Hayvanlarla İlgili Borçlar

C. Hayvanlarla İlgili Borçlar: [318]

a) İbn Ömer ve onun görüşünü paylaşan hukukçulara (Hanefî Mezhebi ve bir nakilde Ahmed b. Hanbel'e, Malikî ve esah görüşte Şafiî Mezhepleri ile bir rivayette Ahmed'e) göre, borç, malların kıvmetleri üzerinden hesaplanır. Bir kişi en düşük seviyedeki zekât nisabına sahip olmazsa, zengin sayılmaz. Bu durumda borç, hayvanların değeri üzerinden hesaplanır ve bu, zekâtı gerekli kılan nisaptan düşük olursa, ortada borç kalmaz. Zira, mevcut olan hayvanların satışıyla borcun ödenmesi kabil olur. Şayet, eldeki hayvanların değeri mevcut borcu ancak karşılıyor veya nisabı aşmıyacak küçük çapta bir meblağ geriye bırakıyorsa, böyle birinin zekât ödemesi gerekmez.

Kredi alarak hayvan ticareti veya bakımı yapan kimse de, zekâtını hesaplarken ödeyeceği krediyi -şayet ödememişse- düşmesi gerekir.

b) Hukukçulardan birçoğu da, borçların bizzat bu malların üzerinde olduğunu kabul ediyorlar. Bundan dolayı zekât, malların aynından (kendisinden) alınır, değerinden alınmaz. Bu malların çoğalması da, zekâtı gerekli kılan sebeptir.

c) Malikî ve Şafiî Mezhepleri ile bir nakilde Ahmed b. Hanbel'e göre, borç, hayvanı servetle ilgili matrahtan düşülmez. İmam Şafiî, bu konuda şunları söylüyor:

“Birinin hayvanları olsa, içlerinden biri karşılığında onların bakımı için birini tutsa, ücretini vermemiş olursa, zekâtını öder. Borcu varsa, zekât üır, onunla ve diğer mallarıyla borcunu öder.”

eş-Şafii’nin bu açıklamasından, ücreti, bu hayvanlardan biriyle karşılamışsa, nisabı bulmayan hayvanlar için zekât mükellefi olunmayacağı anlaşılır ki bu da İbn Ömer'in görüşüne katılması anlamına gelir.

d) Ebu Ubeyd, tıpkı ziraî borçlardaki gibi, sağlam borcun matrahtan düşüleceğini, sadece mükellefin iddia ettiği borcun böyle bir etkisi olmadığını savunur.

Gerçekten de, mükellefin başka malı veya aslî ihtiyaçların fazlalığı yoksa bu borç, matrahtan düşülmelidir. Aslî ihtiyaçların fazlahhğı ise, borca karşılık tutulabilir, hayvanlar için de zekât ödenir.

[318] Ebu Ubeyd, age, s. 507-508, no: 1549-1553; Ebu Zehre-Şekerci, age, s. 30-31; Serahsî, age, e. II, s. 160; Şafiî, Umm, e. II, s. 26.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın