'Git odana oyna' demeyin beraber oyun kurun
Çocuklara oyuncaklar alýp onlarýn kendi baþlarýna, mümkünse odalarýnda oynamalarýný beklemek yanlýþ bir tutumdur. Çocuk oyuncakla oynamayý, paylaþmayý, oyun kurmayý öðrenmek durumundadýr. Bunun için anne-baba zaman zaman çocuklarýyla oturup oyun oynamalýdýr.
Çocuklara oyuncaklar alýp onlarýn kendi baþlarýna, mümkünse odalarýnda oynamalarýný beklemek yanlýþ bir tutumdur. Çocuk oyuncakla oynamayý, paylaþmayý, oyun kurmayý öðrenmek durumundadýr. Bunun için anne-baba zaman zaman çocuklarýyla oturup oyun oynamalýdýr.
Bir çocuðun en temel ihtiyacý anne-baba sevgisidir; diðeri ise 'oyun'dur. Nasýl ki yetiþkinlerin bir iþi, meþguliyeti varsa çocuðun iþi de oyundur. Ebeveyn olarak, yardým etmeden çocuðun kendi kendine oyun oluþturabileceðini düþünürüz. 'Al çocuðum oyuncaklarýný oyna' diyerek kendi haline býrakýrýz. Çoðu zaman bu durumu iþlerimizi tamamlamak için bir fýrsat olarak görürüz. Oysaki bu davranýþ çok yanlýþ. Anne-babanýn çocukla birlikte oyuna dâhil olmasý gerekir. Uzman psikolog Büþra Tanýk, oyunla çocuðun daha iyi tanýnabileceðini ve iliþkinin güçlendirileceðini söylüyor. Tanýk, ayrýca birlikte oynanan oyunun çocuðun hayal gücünü geliþtirdiðini belirtiyor.
Çocuðun oyun oynarken mutluluk ve heyecan duyduðunu ifade eden Tanýk, oyunun hayal gücü, taklit yeteneði ve karar verme yetisini geliþtirdiðini, çocuðun kendini tanýma fýrsatý edindiðini söylüyor. Tanýk, çocuðu sürekli kendi baþýna býrakmak ve oyuna dâhil olmamanýn yanlýþ bir davranýþ biçimi olduðunu aktarýyor. Tanýk, "Birlikte oynanan oyun, anne-babanýn çocuðunu en iyi tanýyabileceði ve iliþkilerini güçlendirebileceði sosyal bir alandýr." diyor.
Tanýk, çocuðun tek baþýna oyun kurabilmesi ve oyunu sürdürebilmesinin de önemli olduðuna dikkatleri çekiyor.
Oyuncaklarýný kýrýyorsa ilgisini baþka yöne kaydýrýn
Anne-baba, çocukla oyun oynarken birtakým zorluklar yaþayabilir. Oyun sýrasýnda çocuk baðýrabilir, huysuzlanabilir yahut oyuncaklarýný fýrlatýp kýrabilir. Psikolog Tanýk'a göre bu gibi durumlarda, ortam uygun ve yapýlan davranýþ görmezlikten gelinebilecekse ebeveyn ilgisini baþka bir yöne kaydýrmalý. Çocuk tutumunu deðiþtirdiðinde tekrar çocukla ilgilenmek davranýþýn tekrarlanmasýný engeller. Eðer gözden gelinmeyecek kadar büyük bir davranýþ sergilemiþse 'Davranýþýný deðiþtirmezsen oyunu sonlandýracaðýz' þeklinde bir uyarý yapýlmalý. Anne-baba mutlaka tutarlý bir tutum sergilemeli. Bazý durumlarda çocuðun yýkýcý davranýþý, oyun içinde kendisine yansýtýlabilir. Böylece çocuk yaptýðý davranýþýn geri bildirimini alýr ve sorumluluðu öðrenir.
Bazý çocuklar da oyunu bitirmek istemez, mýzmýzlanýr. Bu gibi hallerde oyuna baþlamadan önce oyunun çerçevesi çizilmeli. Oyunun bitim zamaný hakkýnda çocukla önceden konuþulmalý ve oyunun sonuna yaklaþýrken gerekli durumlarda zaman hatýrlatmasý yapýlýp çocuðun oyunu bitirmesine imkân saðlanmalý. Oyun bitiminde çocuða 'Seninle oynamak benim için çok keyifliydi' þeklinde geri bildirim verilmeli.
Çocukla oyun oynarken ne yapmalý?
Liderliðini izleyin: Fikrinizi empoze etmek yerine çocuðun liderliðini, fikirlerini ve hayal gücünü takip edin. Çocuða herhangi bir þey öðretmeye çalýþmayýn, hareketlerini taklit edin ve onun söylediklerini yapýn. Çocuk böylece, oyunla daha çok ilgilenmeye baþlayacak.
Oyunun hýzýný ona uydurun: Çocuklar oyun oynarken, ayný aktiviteyi tekrar tekrar yapma eðilimindedir. Kendi becerilerine güvenmeyi baþarabilmek için ayný þeyi tekrarlamaya ihtiyaç duyarlar. Acele etmeyin, oyunun hýzýný çocuðun temposuna uyarlayýn.
Güç mücadelesine girmeyin: Çoðu anne-baba, çocuða oyunu kuralýna göre oynamak ister ve çocukla bir rekabete girer. Kendini yeterli hissedebilmesi için kontrol çocuða verilmeli.
Fikirlerini övün ve cesaretlendirin: Çocuðu düzeltmeyin, önemli olan çocuðun bir þeyleri denemesidir. Çocuðunuzun düþünce ve davranýþlarýný övün.
Açýklayýcý yorumlar yapýn: "Bu çiçek ne?", "Kaç tane yapraðý var?" gibi arka arkaya sorular sormayýn. Bu tür sorularýn çocuðun öðrenmesine yardýmcý olacaðý düþünülür, ancak bu yaklaþým özgürce konuþmasýný engeller. Ne yaptýðý hakkýnda destekleyici yorumlar yapýn. Zira bu, dil geliþimini aktif þekilde destekler. 'Çiçeði vazoya koyuyorsun. Su döküyorsun' gibi açýklayýcý cümleler kullanýn.
Problemi tek baþýna çözsün: Çok fazla yardým edilmesi ya da iþin tamamýnýn üstlenilmesi çocuðun kendine güven hissini azaltýr ve yetiþkine baðýmlýlýðý teþvik eder.
ZAMAN