Hz.Muhammed ve Rahmet İlkesi

III. HZ. MUHAMMED VE RAHMET İLKESİ

A. RAHMET İLKESİNİN HAYATA GEÇİRİLMESİ

Yüce Allah, Kur'ân'da Hz. Muhammed (s.a.v.)'in toplum içindeki görevlerini çeşitli âyetlerle haber vermiş, O'nun insanlar için ne ifade ettiğini bu âyetlerle belirtmiştir. Bu âyetler ışığında Hz. Peygamber'in, Peygamberlik görevi yanında sahip olduğu özellikler ele alınırsa, öncelikle O'nun "Rahmet Olma " vasfına temas etmek gerekir. Yüce Allah Kur'ân'da Hz. Peygamber için şöyle buyurmuştur.

"Biz seni Âlemlere ancak Rahmet olarak gönderdik." [265] Âyette geçen rahmet kelimesinin ne denli kuşatıcı olduğunu daha önce görmüştük. Âlem kelimesinin kapsamına dikkat edilirse, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) bütün yaratılmışlara rahmet olarak gönderildiği görülecektir. Rahmet olma sıfatı Hz. Muhammed'in Peygamberlik karizmasıdır. O'nu farklı ve çekici kılan, O'nun rahmeti ve merhameti olmuştur. Sadece 23 yıllık Peygamberlik hayatı değil, bütün ömrü için söylenecek en önemli cümle, her halde, O'nun rahmetini ve merhametini vurgulayan cümle olurdu. İnsanlık tarihinde O'nun ve getirdiği ıımn en bariz vasfı hiç bir ayrım gözetmeden insanlara, hay-anlara, bitki ve çevreye rahmet gözüyle bakmış olmasıdır.

Hem Rasûlullâh'ın hayatında, hem de İslâm'ın hayatı kapsayan her kuralında, bunu görmek ve sezmek mümkündür. Bundan dolayı, ona ve Islama bunun dışında bir gözle bakmak, insanı büyük bir yanılgıya götürür.

İslâm bütün yaratılmışlar için rahmet dîni olması sebebiyle fert ve toplum çıkarları arasında bir denge kurmuş, sadece îman ve ibadet gibi insan ile Allah arasındaki ilişkileri değil, aynı zamanda insanın insanla ve insanın toplum ile ilişkilerini de düzenlemiştir. Bu sebeple toplumsal hayatı kaostan ve a-narşiden korumak için bir takım kurallar koymuş, bir takım tedbirler almıştır.

Toplumsal hayatın ferdi ilgilendiren yönlerini, kişinin bireysel sorumluluk duygularım geliştirmek için ona tatlı söz ve yumuşak davranışlarla yaklaşma, gönlünü fethetme, böylece onu ikna etme yolunu tutmuştur. Bundan dolayı toplumu etkilemeyen, insanlara zarar vermeyen, bireyin sadece kendisini ilgilendiren ve zararı sadece ona olan hususları görmezlikten gelmiş veya bunları çoğu zaman a ffetme yolunu tutmuştur. Katı bir kuralcılık yerine, sevgi ve hoşgörüyü öne çıkarmıştır. Zaten "Âlemlere Rahmet" olmasının gereği olarak Hz. Peygamber de bütün davranışlarında sevgi ve hoşgörüyü bir eğitim ilkesi olarak daima gözetmiş ve uygulamıştır. Bu çalışmada onun bu yönü odak noktası olarak ele alınmıştır. Hz. Peygam-ber(s.a.v.)'in mü'minlere rahmet oluşu ve bu rahmetin içeriği Kur'ân'da şöyle anlatılır:

"Andolsun, size kendi içinizden öyle bir Peygamber gelmiştir ki, O çok yücedir. Sizin sıkıntıya uğramanız O'na çok ağtr getir- O size çok düşkün, mü'minlerin tümüne karşı çok şefaatli ve merhametlidir." [266]

Bu âyette Hz. Muhammed için Rahîm sıfatı kullanılmaktadır. Rahmet kökünden gelen bu kelime Kur'ân'da daha çok Allah (c.c.) için kullanılmakta ve çok merhametli anlamına gelmektedir. Kur'ân'da sadece burada Allah'ın dışında bir varlığa nispet edilmektedir. Bu kullanıma dikkat çektikten sonra âyeti açıklamaya çalışalım.

Ayette öncelikle Peygamber(s.a.v.)'in içimizden gelmiş olması vurgulanmaktadır. Yani Peygamber toplumdan her hangi birisidir. Onun Özel bir ayrıcalığı yoktur. Her hangi bir sınıfın, zümrenin veya milletin mensubu değil, her sınıfın, her zümrenin, her milletin kendi içinden birisi gibidir. Daha açığı, herkes Peygamberi kendisi gibi görmeli, kendisi gibi yaşadığını, kendisi gibi düşündüğünü düşünmelidir. Yaşayış tarzı olarak da Peygamberi bir topluma mâletmemelidir. Her millet, Pey-amberi kendi mensubu olarak görmeli, düşünmeli ve öyle kabultmelidir. Bu kabul ona karşı oluşturulacak muhabbetin ilk yağıdır.

insanlarla Peygamber(s.a.v.)'in ilişkisi böyle kurulunca, eygamber çok kültürlü bir ümmetin, her kültürü tarafından yürekten benimsenerek kabul edilir. Bu benimsemenin muhabbeti de artırması çok tabiîdir. Bu anlayış, bir taraftan da insanlar arasında çok kültürlü bir ortamın devamına da imkân sağlamış olur.

Âyetin devamında "İnsanları üzen her şeyin ona sıkıntı verdiği" haber verilmektedir. Bizi üzen her şeyin "İçimizden gelen" Peygamberi üzdüğünün bilinmesi, Peygamberi bizim hemen yanımızda, yanı başımızda hissetmemizi ve O'nu böyle algılamamızı temin eder. Kederlerimizi paylaşan tasa ve ü-züntülerimize ortak olan, böylece onları azaltan, sevinçlerimizi de paylaşarak onları çoğaltan bir Peygamber imajı, her top-lumda, her zamanda canlılığını korur, işlevselliğini sürdürür. Peygamberi bunun dışında görmek O'nu yalnız bir kültüre, bir topluma ait gibi düşünmek, O'nun evrenselliği yerine, sadece Arap kültürü ile sınırlandırmak gibi bir olumsuzluğu meydana getirir. Kendisi dışındakilere hayat hakkı tanınmaz; kendisi gibi giyinmeyen, oturup kalkmayanlar O'nun yolundan ayrılmış gibi görülür.

Hz. Muhammed'in büyüklüğü, O'nun, insanı ideol[267]ojinin ötesinde ve üstünde tutup sevmesindedir. O, sürekli ideolojilerin üstünde kalarak mayası ve yapısı temiz insanları aramıştır. Âyetin devamında, oluşan bu iletişimin ileri boyutları vurgulanmakta, O'nun insanlar üzerindeki koruyuculuğunun derecesi "harîs" kelimesi ile anlatılmaktadır. Bu durumdan Hz. Peygamberin mü'minlere düşkünlüğü ve koruyuculuğunun derecesi "üzerine titreme" kavramıyla anlatılmakta, sevgisinin şiddet derecesi bu kavramla karşılanmaktadır. Rahmet Peygamberi olmasını ise Kur'ân onun mü'minlere kendilerinden daha şefkatli olduğunu belirterek açıklar:

"Peygamber, mü'minlere kendilerinden daha yakındır

Daha Önce ele aldığımız âyetin anlamını hem açıklayan hem de tamamlayıp pekiştiren bu âyette de Peygam-ber(s.a.v.)'irt mü'minlere rahmet olmasından kaynaklanan yakınlığına yeni bir vurgulama ile bir başka açılım getirilmektedir. Rahmetin sınırsızlığı bu özelliğe sahip olanın insanları bizâtihî kendilerinden daha çok düşündüğü ve daha yakın olduğu yaklaşımı ile açıklanmaktadır.

Allah'ın son Peygamber Hz. Muhammed'e yüklemiş olduğu misyonun sınırları bütün âlemi kapsamaktadır. Yani bu rahmet bazı kimselere özel değil, aksine herkesi kucaklayan bir rahmettir. Sadece belirli bir nesle ve topluma ya da belirli bir kavme has değil, aksine bütün insanlığa yöneliktir. Zaten yeryüzüne inen bütün Peygamberlerin gelişi hep bu rahmet sebebiyledir. Bu yönü ile rahmet olma sıfatı bütün Peygamberlere ait genel bir özelliktir. [268] Şimdi onun Rahmet Peygamberi olmasının diğer yönleri üzerinde duralım:

Kur'ân'da Hz. Peygamber'in diğer görevlerini toplu olarak bildiren bir âyet şudur:

"Ey Peygamberi Biz seni hakikaten bir şahit, bir müjde-leyici, bir uyana, Allah'ın izniyle bir davetçi ve nur saçan bir kandil olarak gönderdik. Allah'tan büyük bir lütfa erecek mü'minlere müjdele." [269]

Yukarıdaki âyette belirtildiği gibi, Hz. Peygamber, insanlar üzerinde bir şahit, yani onların yaptıklarını gözleyen, yanlışlıklarını düzelten, doğrularına şehadet eden ve söylediklerini yaşayışıyla delillendiren bir özelliğe sahiptir. Zaten O, harikulade bir yaşayış üzeredirvebudurumuyla mü'min-ler için güzel bir örnektir. [270]

Hz. Peygamber'in, bir diğer yönü müjdeleyici olmasıdır. Bu özelliği ile O, insanların her türlü iyiliklerini değerlendirir. Onları daha çok iyilik yapmak üzere motive eder. Kötülüklerden uzak durmalarını sağlamaya çalışır. Gene de kötülük yaparlarsa, ümitsizliğe ve yılgınlığa düşmelerini önler, onları kucaklar ve himaye kanatları altına alır. O aynı zamanda bir uyarıcıdır. İstenmeyen işler yapan insanları ne kadar büyük tehlikelerin beklediğini haber vererek onları uyarır. Kendilerini bekleyen kaçınılmaz sonuçlan haber vererek ikaz edicilik görevini yerine getirir. O bir dayatmacı değildir, görevi de sadece tebliğ etmekten ibarettir. Dayatmacılık, insanın irade Özgürlüğünü ortadan kaldırdığı için, böyle bir Özellik Hz. Peygamber'in sorumlulukları içinde sayılmamıştır. Dayatma (saytara) terimi Kur'ân'da istenmeyen, dışlanan bir durumu ifade eden bir terimdir.

Peygamberimiz, Allah'a davet etme görevini de yüklenmiştir. Bu zaten O'nun Peygamberlik görevini ifade etmektedir. O aynı zamanda etrafına nur saçan bir kandil vazifesini de görmektedir. O'nun bu özelliklerini gören ve bunlardan yararlanan mü'minler için Allah'tan büyük bir kurtuluş vardır,

Peygamberimiz rahmet sıfatının bir yansıması olarak insanları toplumsal hayatta lâyık oldıklan konuma ulaştırmış, onları yüceltmiş, ezilmişliklere, horlanmalara son vermiş, onların güçsüz ve zavallı konumlara itilmelerini engellemiştir. Aslında îslâm'm toplumsal hayatla ilgili kurallarının temel esprisinin bu olduğu söylenebilir. Diğer bütün kurallar bu aır kurala bağlı olarak sistem içinde yerlerini almışlardır.

Peygamberimizin getirdiği değerler insanlara önceleri garip geliyordu. Çünkü bunlar yaşanan hayattaki değerlere taban tabana zıt kurallardı. Kadınların insan olarak toplum içinde değer kazanması, çocuklara sevgi ve şefkat ile muamele edilmesi, kölelerin bazı haklara sahip olması hatta efendi ile kölenin hukuk karşısında eşitliği, güçlünün değil haklının hak sahibi olması toplumun yadırgadığı hususlardı. Onun i-çinde toplum tarafından önce çekince ile karşılanıyor, fakat, daha sonra, alışıladıkça bu yeni yaşama tarzının tadına varılıyordu. [271]

Peygamberimizin rahmet olma sıfatının örneklerine gelince, bu konuda öncelikle Peygamberlikten önceki hayatında baktığımızda bazı uygulamalara rastlıyoruz. Bunlardan bir iki örnek vermek gerekirse her halde öncelikle O'nun Hılfu'l-Fudûl adı verilen hareketin içinde bulunmasının üzerinde durmak gerekir.

Hılfu'l-Fudûl "Faziletli kişilerin yemini" anlamına ge-ır- O'nun yaşadığı çağda güçlünün güçsüzü ezmesinin çok doğal karşılandığım biliyoruz. Bu olaylar artık insanları çok...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın