Hakların Iskatı

Nakil Söz Konusu Olmaksızın Hakların Iskatı

Bu iki çeşittir:

A- Bedelsiz Iskat

Bunun çeşitli örnekleri vardır:

Borcu zimmetten ıskat eden ve başkasına nakletmeyen ibra.

Af yoluyla kısası ıskat etmek. Af suçludan kısas cezasını düşürür, başkasına nakletmez.

Taziri ve kazif haddini affetmek.

Boşama yoluyla nikah ve cinsel istifade hakkını ıskat etmek. Boşama kocadan bu hakları ıskat eder ancak bu haklan kadına nakletmez.

Azat etmek suretiyle köle üzerindeki mülkiyeti ıskat etmek. Bu, kölenin üzerindeki mülkiyeti ıskat eder ancak bunu köleye nakletmez.

Mescitlerin vakfedilmesi onların mülkiyetini sahibinden ıskat eder, mülkiyeti başkasına nakletmez.

B- Bedelli Iskat

Bunun örneklerini de şu şekilde belirtebiliriz:

Kocanın, karısı üzerindeki cinsel İstifade hakkını muhalaa[1] veya mal karşılığında boşama yoluyla ıskat etmesi.

Kişinin borçlu ile alacağı üzerinde bir mal karşılığında sulh yapması. Bu sulh borçlunun üzerindeki borcu düşürür, borcu intikal ettirmez.

Mal karşılığı köleyi azat etmek, köleyi kendisine satmak. Bu işlem mülkiyeti ıskat eder, köleye intikal ettirmez.

Öldürme ve organ telef etme suçlarında kısas yerine bir bedel karşılığmda sulh yapmak. Bu sulh, suç işleyen kişi üzerindeki kısas cezasını ıskat eder, onu diğer tarafa nakletmez.

Burada belirtilen tasarruflar aracılığıyla taraflardan birinden nakil, diğerinden de ıskat gerçekleşir.

Takas işleminde karşılıklı borçların eşit olması halinde bir ıskata mukabil diğer ıskatın gerçekleşmesine gelince, burada tarafların hiçbiri açısından ıskat söz konusu değildir. Takasta karşılıklı rızayı şart koşmazsak takas işlemi, bir tarafının borcunun düşmesi karşılığında diğerinin de borcunun düşmesidir. Rızayı şart koşarsak, bir tarafının alacağını düşürmesi karşılığında diğerinin de alacağını düşürmesidir.

Bedelli akitlerde de ıskat mukabilinde ıskat yapılabilir. Örneğin koca, karısına olan bin dirhem borcu karşılığında onunla muhalaa yaptığında, karısının kendisindeki alacağını ıskat etmesi karşılığında kendisi de nikah akdini ıskat etmektedir.

En doğru görüşe göre kazif haddini ıskat karşılığında bir bedel alınamaz.

[1] Muhalaa Nikah mülkiyetini zevcenin kabulüne bağlı olarak belirli lafızlardan birini kullanarak ortadan kaldırmaktır. Muhalaa bedelli ve bedelsiz olmak üzere iki kısımdır. Herhangi bir kayıtla kayıtlanmaksızın mutlak olarak bu sözcük kullanıldığında bedelli muhalaa anlaşılır.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın