Büyük Günah İşleyenler Hakkında Müslümanlann İhtilâfı

Mes'sele (Büyük Günah İşleyenler Hakkında Müslümanlann İhtilâfı)

Sonra müslümanlardan, büyük günah irtikâp edenin hükmü hakkında islâm ümmeti ihtilâf etmiştir ki, müslümanı, o büyük günahları[186] işlemeye, şehevî isteklerinin kendisine' galebe çalması, yahut gaflet içinde bulunması, yahut şiddetli öfke ve kavmi asabiyete kapılması veyahut da tevbe edip bağışlanma ümidine düşmesi itmiştir. Aynı zamanda işlediği günahlara helâl demediği, onları emreden ve nehyedeni küçümsemediği de sabit olmuştur. Bu gibiler hakkında müslüınıanlardan bazısı büyük günahı işleyen kâfirdir demiştir. Bazısı da onu müşrik yapmıştır. Bir kısmı ise büyük günah işleyen ne mümindir ve ne de kâfirdir demiştir. Bazı müslümanlar ise, büyük günah işliyeni münafık yapmıştır. Bazıları da büyük günah işîiyen kimse, olduğu hal üzere mümindir, işlediği fiili ile de asidir demiştir. Böyle olana kendisine fisk ve fücur ismini vermezden fasıkdır demiştir. Ancak kendisine bu isim verildiğini bilen müstesna. Bununla beraber Allah'ın onu günahı kadar cezalandıracağım ve kendisinden sadır olan ibâdet ve diğer iyi amel ve hayırlı işlerdeki sadakatinden dolayı onu bağışhyacağım öne sürer. Bazı müslümanlar vaîd hakkında bir şey demeyip durur. Ve onunla mümkün olmayan, yahut ondan gayri murad edildi der. Ve onu vacip olarak görür. Küçük günahlardaki affın imkânının veyahut imanın baki kalması sabit olan hususda büyük günahlarla küçük günahların arasının zikrettiğim şeylerle tefrik edilmesi vaîdi büyük günahlara sarfeder. Küfrün cezası ve şirk ve benzerlerinin zikredilmesinden sabit olan husus şirk isminin gerçekleşmesini, küfür söz üzere vaki olur diyen kimselerin sözünün gerçek olduğunu gerektirir. Bunu Allah-u Teâlâ'nın «Ey oğullarım, haydi gidin de Yusuf'la kardeşinden iyice araştırarak haber edininiz. Allah'ın lûtfundan ümidinizi kesmeyiniz; çünkü Allah'ın lûtfundan ancak kâfirler topluluğu ümidini keser.»[187], «İbrahim dedi ki : «— Sapıklardan başka kim Rabb'inin rahmetinden ümit keser?»[188] âyet-i celîleleri teyid etmektedir. Bununla beraber büyük günah işîiyen kimse, Allah-u Teâlâ'nın hükmünü terketraiş ve Allah'ın gönderdiği île hükmetmiş olur. Gerçekten Alîah-u Teâlâ, «... Kim, Allah'ın indirdiği hükümlerle hüküm vermezse, işte onlar kâfirdirler»[189] buyurmaktadır.

Gerçekten Allah-u Teâlâ'nın fisk, fücur ve zulümden kâfirlere verdiği isimlerle büyük günah işleyenlere isim verilmektedir. Buna göre küfür isminin verilmesi lâzımdır. Bununla beraber Allah-u Teâlâ, beşeri, dünya ve Ahiret'teki işleri üzerinde olan hususlar halikında Levh-i Mah-fuz'da yazıldığı şekilde-taksim buyurmuştur. Çünkü Alîah-u Teâlâ âyet-i celîlelerinde şöyle buyurmaktadır : «Sizi yaratan O'dur; öyle iken içinizden kimi kâfir oluyor, kimi mümin...»[190] «(Ey Resulüm), de iki : «—Kuran, Rabb'inizden gelen bir haktır. Artık dileyen iman etsin, dileyen kâfir olsun.»[191], «Allah, kime hidayet etmeği dilerse, İslâm'a onun göğsünü açar...»[192], «Allah dileseyidi, elbette hepinizi tek bir ümmet yapardı. Fakat Allah dilediğini sapıtır ve dilediğine de hidayet verir.»[193], «öyle ya, mümin, olan hiç fasık (kâfir) olan gibi olur mu? Onlar müsavi olmazlar,»[194]

Sonra kendisine fasık ismi verilenin kâfir olduğunu beyan etti. Ve Ahı-ret işi hakkında şöyle buyurdu : «Kıyamet gününde bir takım yüsler ak ve bir takım yüzler de kara olacak.»[195], «İşte o vakit, ikitabi sağ eline verilmiş olan kimse der ki : «— Gelin, Kitabımı okuyun.»[196] Binaenaleyh Ce-nab-i Allah, onların hepsine isim vermiştir. Gerçekte üçüncü bir isim yoktur. Bununla beraber hakikaten Cehennem'in kâfirler için hazırlandığı açıklanmıştır. Cehennem azabı ile olan vaîd, büyük günah işliyenler için olduğu sabit olunca, onu kâfir kılmıştır.

Sonra Allah-u Teâlâ, gerçekten Allah'ın lûtfundan ümidini kesenlerin ancak kâfirler zümresinin olacağını beyan ederek böyle vasfetmiştir. Binaenaleyh kendisinin bir söz üzere ümitsiz olmamasının lâzım olması ona küfür isminin verilmemesini gerektirir. Oysaki gerçekten İsimler sahiplerine ne fayda verir ve ne de zarar. Fayda ve zararlar ancak isimlerin konduğu hakikatlerdedir. Cehennemde ebedi kalmak gerektiği zaman eğer mümin ise isimden gelecek fayda yok olur. Eğer kâfir ise, küfür isini onu menetmez. Çünkü küfrün icabettirdiği azapla cezalandırılmıştır. Kuvvet ancak Allah'tandır.

Onlar, ismin kaldırılması ile yalan lâhik olacak vaîdi gerekli kıldılar. Allah-u Teâlâ bunlardan yücedir; berî ve münezzehtir. Zikrettiğim hususlardan hepsi de Mu'tezile'yi küfür ismini vermeyi menetmeleri hakkında ilzam eder. Oysaki gerçekten bu iki isim îslâm'a meyledip onu be-ninısiyenlerin sözlerindendir ki, onlar isimler hakkında abes üzere ve imanın kadri şerefinin kalplerinde yücelmesi bakımından beşerin yaratılmış olduğu şeyi iptal etmek hakkında hasıl olmuşlardır. Allah-u Teâlâ ise, islâm dinini akıllarda büyük göstermiştir. Binaenaleyh islâm fırkalarından biri iman ismini islâm dininin değişmesini ve tahrif edilmesi korkusunu kesen her hayır için kılmıştır. Ve Islâmm kadru şerefini giderme korkusu bulunduğundan bu husus hasıl olmuştur. Çünkü onlar, islâmm ismine kendisi için hayır ismi olması muhtemel olan hususlardan her şeyi katmışlardır. Binaenaleyh bu hususa haşeviyeler ve mu'tezâleler iştirak etmişlerdir. Ne varki Mu'tezile, büyük günah işiiyenlerden küfür ismini menetmek suretiyle ayrılıp tek başına kalmıştır. Bu hususta azaplardan küfür ismini menetmek suretiyle ayrılıp tek başına kalmıştır. Bu hususta azaplardan küfür hakkında olanların hepsini gerçekleştirmekle beraber tahakkuk etmiştir. Binaenaleyh Mu'tezile için küfür isminden korktuklarından dolayı büyük günah işliyenlere bu husustaki vaîdin büyüklüğünden başka bir şey hasıl olmamıştır. Eğer olmuş olsaydı küfür ismini vermekten hâli kalmazlardı. Çünkü elem verici şey, menfaat için temenni edilir veyahut zarardan dolayı ondan korunulur. Binaenaleyh O ismin güzelliği ile güzel olma veyahut çirkin olması ile çirkinleşmenin vacip olmadığı zaman müslümanlardan onu kötü olsun, güzel ve iyi olsun, mubah olduğu ifade edilirdi. Kuvvet ancak Allah'tandır.

, Bunun üzerine açıklaması geçen husus hakkında küfür ve şirk isminin verilmesi dahil olmuştur. Ona münafık ismini veren kimse imandan ifade etmek üzere dili ile söylediği ve Allah'ın hududuna riayet edeceğine söz verip fiilleri üe zahir olan hususla Allah'ın hududlarını koruması babında verdiği söze aykırı olarak hareket etmesiyle muhalefetinin belir-mesindendir. Allah-u Teâlâ'nm «Allah, iman edenleri elbette büir ve münafıkları da eblette bilir»[197] kavH celîli ve yine «(Müşrikler tarafından eziyet edilen) o insanlar sandılar mı ki, «iman ettik» demeleri ile bırakılacaklar da imtihana çekilmiyecekler?»[198] kavl-i celîli de bu hususu açıklamaktadır. Cenab-i Allah, dillerin mihnet ve meşakkat ile yalan ve gerçekten ifade ettikleri hususun beyan edilmesi ile haber vermiştir. Yine Resulü Ekrem Sallallahuteâlâaleyhivesellemden rivayet edilmiştir. O, buyuruyor ki : «Kimde üç şey bulunursa o kimse münafıktır : Konuştuğu zaman yalan konuşur. Söz verdiği zaman yerine getirmez. Kendisine emanet bırakıldığında ona hiyanetlik eder[199]. Bunların hepsi, büyük günahları irtikâp edende görülmüştür. Kuvvet ancak Allah'tandır.

Mu'tezile, isim hakkında büyük günah irtikâp dene kötü ve çirkin isimlerle isim verilmesiyle ihticac etmiş ve iman, temiz isimlerden olduğundan onunla isim verilmez iddiasında bulunmuştur. Bununla beraber vaad etme, iman ismiyle[200]varid olmuştur. Vaad ise, hususiyete muhtemel değildir. Sonra büyük günah sahibi hakkında vaîd gelmiştir[201]. Böylece onun mümin olması batıl olur ve kendisine verilecek isim varid olmadığı için de ona kâfir ismi verilmez. Binaenaleyh ona fasık, facir ve zalim olarak isim vermiştir ki, bu ismin kendisine verilmesi hususunda icma vardır. Sonra onlar için vaîd hakkında iki emir vardır. Birincisi : Allah-u Teâlâ'nm haberlerinin umum ifade etmesi, İkincisi ise; Allah-u Teâlâ'nın «Eğer siz, yasak edildiğiniz günahların büyüklerinden sakınırsanız, sizden diğer kabahatlerinizi örteriz ve sizi iyi bir gidişata sokarız.»'4 kavl-i cehlidir. Allah-u Teâlâ, bu âyet-i celîlesinde bağışlanan ve bağışlanmayan günahları beyan buyurmuştur. Bununla beraber Cehennem'de ebedi kalma hususundaki vaîd, menetme babında daha büyük ve açık olduğuna göre o, daha lâyıktır. Oysaki gerçekten vaîd, vacip olduğu vakitte cehenneme girmek gerekir. Onlar hakkında Cehennem'den çıkmayı zik-retmemigtir. Kuvvet ancak Allah'tandır.

Faklh Ebu Mansur (r.h.) diyor ki : Biz, Allah'tan yardım dilemek suretiyle deriz ki; o, ihtilâfları üzerine değil, kendisi icma olduğunu iddia ederek der ki, gerçekten vaîd kendisine müminlerin iştirak etmediği hu-suslardandır. Bilakis o, her günah hakkında varid olmuştur ki, o günah, kendisini işliyeni imandan çıkarmış ve ondan iman ismini düşürmüştür. Murcie de onlara muvafakat edip hakikaten her günah sahibini imandan çıkarır. Böylece ona lâzım gelir diyor. Sonra gerçekten Murcie büyük günah işliyenler hakkında kendileri ile imanın bulunması ile beraber azaba duçar olmalarından müminler hakkında endişe duyup korkuyorlar. Mu'-tezile ise bu hususta müminler için korkmazlar, onların ihticaclan eserlerin umumu ile varid olmuştur. Zikrettiğim hususlarla sabit olmuştur ki gerçekten Murcie günahları Allah'a havale etmiştir. Bu ise, ifade bakımından umumu iddia etmekten umum olarak kullanılması bakımından daha şiddetlidir. Çünkü onlar, fiil elde edildiğinde vaîdi beşerin fırkalarından biri hakkında kılmışlardır ki onlar da mümin olmayanlardır. Kuvvet ancak Allah'tandır.

Sonra hakikaten Kur'ân delilleri ile, ehli imanın üzerinde karar kılmış olduğu hususlar ve lisanlarda ifade edilenlerle sabit omuştur ki, gerçekten tasdi...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın