Muaz Bin Cebel r.a.

Muaz Bin Cebel (R.A.)[568]

Nesebi: Muaz b. Cebel b. Amr b. Evs b. Âiz b. Adiy olup Seleme oğullarından olup Ensardandır. Medine'deki Hazreç kabilesindendir ve adı Ebu Abdurrahman'dır.

Akabe biatına katılıp Bedir harbinde bulundu.[569] Kendini Allah'a veren bir İmamdı. Peygamber (s.a.v.) ona: "Ya Muaz vallahi kesinlikle seni seviyorum." buyurmuştur. (Muaz da: '"Anam babam sana feda olsun! Vallahi ben seni seviyorum!" deyince, Nebi (s.a.v.): "Ya Muaz! Sana her namazın arkasında 'Allahumme einn'i alâ zikrike ve şükrike ve hüsnü ibâdetike, Allah'ım seni anmaya, sana şükretmeye ve sana güzel ibadet etmeye bana yardım et' demeyi ihmal etmemeni tavsiye ederim" buyurdu)[570]

Hz. Ömer (r.a.) Efendimizin Muaz hakkında şöyle buyurduğunu anlatır: " Muaz kıyamet günü alimlerden bir taş atımı mesafe önde getirilir.[571]

Abdullah b. Mes'ud der ki: Biz Muaz'ı (Allah'ın Kur'andaki) "O, Allah için ihlasla ibadet eden, hanif (akideli) ve asla müşriklerden olmayan bir ümmettir" diye tarif ettiği İbrahim (a.s.)'a benzetirdik.[572]

İbni Sa'd der ki: Muaz (r.a.) uzun boylu, beyaz tenli, güzel ağız ya-pisi, iri gözlü, çatık kaşlı, kıvırcık saçlı biriydi.[573]

Bir rivayette denildiğine göre: "Muaz on sekiz yaşındayken Müslüman olmuş, kendisi otuz küsur yıl yaşamıştır. Kabri Filistin'deki el-Gor (Gor çukurluğu)'dadır.[574]

Kendisinden, Enes b. Malik, Ebu't-Tufeyl, Ebu Müslim Abdullah b. Süreb el-Havlanî, Ömer'in kölesi Eşlem, El-Esved b. Yezid, Mesruk, Kays b. Ebi Hazim (İbnu Ömer, İbnu Amr b. As, İbnu Abbas, Abdullah b. Ebi Evfâ, Ebu Ümame, Ebu Katade, Ebu Salebe, Cabir b. Abdillah, Abdurrahman b. Semura, Abdurrahman b. Gunm, Malik b. Yehâmur es-Seksekî, Ebu îdris el-Havlanî, Cübeyr b. Nüfeyr el-Hadramî, Abdullah b. Kays, Amr b. Mersed es-San'anî, Haris b. Umeyr, Yezid b. Amîra, Kesir b. Mürra, Ebu'l Esved ed-Düelî, Şakîk b. Seleme, İbnu Ebi Leyla, Amr b. Meymun ve diğer çok insan) ondan rivayette bulunurlar.[575]

Amvas vebasında Muaz (r.a.) ve oğlu şehit oldular. Oğlu Abdurrahman kendisinden önce ölmüştü.[576]

Beşir b. Yesar anlatıyor: Muaz b. Cebel Yemen'e öğretmen olarak gönderildiğinde orada cemaate namaz kıldırmış ve ayaklarını uzatmıştı. Çünkü ayağı topal idi. Onu gören cemaat de ayaklarını uzatmışlardı. Muaz onlara: "İyi ettiniz ama bir daha tekrarlamayın, deyip ayağının sakat olduğunu bildirerek onlardan özür dilemişti.[577]

Enes'ten merfû' olarak nakledilen sahih bir hadiste Peygamber Efendimiz: " Ümmetimin helal ve ha-ram'ı en iyi bileni Muaz b. Cebel'dir." buyurdu.[578]

Cabir (r.a.) anlatıyor: Muaz (r.a.) insanların en güzel yüzlülerinden ahlakı en güzellerinden, en eli açık olanlarındandı. Bu yüzden çok borçlanırdı. Alacaklıları yakasını bırakmayınca, birkaç gün evine girip onlara görünmedi. Alacaklılar Peygamberden yardım istediler. Rasulullah (s.a.v.) de Muaz'ı çağırttı, Muaz geldiğinde alacaklılar da oradaydı. "Ya Rasulullah! Muaz'dan hakkımızı alıver!" dediler. Efendimiz: "Muaz'a sadaka verene Allah rahmetiyle muamele etsin!" dedi. Bir kısmı alacaklarını sadaka sayarken bir kısmı kabul etmedi ve "Ya Rasulullah hakkımızı alıver!" dediler.

Efendimiz: "Onlara sabret ya Muaz!" buyurup, sonra Enes'in ne kadar malı varsa alıp alacaklılara verip bölüştürdü. Onların her birine yedide beş düştü. Onlar: "Ya Rasulullah onu bize sat!" dediler. Nebi (s.a.v.) de: "Muaz'ı bırakın. Artık ona bundan fazlasına hakkınız yok!" buyurdu. Muaz da kendi oymakları Seleme oğullarına gitti. Onlardan biri: "Elinde avucunda hiçbir şey kalmadı, Peygamberden isteseydin!" dedi. Muaz: "Kesin isteyemem!" dedi. Sonra Peygamber (s.a.v.) onu çağırıp Yemen'e vali yaptı ve: "Belki Allah bu sebeple senin yaralarını saracak ve borçlarını ödeyecek!" dediler.

Muaz gitti vazifesine başladı. Rasulullah vefat ettiğinde daha oradaydı. Ertesi yıl Hac'da Hz. Ömer'le karşılaştı. Ömer Hz. Ebu Bekr'in hac emiriydi. Terviye günü Mina'da buluşup kucaklaştılar. Efendimizin vefat taziyesini yaptılar. Sonra oturup konuşmaya başladılar. Ömer, Muaz'in yanındaki köleleri göstererek "Bu ne?" dedi. O da: "Şu yolla elde ettim" dedi. Ömer: "Hangi yolla?" deyince, Muaz: "Bunlar bana hediye edildi!" dedi. Hz. Ömer: "Öyleyse bunu Ebu Bekr'e anlatayım!" deyince, Muaz: "Bunu Ebu Bekr'e anlatmaya değmez!" dedi. Sonra Muaz uyudu. Rüyasında kendini bir ateşli uçurumun başında (yar'ında) gördü. Ömer arkasından tutmuş ateşe düşmesine engel oluyordu. Muaz dehşetle uyandı ve: "İşte bu rüya Ömer'in bana söylediği." Deyip, Hz. Ebu Bekr'e gelip anlattı. O da bunları Muaz'a bağışlayıp, Muaz'ın kalan borçlarını da ödedi. O zaman Muaz: İşte Peygamberden duyduğum "Herhalde Allah yaranı saracaktır" sözü gerçekleşti, dedi.[579]

[568] Hayatı için bak: Müsnedi Ahmed 5/227-248; Müsnedi Tayalisi 76-78; İbnu Sa'd, Tabakat 3/583-590; Halife, Tabakat 103, 303; Buhari, Tarihi Kebir 7/359; Yahya b. Main, Tarih 2/57İ; El-Mearif 254; Ezdi, .Futuhu'ş Şam 267-274; Uyuııu'l Ahbar 1/60, 230, 2/309, 3/14, 4/113; Ebu Zür'a, Tarih 1/İ77; Cerh ve Ta'dil 8/244; Cemheratu Ensabi'l Arab 342, 358; Taberani, Kebir 20/28-175; İkdu'l Ferid 2/215, 3/213, 2/229, 6/103; Fesevi, Tarih 3/778; Ebu Nuaym, Hilye 1/229-244; İstiab 3/355-361; Hakim 3/268-274; Siyeri A'lamu'-n Nubela 1/443; Tarihi Dımışk 58/383-458 terc.no 7471; Sıfatu's Safve 1/489-502

[569] Taberani, Kebir 2/28; Tarihi Dımışk 58/383

[570] Müsned 5/244, 245, 247; Ebu Davud 1522; Nesai 3/53; İbnu Huzeyme h.no 751; Hakim 1/273, 3/273; Taberani, Kebir 20/60; İbni Hibban 3/234; Ebu Nuaym, Hilye 1/241,5/130

[571] Bu hadis Ebu Ubeyde bahsinde geçen hadisle hemen aynı gibidir. Hadisçiler onu kâh birlikte kâh ayrı ayrı alıyorlar. Bak: Hakim 3/268; Müsned 1/18; Tabakat 3/590; Taberani 20/29; İbnu Asakir 58/404 ve 405'te bu rivayetlerin hepsini verir.

[572] İbni Sa'd 2/349; Ebu Nuaym, Hilye 1/430; Tarihi Dımışk 58/418-421. Hadis şudur: Bir eün İbni Mesud "İnne Muazen kâne ümmeten kânken11 dedi. Ferve b. Nevfel de onu Nalıl 120ci ayetini okuyorsun, o ayet "İnne îbrahime kâne ..." dir, sen yanildin dedi. İbni Mesud buradaki "o...bir ümmettir1' ne demek? Deyince: "Sen söyle dediler. O da: Ümmet insanlara hayrı öğretendir. "Kânit" de Allah'a tam itaat edendir. Biz Muaz'i öyle olan İbrahim (as)'a benzetiyoruz, dedi.

[573] Tabakat 3/590; Tarihi Dımışk 58/394, 397

[574] Ebu Zür'a, Tarih 1/219; Tarihi Dımışk 58/394

[575] Tarihi Bağdad 58/383

[576] El-Ezdî, Futuhu'ş-Şam 268, 269; Tarihi Dımışk 58/447, 452, 453

[577] İbnu Sa'd 3/585; El-Bürsân ve'1-Urcân 214

[578] Müsned 3/184; Tirmizi 3793, 3794; İbnu Mace 154; İbnu Sa'd 3/586; Ebu Nuaym, Hilye 1/228; Tarihi Dımışk 58/399-403; İbni Adiy, el-Kamil 2/377

[579] Abdurrezzak, Musannef 8/268 no 15177; Hakim, Müstedrek 3/274; İbni Sa'd 3/587; Ebu Nuaym, Hilye 1/231; Taberani, Kebir 20/30; Beyhaki, Süneni Ktibrâ 6/48; İbnu Asakir, Tarihi Dımışk 58/431; İstiab 3/358; Üsdü'l Ğabe 4/419; Zehebi, Siyeri A'lamu'n-Nubela 1/454. Zehebi'nin kısalttığı haberi kaynaklardan verdim.

İmam Zehebi, Tarihü’l İslam Cantaş Yayınları 5/272-275
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın