Orucu bozan ve keffareti gerektiren hususlar By: sumeyye Date: 11 Aralýk 2011, 15:15:23
ORUCU BOZAN VE KEFFARETÝ GEREKTÝREN HUSUSLAR
817 Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Oruç, vücûda girenden dolayý bozulur"(58) buyurduðu bilinmektedir. Ýnsan fýtratýnýn gereði olarak; gýda maddelerini boðaz vasýtasýyla vücûduna ulaþtýrýr. Malûm olduðu üzere bu en tabii yoldur. Bunun dýþýnda; kulak, burun, ön ve arka menfezler gibi, arýzî yollar da mevcuddur.
818 Kur'an-ý Kerim'de: "Amellerinizi iptal etmeyiniz"(59) hükmü beyan buyurulmuþtur. Farz olan Ramazan-ý Þerif orucunu; kasden ve teammüden bozmak, büyük bir cinayettir. Hanefi fukahâsý Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Kim Ramazan ayýnda orucunu bozarsa; onun üzerine zýhar yapan kimsenin üzerine lâzým gelen þey (Keffaret) gerekir"(60) hadis-i þerifini esas almýþtýr. Dolayýsýyla kasden yiyip-içen veya cima eden oruçlu kimse; tetabûya riayet ederek (Yani arka arkaya olmak þartý ile) altmýþ gün oruç tutmak mecburiyetindedir. Bu onun üzerine farzdýr. Ayrýca ayný orucu kaza etmek durumundadýr. Ýmam-ý Merginani: "Ramazan-ý Þerifte tutulan oruçlarýn dýþýndakilerde keffaret yoktur. Zira ramazan ayýnda orucu bozmak, cinayet bakýmýndan çok ileri bir derecededir. O baþkasý ile ayný þekilde mütalâa edilemez"(61) hükmünü zikretmektedir. Hem kaza hem keffarettin gerekmesi için bazý þartlar vardýr.
Birincisi: Kasden orucu bozmuþ olmak þarttýr. Oruçlu kimse hata yolu ile iftar ederse, keffaret gerekmez, ancak kaza gerekir. Meselâ: Abdest alýrken aðýzýna su verdiði anda, elinde olmayarak boðazýna suyun kaçmasý gibi!.. bu durumda kasden bozmak sözkonusu deðildir. Ancak gününe gün kaza eder.
Ýkincisi: Kendi iradesi ile bozmalý, zorlama neticesinde bozmuþ olmamasýdýr. Meselâ: Kendisiyle cim'a edilen kadýn, bu fiile razý olmuþsa hem kaza hem keffaret gerekir. Ancak cim'a zorla yapýlmýþsa kadýna sadece gününe gün kaza gerekir.(62) Çünkü orucu bozmasý hususunda zorlanmýþtýr, kendi iradesiyle bozmamýþtýr.
Üçüncüsü: Oruca baþladýktan sonra hastalanmamasý veya sefere çýkmamasý esastýr. Eðer hastalanýr veya sefere çýkarak bozarsa, keffaret gerekmez.
Dördüncüsü: Mükellef Ramazan-ý Þerif orucunu tutarken geceden niyyet etmiþ olmalýdýr.
Beþincisi; orucu bozarken, tabi gýdalardan veya gýda yerine geçebilecek yiyecek ve içeceklerden faydalanmýþ olmalýdýr. Meselâ: Çakýl taþýný veya demir parçasýný yutan kimsenin orucu bozulur. Ancak keffaret gerekmez. Zira bunlar gýda maddeleri olmadýðý gibi, gýda yerine geçecek maddeler de deðildir.(63)
819 Þimdi bu genel esaslar dahilinde; orucu bozan ve keffareti gerektiren hususlardan bir kýsmýný zikredelim: "Tabii gýda maddelerini ve gýda maddesi hükmünde olan yiyecekleri kullanmak; Cima' yapmak (rýza söz konusu olduðu anda hem fail, hem mef'ul için keffaret gerekir.) Aðýza giren yaðmur suyunu kasden yutmak; sirke, deve sütü, bakla, kavun karpuz üzüm ve þeker kamýþý sularýný içmek; þifa olacaðý gerekçesi ile harhangi bir ilâcý kullanmak; yaða ve pekmeze katýlmýþ darý ununu yemek; asma yapraðý veya taze aðaç yapraðýný yemek; yenilen cinsten otlarý, ilâç veya gýda niyyetiyle kullanmak!.." Bütün bunlar vücûda dahil olduðu anda oruç bozulur, hem kaza hem keffaret gerekir!(64).
(58) Ýbn-i Hümam - Fethû'l Kadir - Beyrut : 1315 D. Sadr Mtb. C: 2, Sh: 72. Ayrýca Molla Hüsrev - A.g.e. C: 1, Sh: 205, Ýmam-ý Merginani - A.g.e. C: 1, Sh: 125.
(59) Muhammed Sûresi: 33.
(60) Ýbn-i Hümam - Fethû'l Kadir - Beyrut : 1315 D. Sadr Mtb. C: 2, Sh: 70.
(61) Ýmam-ý Merginani - A.g.e., C: 1, Sh: 125.
(62) Þeyh Nizamüddin ve heyet - El Feteva-ý Hindiyye - Beyrut: 1400, C:1, Sh: 205.
(63) Ýmam-ý Merginani - A.g.e. C: 1, Sh: 124.
(64) Þeyh Nizamüddin ve heyet - A.g.e. C: 1, Sh: 205.