İhtilaf Bulunan Durumlar

Allah Hakkının Kul Hakkına Tercihi Konusunda İhtilaf Bulunan Durumlar

Misaller:

- Hem zekattan hem de aldığı ödünçlerden dolayı borcu olduğu halde ölen kimsenin zekat olarak vereceği mal belliyse önce zekat borcu ödenir. Çünkü zekat borcunun belli olması sair borçların rehinli olması gibidir. Şayet zekat olarak verilecek mal telef olmuşsa; alimlerin bir kısmı, kul hakkını tercih ederek önce ödünçten kaynaklanan borçların ödenmesi gerektiğini söylemişlerdir. Bir kısmı da bu durumda kul hakkı ile Allah hakkının denk olduğundan hareketle borçlar arasında tercihte bulunmayıp aynı oranda ödeneceklerini söylemiştir. Bir kısmı ise Allah hakkını tercih ederek zekat borcunun önce verileceği kanaatini serdetmiştir ki bu görüş iki sebepten ötürü tercihe şayandır:

a- Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: "Allah'a olan borç ödenmeye daha

layıktır." [90] Hadis Allah'a olan borcun ödenmesinin diğer insanlara olan borçların ödenmesinden daha üstün olduğunu ortaya koymaktadır.

b- Zekatta hem Allah hakkı hem de fakir fukaranın hakkı vardır. Dolayı-

sıyla öncelikle ödenmeye daha layıktır. Tek bir hakkın iki hakka tercih edilmesi caiz olmaz. Özellikle borç zengin bir kimseyeyse, fakirlerin ihtiyaç ve zaruret halinde olmaları hasebiyle zenginlerle mukayese edilemeyeceklerinden Önce zekatın verilmesi gerekir.

Kefaret borcu söz konusu olduğunda köle azadı mümkünse, köle azat etmek en doğru yoldur. Çünkü din buna çok önem vermiş ve bunu teşvik etmiştir. Kefaret olarak başkasıyla ortak olan bir köleyi kendi hissesi nispetinde azat eden kimsenin bu azadı ortağının hissesine de şamil olur ve köle tamamen hürriyetine kavuşur.

Aşırı pahalılık yüzünden insanların açlık tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı bir dönemde kefaret borcu olan kimse için fakirleri doyurma ve giydirme, köle azat etmeye tercih edilebilir mi? sorusuna şöyle cevap veririz: Dinin belli sırayla yapılmasını istediği kefaretlerde sırayı bozmak caiz değildir. Allah'ın Öncelikle yapılmasını istediği önce yapılmalı, sonraya bırakılmasını istediği de sonraya bırakılmalıdır. Ancak yemin kefareti ile hacda saç kesme kefaretinde fakirleri yedirme ve kurban kesme oruç tutmaya ve köle azat etmeye tercih edilir. Özellikle para kazanmaktan aciz olan bir kölenin fiyatların yüksek olduğu dönemde azat edilmesi tercih edilmez. Çünkü azat edilmesi halinde yoksulluğa düşer. Kölenin azat olması sahibinin nafaka verme mükellefiyetini ortadan kaldırır. Fiyatların yüksek olduğu zor şartlarda yoksul kimselerin yiyecek tedariki de zordur.

- Hem borçları olup hem de imkanı olduğu halde hac yapmamış olan bir kimse ölünce bazı alimlere göre bıraktığı mirastan öncelikle bir kimseyi hacca gönderecek kadar para ayrılır. Bunun delili yukarıda da zikrettiğimiz "Allah'a olan borç ödenmeye daha layıktır" hadisidir. Bir kısım alimlere göre önce borçlar Ödenir. Bazı alimlere göre de şayet hac borcuna ayrılacak hisse ile bu ibadeti onun adına yerine getirecek birisi bulunursa hac borcu ile diğer borçlar denk kabul edilir.

- Bir yandan Ödünçten kaynaklanan borçları bir yandan da bir kısmı azat edilmiş kölenin geri katanını azat etme borcu olduğu halde ölen bir kimsenin mirasıyla ilgili farklı görüşler vardır. Tercih edilen görüşe göre diğer borçlarla zekat borcunun bir arada bulunmasıyla ilgili olarak yukarıda söylediklerimize binaen önce köle azat edilir.

[90] Muslini, Siyer, 2/804

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın