ve îman kuvvetidir. Binâenaleyh dîni bütün olan kimseler fakir de olsalar, zengin ailelere denk saylýrlar, onlarýn kýzým alabilirler. Haccâmlýk mesleði ile hayatým kazanýr olmak, geçmiþte köle olmak gibi durumlar bir þahsýn þeref ve i'tibânm, içtimaî mevkiini zedeleyecek hususlar deðildir. Çünkü Allah teâlâ Kur'ân-ý Kerîm'inde, "Ey insanlar, biz sizi bir erkek, ve bir diþiden yarattýk. Ve birbirinizi tanýmanýz için sizi milletlere ve kabilelere ayýrdýk. Allah yanýnda en üstün olanýnýz Allah'ýn buyruklarý dýþýna çýkmaktan en çok sakýnanýnýdýr."[378] "Hiç inanan kimse imândan çýkan fâsýk gibi olur mu? Bunlar bir olmazlar elbet."[379] buyurmuþtur. Hazret-i Peygamber de bir hadîs-i þerifinde "Dînini ve ahlâkýný beðendiðiniz bi rkiþi sizin ailenizden bir kadýna tâlib olursa, onu evlendirin. Þayet bunu yapmazsanýz, yeryüzünde fitne ve bozgun olacaktýr."[380] buyurmuþtur.
Bu bakýmdan evlenmelerde dîn yönünden erkeðin kadýna denk olmasý nikâhýn sýhhati için þarttýr. Ýslâm ulemâsýnýn bütünü bu görüþtedir. Bir baþka tâbirle bunda icmâ' vardýr. Binâenaleyh müslüman bir kadýnýn kâ-fîr bir erkekle evlenmesi caiz deðildir. Fakat kadýnlarýn erkeklere denkliði söz konusu olmadýðýndan müslüman bir erkeðin ehl-i kitâbdan olan ecnebî bir kadýnla evlenmesi caizdir.
Ýmâm Mâlik konumuzu teþkil eden hadîs-i þerîfe bakarak evlenecek olan erkeðin sadece din yönünden kadýna den kolmasýný esas almýþtýr. Ulemânýn ekseriyyeti denkliðin þart olduðunu kabul etmiþ fakat bunun ölçüsünde farklý düþünmüþlerdir. Birçoðuna göre ölçü dindarlýk ve iyi ahlâktýr.[381]
Þafiî ulemâsýnýn meþhur olan görüþüne göre, erkeðin evleneceði kadýna beþ hususta eþit olmasý istenir:
1- Takva, 2- Hürriyet, 3- Soy, 4- Meslek, 5- Delîlik, cüzzâm gibi nikâha engel teþkil eden kusur ve hastalýklardan salim olmak.
Bu mevzuda Ýmâm Ahmed'den iki görüþ rivayet edilmiþtir:
1- Erkeðin, evlenmek istediði kadýna takva ve soy bakýmýndan denk olmasý nikâhýn sýhhatinin þartýdýr.
2- Nikâh akdinin sýhhati için denklik þart deðildir.[382]
Þâfiîlerce de nikâhta erkeðin kadýna denk olmasý nikâhm sýhhatinin deðil, lüzumunun devamlýlýðýnýn þartýdýr. Þafiî ulemâsýndan bazýlarýna göre bu mevzuda îmâm Þafiî'den iki kavil rivayet edilmiþtir:
1- Eðer kadýnýn velîsi onun rýzâsý olmadan veya dengi olmayan biriyle evlendirecek olursa Ýmâm Þafiî "El-Ümm" isimli eserinde bu nikâhýn bâtýl olduðunu söylemiþtir.
2- "el-Ýmlâ" isimli eserde ise, "bir kadýný velîsi dengi olmayan birisiyle evlendirecek olursa, diðer velîlerin bu nikâhý ibtâl etmeye haklan vardýr" deniliyor. "el-Ýmlâ"daki bu ifâde, "sözü geçen nikâhýn sahih fakat lâzým olmadýðý" manasýna gelmektedir.[383] Binâenaleyh "kefalet, denklik nikâhýn lüzumunda þarttýr" diyenlere göre, meselâ buluð çaðýndaki bir kýz dengi olmayan birisiyle evlenirse velîsi razý olduðu takdirde nikâh mu'teberdir. Aksi takdirde velî nikâhý feshedebilir. Ýmâm Ebû Hanife (r.a.)'nýn görüþü budur. "Kefalet nikâhýn sýhhatinin þartýdýr" diyenlere göre ise velînin izni olmadan yapýlan böyle bir evlilik akdi sahîh deðildir.
Ýmâm Ebû Hanife altý hususta denkliðin aranacaðýný söylemiþtir1:
1- Soy; Arab yabancýya denk deðildir.
2- Ailenin Ýslama giriþ tarihi; Yalnýz babasý müslüman olan bir erkek, baba ve dedesi müslüman olan kadýna denk deðildir.
3- Baba ve dedelere doðru hür oluþ.
4- Servet. Ebû Yusuf'a göre kadým erkeðe denk kýlan servet, mehr ve nafakaya kâfi gelen servettir.
5- Dindarlýk; Ahlâksýz bir erkek iyi ahlâklý bir kadýnýn dengi deðildir.
6- Zanaat ve iþ; Düþük kaliteli âdî iþlerle meþgul olanlar, þerefli meslek sahiplerinin kýzlarýna denk sayýlmazlar.
Denkliði arama hakký hem zevcenin hem de velînin hakkýdýr. Birinin bu hakkým iskât etmesi diðerinin taleb etmesine mani deðildir. Evlendikten sonra meydana gelen farklýlýklarýn evliliðe zararý yoktur. Ayrýca kadýn gebe kaldýktan sonra denklik mevzuunda aldanýldýðý anlaþýlsa bile fesih davasý açýlamaz.[384]
Bunlardan birinci madde sadece Araplarda aranýr... "Evet islâm araplarda zevcin kendine bakarak -babasýna ve dedesine bakarak deðil- muteberdir. Þu izaha göre neseb yalnýz Araplarda muteberdir. Babanýn ve dedenin müslüman olmasý yalnýz acemlerde, hürriyet ise, hem acemlerde, hem de araplarda mu'teberdir. Kocanýn müslüman oluþu da böyledir.”[385] yâni hem araplarda hem de arap olmayanlarda aranýr.
Dindarlýk ve iyi ahlâk dýþýndaki denklik ölçüleri müctehidlerin yaþadýklarý asýrlarýn telakkilerine baðlýdýr. Çeþitli asýrlar ve cemiyetlere göre deðiþebilir.[386]
Hanefî ulemâsýndan Ýmâm Kerhî'ye göre nikâhta denklik asla þart deðildir. Nikâhta denkliðin bulunmasýyla bulunmamasý arasýnda bir fark yoktur. Ýmâm Mâlik ile Hasan el-Basrî de denkliðin þartiyyetini kabul etmemiþlerdir. Süfyân es-Sevrî de neseb cihetiyle denkliðin mu'teber olmadýðýna hükmetmiþtir. Zahiri mezhebinde de böyledir. Ýbn Hazm diyor ki: "Ehl-i Ýslâmm hepsi de kardeþtirler. En âdî bir zencinin oðluna, Hâþimî halîfesinin kýzý bile haram olmaz. Zânî olmayan herhangi bir fâsýk müslüman, faziletli bir müslüman kadýna denktir."
Bir erkeðin eveleneceði kadýna denk olmasýnýn, nikâhýn þartý bulunduðu görüþünde olan müctehîdlerin delillerini þu þekilde sýralamak mümkündür:
1- "Kadýnlarý ancak velîleri evlendirebiür. Denklerinden baþkasýyla evlendirilemezler."[387]
2- "Kureyþ batýn batýn birbirinin dengidir, diðer Araplar da kabile, kabile birbirlerinin dengidirler. Arap olmayanlar da birbirlerinin dengidir."[388] hadîs-i þerifleri.
Ancak hadîs ulemâsý bu hadîslerin zayýf olduðuna hükmetmiþlerdir.[389] Evlilikte denkliðin gözetilmesine dâir Kur'an-ý Kerîmde bir "nass" yoktur. Bu mevzuda ileri sürülen hadîslerin en saðlamý konumuzu teþkil eden hâdýs-i þerîf ile vakti gelince "Üç þeyi geciktirme namazý, hazýr olunca, cenazeyi ve dengini bulunca kýzý"[390]
3- Zevç ile zevce arasýnda düzenli ve uyumlu bir hayatýn devamý, hayatta karþýlaþacaklarý zorluklara tahammül edebilmeleri birbirlerine olan sevgi ve güven duygularýnýn devamýna baðlýdýr.
Aralarýnda denklik bulunmayan eþlerin böyle sýkýntýlý anlarda birbirlerine güvenmeleri ise mümkün olmaz. Olsa da devamlý olamaz.
Denkliðin þart olmadýðýný kabul edenlerin delillerini de þu þekilde özetlemek mümkündür:
1- Bir hadîs-i þerîfte "Ýnsanlar tarak diþleri gibi müsavidirler,[391] buyurulmuþtur. "Bir kimsenin diðer bir kimse üzerine takvadan baþka bir üstünlüðü yoktur"[392] buyurulmuþtur. "Sizin Allah yanýnda en üstün olanýnýz Allah'ýn buyruklarý dýþýna çýkmaktan ençok sakýnanýmzdýr."[393] âyet-i kerîmesi de bu gerçeði ifâde etmektedir.
2- Bilâl-i Habeþî (r.a.) ensâr-ý kiramdan bir aileye damad olmak üzere dünürlük yapmýþ, fakat muvafakat edilmemiþti. Durumu Resûl-i Ekrem (s.a.)'e arzedince Hz. Fahr-i kâinat: "Git onlara söyle ki, Resûlullah emrediyor, kýzlarýný sana versinler" diye emir buyurdu.[394] Bilindiði gibi Hz. Bilâl azatlý bir köle idi. Eðer nikâhta eþler arasýnda denklik arasaydý, Hz. Peygamber böyle emir vermezlerdi.
3- Eðer nikâhta eþler arasýnda denklik þartý aransaydý, kýsasta da aranmasý gerekirdi. Oysa kýsâsda denklik þartý yoktur.[395]
4- Eðer nikâhta eþler arasýnda denklik þartý aransaydý erkekte arandýðý gibi kadýnda da aranýrdý. Halbuki denkliðin kadýnda aranmadýðý bilinen bir gerçektir.[396]
Yukarýdaki i'tirazlara þu þekilde cevap verilmiþtir:
1- "Ýnsanlar tarak diþleri gibi müsâvîdirler", hadîsinin hükmü ahiretle ilgilidir, dünya ile ilgili deðildir. Ýnsanlarýn ahirette birbirlerine üstünlükleri ancak takva yönündendir, baþka deðildir. Dünyevî durum ise, bundan tamamen farklýdýr.
2- Hz.Bilâl ile ilgili hadîs-i þerîf, nikâhta denklik þartýnýn mu'teber olmadýðýna deðil, denklik talebini terk etmenin mendûp olduðuna delâlet eder. Ayrýca bu hadîsin sadece Hz. Bilâl'le ilgili özel bir hadîs olmasý da mümkündür.
3- Nikâhý kýsas'la kýyâs etmek doðru olmaz. Çünkü kýsas ammenin hayatýný korumakla ilgilidir. Kýsasta denklik þartý arandýðý takdirde dengi olmayan düþmanlarýný öldürmeye kalkar.
4- Nikâhta kadýnýn erkeðe denk olup olmadýðýnýn nazâr-ý i'tibâre alýnmamasý, bu denkliðin erkekte aranmasýnýn gereksizliðine delâlet etmez. Çünkü istifrâþ edilen kadýndýr. Kendi dengi olmayan bir kiþi tarafýndan istifrâþ edilmek kadýn için tahammülü imkânsýz bir durumdur. Erkek ise, istifrâþ eden durumunda olduðu için istifrâþ ettiði kadýn kendi dengi olmasa bile, utanýp arlanacaðý bir duruma düþmesi söz konusu olmadýðýndan dengi olmayan bir kadýnla evlenmesinde sakýnca yoktur.[397]
[375] Heysemi Mecmeu’z-Zevâid, IX, 377.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnlarý: 8/187-188.
[376] bk. Heysemi, Mecmeu'z-Zevâid, IX, 377.
[377] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnlarý: 8/188.
[378] el-Hucurât (49), 13.
[379] es-Secde (32), 118.
[380] Tirmizî, nikâh 3.
[381] Karaman, H. Mukayeseli Ýslâm Hukuku, s. 254.
[382] bk. Ýbn Kudâme, Muðnî, VI, 480.
[383] bk. Firûzâbadî, el-Muhezzeb, II, 38-39.
[384] Karaman, H., Mukayeseli Ýslâm Hukuku, s. 254, 255.
[385] bk. Dâvudoðlu, A., Ýbn Ah i d in Tercüme ve Þerhi, V, 428, 429.
[386] Kadîhân, Fetevâ'el-Haniyye I, s. 351, (Bulak 1330).
[387] bk. Dârekutnî, s. 392.
[388] Beyhâkî, es-Sünenu'1-kübrâ, VII, 132.
[389] Hadîslerin münakaþasý için bak.; Zeylâî, Nasbu'ur-râye, III, 196, 197.
[390] Beyhâki; es-Sünen-ül-kübrâ, VII, 133.
[391] es-Serahsî; Mebsût; V, 23.
[392] bk. el-Münâvî, Feyz-ül-Kadir, VI, 271.
[393] el-Hucûrât (49), 13.
[394] Kâsânî, Bedâyi', II, 317.
[395] Bedâyi', II, 317.
[396] Kâsâni, Bedâyi1, II, 317.
[397] Bedâyi’, II, 317.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnlarý: 8/188-192.
Ynt: Evlenmede Denklik By: Rüveyha Date: 08 Ocak 2016, 13:24:24
Esselamu aleykum ve rahmetullah.Çok önemli bir konu.Gerçekten evlilikte denklik çok önemli.Rabbim hayýrlý yuvalar nasip eylesin ÝnþaAllah ümmeti Muhammede..
Ynt: Evlenmede Denklik By: damla6d Date: 08 Ocak 2016, 16:05:46
Esselamu aleykum..(niyet ettim Allah rýzasý için hizmet etmeye)..Kan aldýrmak sünnet mi yani?kan aldýrmak peygamber efendimizinde önerdiði bir þey.Allah c.c. razý olsun..
Ynt: Evlenmede Denklik By: Sevim Altunkaya 7/A Date: 08 Ocak 2016, 16:09:08
Rabbim herkese her kuluna hayýrlý yuva kurmasýný nasip etsin. Amin...
Ynt: Evlenmede Denklik By: rabiayldz Date: 08 Ocak 2016, 17:03:31
Bazý evlilikler kötü þeyler olabiliyor.Herkesin hayýrlý bir evliliði ve yuvasý olur inþALLAH.(AMÝN).
Ynt: Evlenmede Denklik By: Yaðmur Gümüþ 8-B Date: 08 Ocak 2016, 17:32:02
Bismillah...
Allah herkese hayýrlý, denkli ve mutlu evlilikler nasip etsin. Herkes kendisindeki ve ailesindeki denkliði saðlamalýdýr.
Allah cc. razý olsun.
Ynt: Evlenmede Denklik By: mevlüde06 Date: 08 Ocak 2016, 17:50:39
ve aleykumusselam ve rahmetullah.yuvada anlayisin huzurun saglanabilmesi ucin esler arasinda denklik gercejten cok onemli.Rabbim insallah evli kardeslerimizin yuvalarina rahmet magfire sevgi saygi tohumlarindan sacsin.Allah razi olsun paylasim jcin
Ynt: Evlenmede Denklik By: Kevšer Date: 08 Ocak 2016, 18:21:29
Aleyna Ve Aleykümüsselăm ecmain. Mevlam tüm evlilik çaðýnda olan kardeþlerimize hayýrlý kýsmetler nasip eylesin inþaAllah. Amin
Paylaþým için Rabbim Razý olsun kardeþim..
Ynt: Evlenmede Denklik By: ikranur 7d Date: 08 Ocak 2016, 19:08:18
selamun aleyküm.
Rabbim bütün müslümanlara mutlu huzurlu bir evlilik nasip etsin. inþ herkezin yuvasý mutlu olur.
Allah c.c. razý olsun.
Ynt: Evlenmede Denklik By: Bilal2009 Date: 09 Ocak 2016, 19:28:36
Ve aleykümüsselam ve rahmetüllah. Rabbim paylaþým için razý olsun. Bu konularý öðrenmeyi nasip eylesin.
Ynt: Evlenmede Denklik By: ceren Date: 09 Ocak 2016, 20:22:56
Aleykumselam.Islam acisindan birbirine denk olan ve Rabbimin istedigi gibi hayirli bir evlilik yapan kullardan olalým insallah....
Ynt: Evlenmede Denklik By: selinay 7b Date: 09 Ocak 2016, 21:51:26
Selamun Aleykum
Yüce Allah herkese hayýrlý ve mutlu evlilikler nasip etsin inþallah. Amin
Allah razý olsun
Ynt: Evlenmede Denklik By: Alican 7-B Date: 09 Ocak 2016, 22:05:08
Aleyküm selam ve rahmetullah. Evlilikte insanlar huzur bereket istiyor ise evlenirken denk bir þekilde evlenmesi lazýmdýr. Evli olan kiþiler inþAllah yuvalarýný hep bir arada tutabilirler. Allah c.c razý olsun.
Ynt: Evlenmede Denklik By: rabiayldz Date: 12 Ocak 2016, 00:31:01
Yapýlan evliliklerde kadýnýn ve erkeðin eþit haklara sahip olmasý eþlerin birbirlerinin haklarýna saygý duymasý gerekir. Evlilikteki bu eþitlik evliliðin daha saðlýklý olmasýný saðlar. Böylece boþanma oranlarýnýn düþmesine kazaným saðlar.