Köleyle nikahlıyken hürriyetine kavuşturulan cariye

8— Köle île Nikâhlı İken Hürriyetine Kavuşturulan Cariyenin Muhayyerlik Hakkı:

Berîre olayından çıkarılan fıkhı hükümlerden biri de, köle ile evli bir cariyenin azad edilmesi durumunda kendisinin muhayyer olacağıdır. Rivayetler, Berîre'nin kocasının hür mü, köle mi olduğunda ihtilâf arzetmektedir. Kasım, Hz. Âişe'den: "Köle idi. Eğer hür olsaydı, ona muhayyerlik vermezdi." dediğini rivayet eder. Urve ise yine ondan: "Hürdü." diye nakilde bulunur. İbn Abbas ise: "Muğis adı verilen siyah bir köleydi. Falan oğullarının kölesiydi. Ben hâlâ, onun Medine sokaklarında (Berîre'nin) arkasında dolaştığım görür gibiyim." demiştir. Bütün bu rivayetler Sa/i/A'tedir. Ebu Davud'da Urve, Hz. Âişe'den; "Ebu Ahmed'lerin kölesiydi. Hz. Peygamber (s.a.) onu (Berîre'yi) muhayyer kıldı ve ona: 'Eğer sana yaklaşırsa, artık sana tercih hakkı yök...'[707] buyurdu." dediğini rivayet eder.

îmam Ahmed'in Müsned'mĞz "Hz. Âişe'den "Berîre, bir kölenin (nikâhı) altında idi. Onu âzad ettiğinde, Hz. Peygamber (s.a.) kendisine: "Tercih et. İstersen bu kölenin nikâhı altında kalmaya devam edersin, istersen ondan ayrılırsın." buyurdu.[708]

Sahih'te, onun hür olduğu rivayet edilmiştir.

Rivayetlerin en sahihi ve en çoğu, onun köle olduğunu gösteren rivayetlerdir. Bu haberi, Hz. Âişe'den üç kişi rivayet etmiştir: Esved, Urve ve Kasım. 1) Esved'in rivayetini ele alalım. Ondan gelen rivayetler, Hz. Âişe'nin onun hür olduğunu belirttiğinde müttefiktirler. 2) Urve'nin rivayetine gelince, ondan nakledilen birbirine muarız iki sahih rivayet vardır: Birine göre hür, diğerine göre ise, köle idi. 3) Abdurrahman b. Kâsım'ın rivayetine gelince; ondan da iki sahih rivayet nakledildiğini görüyoruz. Birincisine göre hürdü. İkincisine göre ise şüphe var. Davud b. Mukâtil diyor ki: "İbn Abbas'tan gelen rivayetler, onun köle olduğunda ihtilâf etmemişlerdir."

Cariye âzad edildiği zaman, eğer kocası köle ise muhayyer olacağında ittifak vardır. [709]

[707] Ebu Davud, 2236.

[708] Ahmed, 6/180. Senedi hasendir.

[709] İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 5/270.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın