Devlet Görevlilerinin Ücretleri

Devlet Görevlilerinin Ücretleri

Devlet görevlilerinin ücretleri genellikle, işçilerin ücretlerinin bir endeksi olarak alınır. Gerçekten, devlet görevlilerinin ücretleri ülkedeki diğer endüstrilerin genel ücret seviyelerinde çok büyük (aşın) bir etki İcra eder. Devlet endüstrilerinde,, sivil ve askerî1 hizmetlerinde büyük sayıda işçi istihdam ederken, onun ücret oranı özel endüstrilerdeki piyasa ücret oranlarında yükseltici büyük bir etkiye sahiptir. Bundan dolayı, devlet görevlilerinin ücretinin eşitlik ve adalet prensibine dayanması ve eşitlik ve adalet tarafından belirlenmesi ve onların makul bir hayat standardında yaşamasına ve böylece dürüst ve verimli işçiler olarak kalmasına imkân verecek kadar yüksek olması kesinlikle hayatî önemi haizdir.

Peygamber Dönemi: Peygamber devlet görevlilerinin ücretlerinin belirlenmesi için bazı temel prensipler ortaya koymuştur. Peygamber'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Bir kimse bizim (devlet) işimize tayin olunursa bekarsa evlensin, evi yoksa ev edinsin, hizmetçisi yoksa hizmetçi tutsun. Kim bunun Ötesine taşarsa ya haindir veya hırsızdır." (Kitabu'l-Harac). Bu hadis, devlet memurlarının ücretlerinin tesbİtİnde iki temel prensibi ortaya koymaktadır: Birincisi, devlet herhangi bir görevinden dolayı çalışanlarının günlük ve gerçek ihtiyaçlarının karşılanmasından sorumludur. İkincisi, devletin istihdam ettiklerinden bir kısmının, gerçek ihtiyaçlarının haricinde, fazladan olarak beytül-mal'den talepte bulunmaları dürüstlük değildir. Devlet memurlarının ücretleri bu prensibe göre belirlenirse devletin yüksek ve düşük dereceli memurlarının ücretleri arasındaki adaletsiz ve anormal fark asla olmaz.

Halifeler Dönemi: Devlet memurlarının ücretlerinin belirlenmesi için Rasulullah tarafından başlatılan prensipler, O'nun halifeleri tarafından açıkça ortaya konulmuştur. Ücretlerin belirlenmesinde dikkate alman birçok faktör, işçinin gücünün yanısıra, yaptığı işin özelliği ve onun ekonomik sorumlulukları dikkate alınmıştır. İkinci halife Hz. Ömer bu prensibi, bağış ve ödemeler hakkındaki bazı sözleriyle aydınlatmıştır. Bağış ve ödemelerin miktarının belirlenmesinde Hz. Ömer aşağıdaki hususların önemini açıkça belirtmiştir:

1- Bir kişi İslam uğruna hangi hizmetleri yapmıştır?

2- Bir kişi İslam için hangi zorluğa katlanmıştır veya katlanıyor?

3- Bir kişi İslam'a ne kadar süre hizmet etmiştir?

4- Bir kişinin gerçek (yani fiilî) ihtiyaçları nelerdir?

5- Bir kişinin maddî sorumlulukları (yani ai leşinin büyüklüğü) nedir?

Burada kullanılan terimler İslamî hareketin ilk dönemlerine işaret etmektedir. Fakat, az bir

tefekkür aşağıda gösterildiği gibi, bir toplumdaki ücret politikasıyla ilgili temel prensipleri bu terimlerin ihtiva ettiğini gösterecektir.

a- Ticaret için gerekli olan hüner (vasıf) ve bilginin elde edilmesinde zaman ve paranın hesaba katılması makuldür.

b- Bir kişyıin kıdemi (tecrübesi) dikkate alınmalıdır.

c- Bir kişinin işinin yapısı, fizikî derecesi ve ticarette gerekli olan fikrî emeği için münasip bir bedel takdir edilmelidir.

d- Gerçek ekonomik ihtiyaçların derecesine özel önem verilmelidir.

e- Bir kişinin geçindirmekle yükümlü olduğu fertlerin sayışma gereken önem verilmelidir.

Bütün bu hususlar devlet çalışanlarının ücretlerinin belirlenmesinde halifeliğin ilk döneminde dikkate alınmıştır. Bir devlet memurunun ailesinin bir çocuğun olması, devlet hazinesinden aldığı tahsisatın artışım ifade eder. Ve işinin sorumluluğunda, eğitim ve öğretiminde, hizmet derecesinde ve gerçek ihtiyaçlarında meydana gelen bir değişiklik halife tarafından tahsisatında artış yapılarak hakkıyla mükafatlandırılır. Devlet memurlarının ücretlerinde adaletsiz farklılıklar bulunmaz. Tabii kaabiliyet, eğitim, hizmet ve işin sorumluluğunun ve ekonomik ihtiyaçların yapısı vb. karşılığını vermede adaletli şekilde yukarıda zikredilen faktörler tarafından tatmin edilen dereceye kadar korunmuştur. Buna rağmen devlet memurlarının ücretlerindeki farklılıklar korunmuştur. En düşük ücretler uygun bir hayat standardından faydalanabilsinler diye, düşük dereceli bir memurun gerekli bütün harcamalarını karşılamaya yetecek kadar yüksektir. En düşük ve en yüksek ücretler arasındaki fark, bugünkü kapitalist ülkelerdeki gibi mutedil idi ve çok geniş değildi.

Halifeliğin ilk döneminde birçok memura ödenilen çok yüksek ücretler, ücretlerde farklılıklar yarattı; fakat bu, iki grup arasında herhangi bir ekonomik ve sosyal ihtilafa yol açmayacak şekilde yüksek ve düşük dereceli işçiler arasında öyle büyük bir uçurum yaratmadı. Gerçekten, devlet memurlarının emeğinin hakkı, en yüksek ücretli bir kimseyi israf (aşırılık) ve lükse müptela kılmasın ve en düşük ücretli birisi bütün temel ihtiyaçlarım karşılama imkanı bulsun diye, çok dikkatli şekilde belirlenmiştir. Hicretin ilk yıllarında, Peygamber'ın hanımları ve O'nun Bedir ve Uhud'ta savaşmış olan ashabı hariç, en yüksek ücret 2000 dirhem iken en az ücret 200 dirhem idi, oran 1/10 idi. Devletin geliri arttığı gibi müslüman toplum çok zengin oldu; asgari ücret 300 dirheme ve azami ücret 3000 dirheme yükseldi ve yine oran 1/10 idi.

Devlet görevlilerinin ücretlerinde Peygamber ve O'nun halifeleri döneminde farklılığın bulunduğu bir gerçektir. Fakat bu farklılık mutedil ve tabii sınırlar içinde tutuldu. Ve böyle bir fark tabii kaabiliyet, eğitim, Öğretim, işin yapısı, ekonomik sorumluluklar ve hizmetin genişliğindeki farklılıklardan dolayı gayet normal ve kaçınılmazdır. Fakat çok daha Önemli husus, ücretlerdeki bu farkın Öngörülen sınırların dışına taşmasına izin verilmeme-sidir. Ücretlerdeki farklılık oranı 1/10 civarında tutuldu. Oysa modern kapitalist ülkelerdeki oran 1/200 kadar yüksektir. Yüzlerce ve binlerce film ve tv oyuncusunun muazzam kazançlarını bahsetmeye gerek yok. Peygamber'ın hanımları ve Bedir ve Uhud savaşlarına katılan ashabının tahsisatlarım dikkate alsak bile (Peygamber'ın dönemindeki toplumun hususi bir hâli olarak sıra ile 5000 ve 3000 dirhem Ödenmiştir) bu oran 1/25'in dışına çıkmamıştır.

İslam, devlet çalışanlarının maaşlarındaki geniş ve adaletsiz farklılıklara cevaz veren bir ücret sistemini tasvip etmez. Diğer şeyler arasında, böyle bir sistem, çok düşük maaş alan alt kademedeki çalışanlar için gayri âdil olup aile tnr tarafa, bir kişinin nezih (normal) bir hayat standardını sürdürmesine yeterli olmaz. Sonra, mahallî idarelerde, belediye meclislerinde ve özerk kurumlarda çalışanlar çok düşük maaşlar almaktadırlar. Bu düşük gelirlilerin pek çoğunun ferdî davranışlarının veya aile yapılarının, temel ihtiyaçlarını karşılayamamaktan ötürü bozulmaları şaşırtıcı değildir. Devletin onlara düşük ücret ödeyerek, kasden onlan bozuk (ifsad edici) bir hayata ittiği görülmektedir.

Eski İngiliz kolonileri olan şimdiki bağımsız devletlerde, devlet çalışanlarının maaşları, kolonilerin halkları arasında rüşvetçiliği ve irtikabı teşvik etmek için kasden düşük tutulmuştur. Devlet çalışanlarının maaşları onlann ekonomik sorumlulukları dikkate alınmaksızın keyfî olarak belirlenmiştir. Sonuç, bir kişinin aylık 1.5 Sterlin, diğerinin 2 Sterlin ve bir diğerinin 250 Sterlin maaş alması idi. Bu uygulama, farklı dereceli devlet görevlilerinin kazançlarında çok"adaletsiz ve zalimane farklılıklara yol açtı. Farklılık oranı 1/100'den 1/200'e kadar değişiyordu.

Bağımsızlığa ulaşmaya çalışan koloniler, devlet görevlilerinin haklarının ödenmesinde bu tür adaletsizlikleri ıslah etmek/için ücret ve maaş sistemlerini yeniden tayin etmeliydiler. Fakat maalesef, sömürgeci İngilizİn uygulamaları olan adaletsiz ücret politikası birçok İslam ülkesinde hâlâ sürdürülüyor. Ve özel firma ve endüstrilerin birçok konuda devleti izlediği gibi, millî ücret oranı yakın zamanlarda bağımsızlığa kavuşan bütün İslam ülkelerinin çoğunda çok düşük kalmıştır. Yakın yıllarda hayat pahalıhğındaki yükselme bu durumu daha da ağırlaştırmıştır.Bu hâl, devlet çalışanlarının ve özellikle düşük gelirlilerin, ellerine geçen maaşlarıyla artan masraflarım karşılamalarını gittikçe zorlaştırmıştır. Dahası rüşvet, kamu fonlarının suistimalî ve benzeri kötü uygulamaların kapısını açmıştır. Gerçekte fakirlik zorlaması, bu insanlardan öncelikle söz konusu ülkelerdeki tüm ücret yapısı de-ğiştirilmeksizin normal olarak hiçbir iyiliğin ve hayrın beklenilemeyeceği ölçüde halkın ahlâki karekterini zaafa uğratmıştır.

İslam devletlerinin refahı ve gelişmesi için ücret sistemlerini, Peygamber'in talim ve tebligatına, ve her bir çalışanın "geçinme hakkı" prensibine dayanan asgari ücretin belirlenmesine uygun olarak yeniden kurmaları kesinlikle hayatî önemi haizdir. Devletin en mü-tevazi çalışanı bile normal bir hayat standardında yaşama imkânı bulabilmesi için, en düşük ücret oranının belirlenmesinde çalışanın ekonomik ihtiyaç ve sorumluluklarının dikkate alınması esastır. Ücret tavanı ve tabanı arasındaki farkın makul ve âdil sınırlar içinde tutulabilmesi için ücret politikasının tesbitinde oldukça hassas olunmalıdır.

Gayri İslamî ve adaletsiz ücret sisteminin câri olması durumunda, kendi haklarında bir değişiklik hâsıl etmek ve bunun yerini daha tarafsız ve daha âdil bir ücret sisteminin alması için gayret göstermesi mü'minlerin görevidir. Bir ücret sisteminin yeniden kurulmasında aşağıdaki üç hususun dikkate alınması tavsiyeye şayandır:

1- Asgari ücret, bir işçinin temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek kadar yüksek olmalıdır.

2- Ücretler arasındaki farklılık, işin yapısı, hizmetin genişliği, eğitim-öğretim ve her iş-çinin ekonomik ihtiyaçlarındaki tabii farkl...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın