Anne ve babaya iyilik ve itaat zaruridir By: sumeyye Date: 05 Aralýk 2011, 22:25:11
6. ANNE VE BABAYA ÝYÝLÝK VE ÝTAAT ETMEK ZARURÝDÝR
1704 Allahû Teâla (cc)'nýn kanunlarýnda herhangi bir deðiþiklik olmaz. Ulema buna "Sünnetûllah" adýný vermiþtir. Ýnsan anne rahminden,; hiçbirþey bilmediði halde dünyaya gelir. Ýlk yýllarý tam bir zaaf içerisindedir. Annesi, onu sevgi ve merhametle baðrýna basar, korur ve büyütür. Çocuk büluða erdikten sonra, aile sahibi olur. Artýk o da bir anne veya babadýr. Derken ihtiyarlýk gelir çatar!.. Bu "sünnetullah"; Hz. Adem (as)'dan beri hep böyle devaran etmiþtir. Nitekim Kur'ân-ý Kerîm'de: "Allah sizi bir zaaftan yaratan, sonra diðer bir zaafýn ardýndan kuvvet veren, sonra kuvvetin arkasýndan da yine zaafa ve ihtiyarlýða getirendir. Allah ne dilerse yaratýr"(161) hükmü beyan buyurulmuþtur. Müfessirler; bu Âyet-i Kerîme'de insanýn devrelerine dikkatin çekildiðini beyan etmektedirler.(162)
1705 Resûl-i Ekrem (sav) anne ve babaya iyilik etmeyi, vaktinde kýlýnan namazdan sonra, Allahû Teâla (cc)'nýn en çok sevdiði amel olarak tarif buyurmuþtur. Cihada katýlmak hususunda korkunç arzu duyan bir sahabesine: "Ð Git! (cihada katýlma) yaþlý olan anne ve babana hizmet et!"(163) emrini vermiþtir.
1706 Kur'ân-ý Kerîm'de: "Biz insana anne ve babasýný tavsiye ettik!.. Onun annesi, kendisini zaaf üstüne zaaf ile (karnýnda) taþýmýþtýr. Sütten ayrýlmasý da iki yýl (sürmüþtür) "Bana, anne ve babana þükret. Dönüþün ancak banadýr" (Dedik). Eðer onlar (anne ve baban) sence ilimde (yeri) olmadýk bir þeyi bana eþ tutman (þirk koþman) üzerinde seni zorlarlarsa, kendilerine itaat etme. Onlarla dünyada iyi geçin. Bana dönenlerin (mü'minlerin) yoluna uy. Nihayet dönüþünüz ancak banadýr. O vakit (hesap gününde) ben size ne yapýyordunuz, haber veririm"(164) hükmü beyan buyurulmuþtur. Hz. Saad b. Ebi Vakkas (ra)'dan þöyle rivayet edilmiþtir: "Ben anneme karþý çok saygýlý ve hayýrlýydým. Bir dediðini iki etmezdim. Ýslâmiyeti kabul edince annem bana: "Oðlum, senin icad ettiðin din nedir? Yemin ederim ki, sen bu dini terkedinceye kadar hiçbir þey yeyip içmeyeceðim" dedi. Ben kendisine: "Anne ne olursun böyle yapma!.. Muhakkak ki ben hiçbir þey için dinimi terkedemem" cevabýný verdim. Annem bir gün, bir gece hiçbir þey yemedi. Bitkin bir hale geldi. Ertesi gün yine hiçbir þey yemedi, meþakkati iyiden iyiye arttý. Bu halini görünce yanýna gidip: "Anne sen bilirsin!.. Allahû Teâla (cc)'ya yemin olsun ki, senin yüz ruhun olsa ve teker teker senden çýksa, ben yine de dinimi terketmem. Artýk sen bilirsin ister ye, ister yeme" dedim. Annem, benim kararlý tavrýma þahid olunca yemek yemeye baþladý. Bu hadise üzerine: "Eðer onlar sence ilimde (yeri) olmadýk herhangi bir þeyi bana eþ tutman üzerinde seni zorlarlarsa, kendilerine itaat etme..." ayeti nazil oldu.(165)
1707 Ýmam-ý Kurtubi; "Günah iþlemekte veya farzlardan birisini terketmekte; anne ve babaya itaat olunmaz. Ýtaat ancak mübah olan emirlerde geçerlidir."(166) hükmünü zikreder. Esasen ûlema: "Þirk koþma hususunda anne ve babaya itaat haram kýlýnmýþtýr. Dolayýsýyla itaat; Ýslâmi hududlar içerisinde geçerlidir. Haram iþleme veya farzlarý terketme hususunda hiçbir güce itaat edilmez. Zira Resûl-i Ekrem (sav): "Allahû Teâla (cc)'ya isyan hususunda, mahlûka itaat edilmez" buyurmuþtur. Hz. Ebû Bekir (ra) hilafet makamýna beyatle geçer geçmez ilk hutbesinde: "Ben Allah'a itaat ettiðim müddetçe bana itaat edin. Þayed Allah'a isyan edersem, bana itaat etmeniz farz deðildir" diyerek, itaatin sýnýrýný beyan etmiþtir" hükmünde müttefiktir.
1708 Hanefi fûkahasý: "Bir kimse üzerine; fakir olduklarý müddetçe, gayr-i müslim bile olsalar, anne ve babasýna nafaka vermesi vacip olur. Bu Allahû Teâla (cc)'nýn: "Onlarla (anne ve baba ile) dünyada maruf bir þekilde geçin" emrine dayanýr. Bu Âyet-i Kerîme, kafir olan anne ve baba hakkýnda nazil olmuþtur. Kaldý ki kendisi; Allahû Teâla (cc)'nýn nimetleri içerisinde rahatça yaþarken, anne ve babasýný açlýktan ölüme terketmesi (velev ki gayr-i müslim bile olsa) ma'ruf'dan deðildir."(167) hükmünde ittifak etmiþtir. Nitekim: "Babam benim iznim olmadan malýmý alýyor" þeklinde þikayette bulunan bir sahabeye hitaben Resûl-i Ekrem (sav): "Sen ve malýn babanýndýr"(168) buyurmuþtur.
1709 Kur'ân-ý Kerîm'de: "Rabbin "Kendinden baþkasýna kulluk etmeyin. Ana ve babaya iyi muamele edin" diye hükmetti. Eðer onlardan biri veya her ikisi, senin nezdinde ihtiyarlýða ererlerse, onlara "öf (bile) deme. Onlarý azarlama. Onlara güzel (ve tatlý) söz söyle. Onlara acýyarak tevazûu kanadýný (yerlere kadar) indir ve: "Yâ Rabbi!.. Onlar beni çocukken nasýl terbiye ettilerse, sen de kendilerini (öylece) esirge" de!.. Rabbiniz sizin içinizdekini en iyi bilendir. Eðer siz iyi kimseler olursanýz þüphesiz ki Allah daima kendine dönenleri (ve çok tevbe edenleri) cidden yargýlayýcýdýr"(169) hükmü beyan buyurulmuþtur. Bu Âyet-i Kerîme'de Allahû Teâla (cc); (anne ve babasý ihtiyarlayan, acze düþen) mü'minlere beþ teklifte bulunmaktadýr:
1) Anne ve babaya "öf" bile deme!.. Buradaki "öf" kelimesinden maksad; kýzgýnlýk ve hoþlanmamayý açýða vurmaktýr. Mýrýn-kýrýn edip, homurdanmak da ayný mahiyettedir.
2) Onlarý azarlama!.. "Sen bilmiyorsun, sus, konuþma gibi kalblerini kýracak cümleler kullanma.
3) Onlara güzel ve tatlý söz söyle!.. Ta'zim ve hürmet ifade eden "anneciðim, babacýðým, ne emredersiniz gibi" güzel sözler söyle!..
4) Onlara merhametle muamele et!.. Çünkü onlar, sen küçükken ayný þeyi yapmýþlardý. Anne ve babaya tevazû göster. Her an emirlerine âmâde olduðunu hissettir. Nitekim bir kadýn Resûl-i Ekrem (sav)'in yanýna gelir. Hz. Peygamber (sav) derhal sýrtýndan rýdasýný çýkararak yere serer ve o kadýný buyur eder, üzerine oturtur. Daha sonra o kadýnýn Resûl-i Ekrem (sav)'in süt annesi olduðu anlaþýlýr.(170)
5) Anne ve babaya hayýr dua et!.. Resûl-i Ekrem (sav)'e, Saleme oðullarýndan bir kimse: "Yâ Resûlullah!.. Öldükten sonra da anne va babamýza bir iyilik yapabilir miyiz?" sualini sormuþtur. Bunun üzerine Resûl-i Ekrem (sav): "Evet!.. Onlara dua etmen ve Allahû Teâla (cc)'dan günahlarýný baðýþlamasý için talepte bulunman, eðer herhangi bir sözleri varsa, onu yerine getirmen. Onlarýn sýlâ ettiði kimseleri ziyaret edip, dostlarýna ikramda bulunman" cevabýný vermiþtir. Kur'ân-ý Kerîm'de: "Ey Rabbimiz!.. (kýyamette) hesap için ayaða kalkýlacaðý gün beni, ana ve babamý ve bütün iman edenleri yarlýða"(171) hükmü beyan buyurulmuþ ve mü'minlere bu þekilde dua etmeleri tavsiye edilmiþtir. Allahû Teâla (cc)'nýn anne ve baba ile ilgili bu beþ teklifi üzerinde iyi tefekkür etmek gerekir.(172)
1710 Þurasý muhakkaktýr ki; anne babanýn hakkýný ödemek göründüðü kadar kolay deðildir. Nitekim Ebû Bureyde (ra)'nin babasýndan þöyle rivayet edilmiþtir: "Bir adam annesini sýrtýna almýþ, Kâbe-i Þerifi tavaf ettiriyordu. Bu esnada Resûlullah (sav)'ý gördü ve: "Nasýl, annemin hakkýný ödeyebildim mi?" diye sordu. Resûl-i Ekrem (sav)" "Hayýr!.. Seni karnýnda taþýrken, bir nefes alma anýndaki zahmetinin dahi hakkýný ödeyemedin!"(173) buyurdu. Annenin hakký hiçbir zaman ödenemez.
1711 Ýbn-i Abidin: "Bir kimse anne ve babasýnýn þeran günah olan, örfte ayýp ve ar (utanma sebebi) olan bir fiili iþlediklerini gördüðünde onlara bir defa bu fena fiili býrakmalarýný emreder, kabul ederlerse ne ala!.. Hoþ görmezlerse sükût edip bir daha emretmez, fakat onlar için dua ve istiðfar eder"(174) hükmünü zikretmektedir. Dolayýsýyla anne ve babayý ("Emr-i Bi'l Ma'ruf, Nehyi Ani'l Münker" yapýyoruz gerekçesiyle) evladlarýn sürekli ikaz etmeleri câiz deðildir. Meseleyi bir defa ve çok tatlý bir üslubla anlatmak mümkündür. Bunun da zamaný çok iyi tayin edilmelidir.
(161) Er Rûm Sûresi: 54.
(162) Mecmuatu't Tefasir-Ýst: 1401 Çaðrý Yay. C: 5, Sh: 53-54 (Gadý Beyzavi, Ýbn-i Abbas, Haazin, Nesefi)
(163) Sahih-i Buhari-Ýst: 1401 Çaðrý Yay. C: 7, Sh: 69, K. Edeb: 3.
(164) Lokman Sûresi: 14-15.
(165) Ýbn-i Kesir-Tefsirû'l Kur'an'il Aziym-Beyrut: 1969 C: 3, Sh: 443-444.
(166) Ýmam-ý Kurtubi-El Camii Li Ahkamû'l Kur'an-Kahire: 1967 C: 14, Sh: 64.
(167) Ýmam-ý Merginani-El Hidaye Þerhû Bidayetü'l Mübtedi-Kahire: 1965 C: 2, Sh: 46. Ayrýca Molla Hüsrev-Dürerû'l Hükkam fi þerhi Gureri'l Ahkam-Ýst: 1307 C: 1, Sh: 418, Ýbn-i Hümam-Fethû'l Kadir-Beyrut: 1316 C: 3, Sh: 347.
(168) Ahmed b. Hanbel-El Müsned-Ýst: 1401 C: 2, Sh: 179-204. Ayrýca Sünen-i Ýbn-i Mace, C: 2, Sh: 769 K. Ticaret: 64 Had No: 2291.
(169) El-Ýsrâ Sûresi: 23-25.
(170) Sünen-i Ebû Davud-Ýst: 1401 C: 5, Sh: 353 K. Edeb: 129 Had. No: 5144.
(171) Ýbrahim Sûresi: 41.
(172) Ýmam-ý Kurtubi-El Camii Li Ahkamû'l Kur'an-Kahire: 1967 C: 10, Sh: 243-244 Ýmam Fahruddin-i Razi a.g.e. C: 20 Sh:189-190, Ýbn-i Kesir-Tefsirû'l Kur'an'il Aziym-Beyrut: 1969 C: 3, Sh: 34-36.
(173) Muhammed b. Ýsmail El Buhari-El Edebü'l Müfred-Ýst: 1976 C: 1, Sh: 15.
(174) Ýbn-i Abidin-Reddü'l Muhtar Ale'd Dürri'l Muhtar-Ýst: 1982 C: 8, Sh: 311.
Ynt: Anne ve babaya iyilik ve itaat zaruridir By: ceren Date: 18 Aðustos 2017, 19:32:30
Esselamu aleykum.anne babasýna sahip çýkan mrhamet edip bakan ve allahýn rahmetine kavuþan kullardan olalim inþallah. ..
Ynt: Anne ve babaya iyilik ve itaat zaruridir By: Sevgi. Date: 18 Aðustos 2017, 22:52:13
Anne baba hakký çok önemlidir. oyüzden herdaim büyüklerimizin hayýr dualarýný alanlardan olalým inþaAllah
Ynt: Anne ve babaya iyilik ve itaat zaruridir By: Bilal2009 Date: 19 Aðustos 2017, 20:17:33
Ve aleykümüsselam Rabbim bizleri ana babaya saygýda kusur etmeyenlerden eylesin Rabbim paylaþým için razý olsun