Cuma namazından önce sünnet namaz yoktur

7— Cuma Namazından Önce Sünnet Namaz Yoktur:

Bilâl ezam bitirince Hz. Peygamber (s.a.) hutbeye başlar; hiç kimse iki rekât namaz kılmak için asla ayağa kalkmazdı. Sadece bir kere ezan okunurdu. Bu da gösterir ki, cuma, bayram gibidir, cumadan önce sünnet namaz yoktur. Âlimlerce ileri sürülen iki görüşün en doğrusu budur, sünnetteki uygulama da bunu gösterir. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.) evinden çıkıp camiye gelirdi. Minbere çıkınca da, Bilâl cuma ezanına başlardı. Bilâl ezanı bitirince Hz. Peygamber (s.a.) ara vermeden hutbeye başlardı. Gözle görülen budur. Peki sünneti ne zaman kılıyorlardı?! Bilâl (r.a.) ezam bitirince hepsi ayağa kalkar, iki rekât namaz kılarlardı diye tahmin yürüten kimse, sünnet konusunda bilgisi en kıt cahil insan demektir. Cumadan önce sünnet namaz yoktur şeklinde ileri sürdüğümüz görüş, İmam Mâlik ile kendisinden yapılan en yaygın nakle göre İmam Ahmed'in görüşleri ve Şafiî âlimlerin ileri sürdüğü iki görüşten biri de budur. :
Cumadan önce Sünnet Namazın Varlığını Söyleyenlerin Delilleri ve Münakaşası:

1- Cumadan önce sünnet namazın varlığını söyleyenlerden bir kısmı şu delili ileri sürmüşlerdir: Cuma kısaltılmış bir öğle namazıdır. Bu yüzden burada da öğle namazının hükümleri geçerlidir.

Bu son derece zayıf bir delildir. Çünkü cuma, açıktan okuma, cemaat sayısı, hutbe ve muteber olabilmesi için ileri sürülen şartlarla öğle namazından ayrılan, vakit konusunda onunla uyuşan başlı başına bir namazdır. Münakaşa konusu olan meseleyi, birleştikleri noktalara katmak, ayrıldıkları noktalara katmaktan daha münasip değildir. Aksine ayrıldıkları noktalara katmak daha münasiptir. Zira ayrılık noktaları birleşme noktalarından daha fazladır.

2- Kimileri de öğle namazına kıyas ederek sünnet namazının varlığım isbata çalışmıştır. Yine bu da fasid bir kıyastır. Çünkü sünnet, Hz. Pey-gamber'den (s.a.) gelen söz ya fiildir, yahut da Hulefâ-i Râşid'inin sünnetidir. Bizim meselemizde ise bunlardan hiçbiri yoktur.[1051] Böyle bir konuda kıyas yoluyla sünnet ortaya koymak caiz değildir. Zira bu, yapılış sebebi Hz. Peygamber (s.a.) devrinde kesinleşen şeylerdendir. O yapmamış, meşru da görmemişse bu durumda o şeyin yapılmaması sünnettir. Bayram namazından önce veya sonra kıyas yoluyla bir sünnet namaz meşrulaştırmak da buna benzer. Bundan dolayı geceyi Müzdelife'de geçirene gusletmek sünnet olmadığı gibi şeytan taşlamak, tavaf etmek, ay ve güneş tutulmasında namaz kılmak, yağmur duasında bulunmak için de gusletmek sünnet değildir. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.) ve ashabı bütün bu ibadetleri yaptıkları halde bunlar için gusletmemişlerdir.

3- Bir kısmı da Buharî'nin Sahihimde zikrettiği şu hususu delil olarak ileri sürmüşlerdir. Buharı, "Cumadan önce ve sonra namaz kılma bahsi" diye bir başlık koyarak Abdullah b. Yusuf - Mâlik - Nâfi' - İbn Ömer yoluyla rivayet ediyor ki; "Hz. Peygamber (s.a.) öğle namazından önce ve sonra ikişer rekât, akşamdan sonra evinde iki rekât ve yatsıdan önce iki rekât namaz kılardı. Evine dönünceye kadar cumadan sonra namaz kılmazdı. Eve varınca iki rekât namaz kılardı. "[1052]

Bu hadis delil gösterilemez. Buharı bu sözüyle cumadan önce sünnet namaz olduğunu isbat etmek istememiştir. Onun maksadı, yalnızca cumadan Önce veya sonra namaz kılma konusunda herhangi bir hadis nakledilip edilmediğini ortaya koymaktır. Sonra bu hadisi zikretmiş, böylece Hz. Peygamberin (s.a.) sadece cumadan sonra sünnet namaz kıldığını, öncesinde kıldığı konusunda ise herhangi bir rivayet gelmediğini göstermek istemiştir.

Buharı aynı şeyi "Bayram Namazı" bölümünde de yapmıştır. Orada "Bayram namazından önce ve sonra namaz kılma bahsi" diye bir başlık atıyor ve Ebu'l-Muallâ'nın; "Saîd'den işittim, diyordu ki, İbn Abbas bayram namazından önce namaz kılmayı mekruh sayardı." dediğini nakle-dip[1053] sonra Saîd b. Cübeyr yoluyla İbn Abbas'tan şu rivayette bulunuyor: "Hz. Peygamber (s.a.) evinden çıktı, camiye gelince iki rekât namaz kıldırdı. Bundan ne önce, ne sonra namaz kıldı. Yanında Bilâl vardı. .."[1054]

Bayram için de aynen cuma için attığı başlığı atmış, bayram namazından önce ve sonra namaz kılmanın meşru olmadığını gösteren bir hadis zikretmiştir. Bu tutumu da gösterir ki, cumadan maksadı da aynıdır.

4- Bazıları da şu zanm ileri sürüyor: Cuma öğle namazına bedeldir. Hadiste de öğle namazından önce ve sonra namaz kılmanın sünnet olduğu zikredilmiştir ki, cumanın da böyle olduğunu gösterir. Hz. Peygamber (s.a.) "evine dönünceye kadar cumadan sonra namaz kılmazdı." şeklinde nakledilen bu sözü İbn Ömer, cumadan sonraki sünnet namazın nerede kılınacağını bildirmek ve bunun eve döndükten sonra kılınacağını açıklamak için söylemiştir.

Bu, yanlış bir zandır. Çünkü Buharı, "Farz namazlardan sonra nafile kılma bahsi"nde, İbn Ömer'in (r.a.) şöyle dediğini naklediyor: "Allah Ra-sûlü (s.a.) ile beraber öğle namazından önce ve sonra ikişer rekat, akşamdan sonra iki rekât, yatsıdan sonra iki rekât ve cumadan sonra iki rekât namaz kıldım."[1055] Bu da apaçık gösteriyor ki, sahabeye göre cuma namazı öğleden ayrı başlı başına bir namazdır. Aksi halde "öğle" adı altına gireceği için onun adını anmaya gerek duymazdı. Öyleyse, yalnızca cumadan sonra sünnet namaz var olduğunu söylediğine göre cumadan önce sünnet namazın olmadığı bilinmiş olur.

5- Kimileri de İbn Mâce'nin, Sünen'inde Ebu Hureyre ve Câbir'den naklettiği şu hadisi delil olarak ileri sürüyor: Hz. Peygamber (s.a.) hutbedeyken Süleyk el-Gatafânî geldi. Peygamberimiz (s.a.) ona: "Gelmeden önce İki rekât namaz kıldın mı?" diye sordu. "Hayır" cevabım alınca: "Öyleyse hemen hafifçe iki rekât namaz kıl." buyurdu. Hadisin senedindeki râviler, sika (güvenilir) râvilerdir.[1056]

Ebu'I-Berekât İbn Teymiye (v.652/1254) diyor ki: Hz. Peygamber'in (s.a.) "Gelmeden önce..." buyurmaları, bu iki rekât namazın cumanın sünneti olduğunu ve tahiyyetü'l-mescid namazı olmadığını gösterir.

Bu zatın torunu, üstadımız Ebu'l-Abbas İbn Teymiye dedesinin bu sözlerine karşı diyor ki[1057]: Bu yanlıştır (galattır). Buharî ve Müslim'in Sa/z/A'lerinde Câbir'den nakledilen malum bir hadiste deniyor ki: Hz. Peygamber (s.a.) cuma günü hutbedeyken bir adam içeri girdi. Peygamberimiz (s.a.): "Namaz kıldın mı?" diye sordu. "Hayır" cevabını alınca da "İki rekât namaz kıl." diye emir buyurdu.[1058] Yine Hz. Peygamber (s.a.) "İçinizden biri imam hutbedeyken cumaya gelirse hafifçe iki rekât namaz kılsın." buyurmuşlardır.'[1059] Bu hadiste tam muhafazalı olan işte budur. İbn Mâce'nin tek olarak rivayet ettiği hadisler çoğu zaman sahih değildir.

Anlam itibariyle üstadın sözleri böyle.

Üstadımız Ebu'l-Haccâc Hafız el-Mizzî der ki: Bu, râvilerin kelimeyi yanlış söylemelerinden (tashîf) kaynaklanmaktadır. Aslı "Oturmadan önce namaz kıldın mı?" şeklindeydi. İstinsah eden yanlış yazdı. İbn Mâce'nin kitabını, itina göstermeyen râviler elden ele dolaştırırlardı. Buharı ve Müslim'in Sahihlerinde durum tersinedir. Çünkü bu kitapları hafızlar elden ele dolaştırmışlar ve zabtına, tashihine itina göstermişlerdir. Bu yüzden İbn Mâce'nin Sözen'inde pek çok yanlışlıklar ve değiştirmeler ( = tashif) vuku bulmuştur.

Ben derim ki: Bunun doğruluğunu şu da gösterir: Cuma namazından önceki ve sonraki sünnetleri kayıt etmeye itina gösteren ve bu konuda eser veren fakihler olsun, muhaddisler olsun ve diğerleri olsun bunlardan hiçbiri bu hadisi, cuma namazından önceki sünnet konusunda zikretmemişler-dir. Yalnızca, imam minberdeyken camiye girenin tahiyyetü'l-mescid namazı kılmasının müstehab olduğu konusunda zikretmişlerdir. Bu durumda tahiyyetü'l-mescid namazı kılmayı menedenlere karşı bu hadisi delil olarak ileri sürmektedirler. Şayet bu namaz, cumanın sünneti olsaydı orada zikredilmesi, konuya bu başlığın verilmesi, bu şekilde ezberlenip şöhret yapması tahiyyetü'l-mescid namazına göre daha münasib olurdu.

Yine Hz. Peygamber'in (s.a.) bu iki rekât namazı kılmayı yalnız içeri girene emretmesi de, bu namazın tahiyyetü'l-mescid olmasından kaynaklandığını gösterir. Şayet cumanın sünneti olsaydı, elbet orada oturanlara da emreder, yalnızca içeri girene özgü bir namaz saymazdı. '

6- Bir kısmı da Ebu Davud'un Sünen'inde Müsedded-İsmail-Eyyûb-Nâff yoluyla naklettiği şu haberi delil gösteriyor: İbn Ömer, cumadan önce namazı uzatırdı. Cumadan sonra evinde iki rekât kılardı. Kendisi, "Hz. Peygamber {s.a.) de böyle yapardı" diye nakletmiştir.[1060]

Bu rivayette, cumadan önce sünnet namaz olduğunu gösteren bir delil yoktur. "Hz. Peygamber (s.a.) de böyle yapardı." demekle, yalnızca Hz. Peygamber (s.a.) cumadan sonra evinde iki rekât namaz kılardı, bu iki rekâtı camide kılmazdı demek istemiştir. En faziletli olanı da bu iki rekâtı evde kılmaktır. Nitekim Buharî ve Müslim'de, İbn Ömer'in: "Allah Rasû-lü (s.a.), cumadan sonra evinde iki rekât namaz kılardı." dediği nakledilmektedir. Yine Ebu Davud'un Sünen'mde nakledildiğine göre: İbn Ömer, Mekke'de iken cuma namazını kılınca öne doğru ilerledi, iki rekât namaz kıldı. Sonra tekrar ilerledi, dört rekât daha kıldı. Medine'de ise cumayı kılınca evine döndü, iki rekât namaz kıldı, camide namaz kılmadı. Bu durum kendisine hatırlatılınca: "Allah Rasûlü (s.a.) de böyle yapardı." demiştir.[1061] İbn Ömer'in cumadan önce kıldığı uzun namaz ise herhangi bir nafile namazdır. Cumaya gelen kimsenin imam minbere çıkıncaya kadar namazla meşgul olması en uygun olanıdır. Nitekim bu husus daha önce Ebu Hureyre ve Nübeyşe el-Huzelî'nin Hz. Peygamber'den (s.a.) naklettikleri hadiste geçmiştir.

Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (s.a.) şöyle buyurduğunu naklediyor: "Kim cuma günü gusleder, sonra camiye gelir, kendisi için takdir olunan namazı kıla...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın