Tiroid Hormonundaki Hassas Denge By: ehlidunya Date: 23 Ekim 2011, 18:12:08
Tiroid Hormonundaki Hassas Denge
Asistanlýða baþladýðým dönemde, nezaket sahibi, yardýmsever bir sekreterimiz vardý. Hocanýn aksiliklerinden korunmak için bana tavsiyelerde bulunurdu. Bu sevdiðim insanýn bir süre sonra saðlýk problemleri baþladý: kalb çarpýntýsý, aþýrý terleme, ellerinde titreme, yorulmasýna raðmen geceleri uyuyamama, etrafýna ve çocuklarýna elinde olmadan sinirli davranma, yemek yemesine raðmen zayýflama... Bir endokrinoloji uzmanýna muayene oldu. Yapýlan tetkiklerde tiroid bezinin aþýrý çalýþmasýna baðlý hipertiroidi teþhisi kondu. Hasta ya ameliyat olacak veya bir nevi kansýz-býçaksýz ameliyat olan ýþýn tedavisi (I131) alacaktý. Iþýn tedavisini tercih etti. Ankara'da ýþýn tedavisi aldý. Bu sefer de tam tersi þikâyetler ihtiva eden hipotiroidi hastalýðýna yakalanmýþtý: kalbde yavaþlama, aþýrý üþüme, az yemesine raðmen kilo alma, aþýrý uyuma, kabýzlýk, vücutta þiþme... Bu durum onu ciddi þekilde üzdü. Doktorlar tiroid bezini ýþýn ile tahrip ettiler; ama bu sefer de normal tiroid salgýlayacak bez kalmamýþtý. Hayat boyu tiroid hormonu (T3 ve T4) almak mecburiyetinde kalmýþtý. Ýlâç alýyordu; ancak o eski neþesine ve saðlýðýna bir türlü kavuþamadý.
Ýnsan vücudunda tiroid hormonlarýnýn (T3 ve T4) üretimi ve salgýlanmasýyla ilgili vazife, boynun ön-alt kýsmýna yerleþtirilmiþ, yaklaþýk 20–22 gram aðýrlýðýnda bir iç salgý bezi olan tiroide verilmiþtir. Tiroid hormonu; kalb kasýnýn kasýlma gücünün, kalb atým sayýsýnýn, solunumun ve baðýrsak hareketlerinin düzenlenmesinde, oksijen tüketimi ve ýsý üretiminde, kan hücrelerinde alyuvarlarýn üretiminde, kemik yapým ve yýkýmýnda, karbonhidrat, yað, protein ve vitamin metabolizmasýnýn düzenlenmesinde, gebelerde fetüsün beyin ve iskelet geliþiminde ve doðurganlýkta çok mühim vazifelere sahiptir.
Tiroid hormonlarýnýn ilgili dokulara taþýnmasý, kandaki özelleþmiþ proteinlere baðlanmalarý yoluyla gerçekleþtirilir. Sadece serbest hâldeki hormonlar fonksiyon görür. Meselâ T4'ün yaklaþýk % 0,03'ü, T3'ün de yaklaþýk % 0,3'ü serbest hâldedir. Hormonlarýn büyük bir kýsmý ise proteinlere baðlý olarak bulunur. Bunun hikmeti, tiroid hormonlarýnýn parçalanmasýný ve böbrekler yoluyla atýlmasýný önlemek, yedek depo olarak dolaþýmda bulunmasýný ve organizmadaki âni hormon deðiþikliklerine cevap verilmesini saðlamaktýr.
Tiroid hormonlarýn miktarý nasýl ayarlanýyor?
Cenab-ý Hak hayatýn devamý için tiroid hormonlarýný ve dengeli çalýþmalarýný gerekli kýlmýþtýr. Hipotalamustan tirotropin serbestleþtirici hormon (TRH), hipofizden ise tiroid bezini uyarmakla vazifeli hormon (TSH) salgýlanýr. TRH, TSH'nýn üretim ve salgýlanmasýna, TSH da tiroid hormonlarýnýn üretim ve salgýlanmasýna vesile olur. Tiroid hormonlarý aþýrý salgýlanýrsa, fazla tiroid, TSH'nýn baskýlanmasýna (negatif geri besleme) sebep olur. Böylece bu hormonlar, kanda belirli sýnýrlar içinde tutulur. "Her þey O'na bir emirber nefer hükmündedir. Her þey O'nun kuvvetiyle döner. Her þey O'nun emriyle hareket eder. Her þey O'nun hikmetiyle tanzim olur. Her þey O'nun keremiyle muavenet eder. Her þey O'nun merhametiyle baþkasýnýn imdadýna koþar, yani koþturulur." sýrrýnca hipotalamus, hipofiz, tiroid bezleri ve bunlardan salgýlanan hormonlar arasýnda son derece mükemmel iþleyen bir hiyerarþik düzen ve mükemmel bir uyum görülür.
Tiroid hormonu azaldýðýnda ne olur?
Herhangi bir sebeple (iyot eksikliði gibi) tiroid hormonu üretimi azaldýðýnda, buna cevap olarak hipofiz daha fazla çalýþtýrýlarak, TSH üretimi artýrýlýr. Artan TSH ile tiroid bezinin daha fazla uyarýlmasý ve tiroid hormonu üretiminin normale dönmesi saðlanýr. Böylece, kandaki tiroid hormonlarýnýn seviyesi de normale getirilir. Bu arada hem hipofiz bezi hem de tiroid bezi fazla faaliyet neticesinde büyür ve tiroid bezinin büyümesiyle halk arasýnda guatr olarak bilinen hastalýk ortaya çýkar.
Kandaki tiroid hormonlarýnýn düþüklüðü, genellikle tiroid bezindeki bir bozukluða baðlý olarak, bazen de hipotalamus veya hipofiz bezinin vazifesini yapamamasý neticesinde ortaya çýkmaktadýr. Neticede tiroid bezinde tiroid hormonlarýnýn üretimi ve salgýlanmasý azalmaktadýr. Bu durum, yeni doðan bebeklerde nefes darlýðý, ciltte morarma, sarýlýk, zekâ geriliði, saðýrlýk ve boy kýsalýðý; çocuklarda büyüme ve zekâ geriliði; yetiþkinlerde hâlsizlik, ciltte solukluk, kuruluk ve kalýnlaþma, kilo alma, kabýzlýk, saç ve kaþ dökülmesi, ses kalýnlaþmasý ve boðuklaþmasý, vücutta þiþme, üþüme hissi, soðuða dayanamama, depresyon, yüksek tansiyon, kansýzlýk, kanamalar ve kanda kolesterol ve trigliserid yükselmesine yol açmaktadýr. Bu hormonlar kanda çok düþerse, kalbde ritim bozukluklarýna, kanda þeker ve sodyum düþmesine, vücut sýcaklýðýnda düþmeye (normal saðlýklý kiþilerde 37 °C iken bu hastalarda 24 °C'ye düþebilir), akciðer zarý, kalb zarý ve karýnda sývý birikmesine, þuur bulanýklýðýna, þuur kapanmasýna ve nihayet komaya yol açabilmektedir.
Tiroid hormonu arttýðýnda ne olur?
Halk arasýnda "zehirli guatr" olarak bilinen kandaki tiroid hormonlarýnýn artmasýna týp dilinde hipertiroidi denir. Kandaki tiroid hormonlarý artýnca, bütün organlar menfi tesir altýnda kalýr. Bu hastalarda aþýrý zayýflama (bazen bu hastalara yanlýþlýkla kanser teþhisi konulmaktadýr) kalbde çarpýntý, terleme, sýcaða dayanamama, aþýrý sinirlilik, ellerde titreme, nefes darlýðý, ishal, gözlerde ileri fýrlama, görme azalmasý ve görme kaybý, B, C, D ve E vitamin eksikliði, yüksek tansiyon, guatr, kalbde aðýr ritim bozukluðu, kalb büyümesi, yorgun olduðu hâlde uyuyamama gibi hayatýmýzý tehdit eden durumlar ortaya çýkabilmektedir.
Tiroid hormonlarý aþýrý yükseldiðinde ise kusma, 41 °C'ye varan ateþ, kalb yetmezliði, beyin ve kalb damarlarýnda týkanmaya sebep olabilen kalb ritim bozukluklarý, saldýrganlýk gibi kiþilik bozukluklarý, þuur bulanýklýðý ve koma görülebilmektedir. Bu durum "zehirli guatr krizi" olarak bilinir.
Her iþi yerli yerince hikmetli ve mükemmel surette yaratan Allah (celle celâlühü), kâinat içinde geçerli olan yardýmlaþma, dayanýþma, birbirine cevap verme ve birbirinin imdadýna koþma prensibini, tiroid hormonlarýnýn iþleyiþinde de göstererek, lütfunu, ihsanýný ve rahmetini akýl ve þuur sahiplerine sürekli hatýrlatmaktadýr.
Kaynaklar
- Greenspan FS. The Thyroid Gland. In: Basic and Clinical Endocrinology, 7th edition Greenspan FS, Gardner DG (editors). McGraw-Hill, 215-294, 2004.
- Shoback, D., Markus, R. And Bikle, D., Metabolic Bone Disease, In: Basic and Clinical Endocrinology, 7th edition, Greenspan FS, Gardner DG (editors), McGraw-Hill, 295-361, 2004.
sýzýntý
Ynt: Tiroid Hormonundaki Hassas Denge By: sümeyra Date: 23 Ekim 2011, 20:19:26
Hipotroidi de, hipertroidi de gerçekten zor hastalýklar..Çoðu zaman teþhis edilemiyor..Tedaviye cevap veriyor olmasý ise,iþin sevindirici tarafý..Rabbim hayýrlý þifalar versin,inþaallah..
radyobeyan