Tavsîf Ederek Açıklaması

13- Tavsîf Ederek Açıklaması

Rasûlullah'in Kur'ân'ı açıklama tarzlarından biri de, onda zikredilen bir hususun, birtakım vasıflarını belirtmek suretiyle, insanların akıllarına ve kalplerine daha iyi yerleştirmek gayesine yöneliktir. Tavsif etmesi terğib, terhîb, şer'î bir meseleyi açıklama, övülen veya zemmedilen şahıs veya durumların vasıflarını belirtme vs. için olur.

Birinci misâl: Ebû Hureyre, "İşte şunlar Rableri hakkında çekişen iki hasım taraf: Nankörler için ateşten elbiseler biçildi, başlarının üstünden de kaynar su dökülüyor. Onunla karınlarının içindekiler ve derileri eritiliyor." (22: 19-20) ayetini okuyarak buna dair 'den şu sözü işittiğini söyler:

"Kaynar su başlarının üzerinden dökülür, beyinlerinden geçer, tâ karınlarına varır, içlerindeki bağırsakları gövdelerinden sıyırarak ayaklarından çıkar (yahut ayaklarını darma dağınık eder). İşte (Allah Teâlânın zikrettiği) eritme budur. Sonra bu ameliye tekrarlanır (durur)." (Müstedrek, Tirmizî, Taberî).

Görüldüğü gibi bu hadis terhîb gayesine matuf olarak, ayette zikrolunan eritmenin dehşetini tafsil ve tavsîf etmektedir.

İkinci misâl: Ebû Saîd el-Hudrî, "(Orada onların) yüzlerini ateş yalar. Öyle ki (ateşin) içinde (dehşetten dudakları gerilir de) dişleri açıkta kalır." (23: 104) ayeti hakkında Rasûlullah'ın şöyle dediğini bildirir: "Ateş onu büryan eder de, üst dudağı başının ortasına ulaşır, alt dudağı ise sarkar, nerdeyse göbeğine varır." (Tirmizî, Taberam, Müstedrek).

Üçüncü misâl: Ümmü Seleme, kendisi ile Rasûlullah arasında şöyle bir konuşma geçtiğini bildirir: "Ya Rasûlullah, Allah Teâlâ'nm hûrun iyn sözü ne demektir, anlatır mısın?" "Hûr. beyaz, îyn: ceylan gözlü demektir. Onlar, pembe beyaz tenlidirler, beyazlıkları nesr (kerkenes) kuşunun kanatlarının beyazlığı gibidir." "Allah Teâlâ'nın "Onlar saklı inciler gibidirler" (56: 23) kavlini anlatır mısın?" "Onların saffeti, sadeflerin içinde el değmemiş, gün görmemiş incilerinki gibidir." 'O cennetlerde, iyi ve güzel kadınlar vardır' sözünü anlatır mısın?" Rasûlullah: "İyi huylu, güzel yüzlü demektir." Ümmü Seleme: "Allah Teâlâ'nın 'Saklı yumurta gibi bembeyaz eşler' (37: 49) sözünün ne demek olduğunu anlatır mısın?" Rasûlullah: "Onların tenlerinin nazikliği, yumurtanın kabuğuna bitişik olan zarın İnceliği gibidir." Ümmü Seleme: "Ya Rasûlullah, Allah Teâlâ'nın 'Hep yaşıt sevimli kadınlar' sözü ne demektir?" "Onlar, dünyada ihtiyarlıktan gözleri sulanıp çapaklanmış, saçlarının akı karasına karışmış olarak ruhları kabzedilen ve fakat Allah Teâlâ'nın ahirette genç, bakire, sevilen, kocasını seven kadınlar halinde yeniden yarattığı etrâben, yani aynı yaşta olan kadınlardır." (İbni Kesîr, Taberî, Tirmizî).

Bu hadiste cennet nimetlerinin bazılarına ait, arzu uyandırmaya yönelik birtakım tavsifler yer almaktadır.

Bir başka misâl: Abdullah b. Mes'ud'dan rivayet edilmiştir: "Allah, kimi doğru yola iletmek isterse onun göğsünü İslâm'a açar..." (6: 125) ayeti nazil olunca Rasûlullah şöyle buyurdu: "Nûr kalbe girince genişler ve açılır." "Bu hâlin (dışarıda) alâmeti var mıdır?" diye sordular. Rasûlullah: "Ebediyyet yurduna yönelmek, aldanma diyarından uzaklaşmak, ölüm gelmeden önce ölüme hazırlanmaktır." buyurdu (Taberî, İbni Kesîr).

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın