Devriye By: reyyan Date: 05 Kasým 2011, 21:26:46
Devriye Aþýk Gufranî (1863-1926)
Temmuz 2005 79.SAYI
Semerkand Dergisi kaleme aldý, ÞÝÝR bölümünde yayýnlandý.
Katredamla idim ummanlara kavuþtum
Kaç bulandým kaç duruldum kim bilir.
Âlemleri kaç devredip dolaþtým
Bir sanata kaç sarýldým kim bilir.
Bulut olup aðdýðýmý bilirim
Bâranyaðmur ile yaðdýðýmý bilirim
Alt’anadan doðduðumu bilirim
Kaç ebeden kaç soruldum kim bilir.
Kaç kez ganizengin oldum kaç kere fakir
Kaç kez altýn oldum kaç kere bakýr
Bilmem ki kaç kâtip ismimi okur
Kaç defterde kaç görüldüm kim bilir.
Kaç alet oldum ellerde bakýldým
Semadan kaç kere indim çekildim
Balçýk olup binalarda yapýldým
Kaç yýkýldým kaç kuruldum kim bilir.
Bazý nebatbitki oldum toprakta sürdüm
Bilmem kaç atanýn sulbüne durdum
Bir defa cennet-i âlâya girdim
Fakat nâraateþe kaç sürüldüm kim bilir.
Beni birkaç þekle nakletti HallâkYaratýcý
Külli þey’e kâdir feyyaz-ý mutlak
Kaç kez kâse oldum kaç kere bardak
Kaç yoðruldum kaç kýrýldým kim bilir.
Hikmet-i Yezdan’a karýþmak muhalimkansýz
Bazý nisakadýn eyler bazý da ricalerkek
Bu kaçýncý kemalmükemmellik kaçýncý zevaldüþkünlük
Bir Mansûr’um kaç dâr oldumasýldým kim bilir.
Þikarav olup saydolundumavlandým tutuldum
Nice nice penbe olup atýldým
Dokundum tezgahta halka satýldým
Kaç açýldým kaç dürüldüm kim bilir.
Kaç kere süt oldum kaç kere ayran
Kaç kez davar oldum kaç kere kurban
Kaç kez memlûktutsak olup misal-i hayvan
Elden ele kaç verildim kim bilir.
Kaç kez gezdim ehl-i dükkan elinde
Kul ne bilir her þey Sultan elinde
Ýlaç idim Hekim Lokman elinde
Kaç kurudum kaç kýrýldým kim bilir.
Kaçýncý Âdem’in evlâdýndanýz
Kaçýncý âlemin bünyadýndanýzbinasýndanýz
Kaçýncý fýrkanýn efradýndanýz
Anlatamam kaç bozuldum kim bilir.
Olamaz ecza-yý ebdânabedenlerin kýsýmlarýna durak
Aldanma dünyaya hey kara batak
Kaç atýldý üzerime bu toprak
Kaç derildim kaç serildim kim bilir.
Gufranî der tarifatým boþ deðil
Güzel dinle baðrýn demir taþ deðil
Felekdünya, zaman ile hiç aramýz hoþ deðil
Kaç barýþtým kaç darýldým kim bilir.
Devriye, eski edebiyatýmýzdaki þiir türlerinden biridir. Bu türü doðuran düþünce, sufilerin “insan bir oluþ, bir devir geçirdikten sonra insan olabilir” anlayýþýdýr. Buna göre insan olmadan evvel nutfe halinde hayvanda, nebatta, eþyada; bunlardan evvel de dünyanýn esasýný teþkil eden dört unsurda (toprak, ateþ, su, hava); daha evvel de kuruluk, yaþlýk, sýcaklýk, soðukluk adý verilen dört tabiatta, ondan evvel de göklerde, en evvel ise Cenab-ý Hak'ta bulunuyorduk. Ýnsan, sýrasýyla bu merhalelerden geçtikten sonra insan olmuþtur. Bu oluþu anlatan þiirlere “Devriye” denir.
Devriye tarzýnýn asýl etkileyici yaný, anlatýlan halden hale geçiþin, oluþ ve bozuluþun, insanýn iç aleminde ve hayat macerasýnda çok gerçekçi karþýlýklarýnýn bulunmasýdýr.