Peygamber a.s Necâşî’ye gönderdiği mektubun aslı

Peygamber (AS)’ın Necâşî’ye Gönderdiği Mektubun Aslı

516. Another Prophetic Letter (Peygamber’in Yeni Bir Mektubu Daha) başlığıyla JRAS’da (Londra, Ocak 1940, s. 54-60) yayınladığı İngilizce bir makalesinde, D. M. Dunlop, Resulullah (AS)’ın Habeşistan kıralı Necâşî’ye gönderdiği mektubun aslının tıpkıbasımını da vererek, bu mektubun aslına uygun olup olmadığını tartışmaya açmıştı.568 Dunlop’un bu konuda giriştiği eleştirilerin özgün ve bilimsel bir tarafı yoktur. Yazar, bu yazısında Caetani’nin kitabı aracılığıyla Grimme’in öne sürdüğü hüküm ve delilleri yeniden ele almaktadır. Temel aldığı bu eserde ise, kendilerince bilinmeyen elimizdeki bu belgenin değil, başka bir mektubun, daha doğrusu Resulullah (AS)’ın Mukavkıs’a gönderdiği mektubun orijinali (bk. § 531 vd.), burada tartışma konusu yapılana uygulanmak üzere gündeme getirilmektedir. Mevcut belge konusunda elimizde Dunlop’un makalesinden başka bir kaynak olmadığı için, burada onun makalesinden bazı bölümlerin çevirisini vereceğiz.

517. “Bu mektubu elinde bulunduran Şam’lı bir antikacının ifadesine göre, kendisi bu mektubu birkaç yıl önce Habeşistan’lı bir din adamından Şam’da temin etmiştir” (s. 59). “Şam’da 1938 yılında (ele geçirdiğim) bu belgeyi İngiltere’ye getirdim. Mektup, British Museum’da H.I. Bell ve D.S. Fulton tarafından… ayrıca Bonn Üniversitesinden Prof. Kahle ve Mr. Heffening tarafından incelendi. Glasgow Üniversitesi’nden Prof. Margoliouth, Mr Robson ve diğer Arapça uzmanları tarafından görüldükten sonra, onu Şam’daki sahibi özel kişiye iade ettim” (s. 56). “Besbelli ki bunların uyguladığı yöntem, yeni belgeyi ilk olarak öteki mektupla (daha önce keşfedilen yani Mukavkıs’a gönderilen mektubun orijinaliyle) karşılaştırmaktan ibaretti…Buna göre genel bir benzerlik göze çarpmaktaydı; özellikle Resulullah (AS)’ın mührü569 her iki belgede de aynı görünüyordu. Her iki belgedeki yazı karakterlerinde farklılık göze çarpıyordu. Bu da, mektupların iki farklı katibin elinden çıkmış olmasına bağlanabilir” (s. 56). “Bu belge, 9 pouce genişliğinde ve 13,5 pouce uzunluğunda (yaklaşık 23x37 cm) bir elyazması parşömendir. Harfler yuvarlaktır; çizgileri geniş olduğu için okunmaları zor değildir. Mürekkebi koyu kahverengidir. Metinde 17 satır bulunmakta ve son tarafında 26 mm. çapında, içinde yukarıdan aşağıya 3 satır halinde Arapça karakterlerle

Allah

Rasul

Muhammed

kelimelerinin bulunduğu yuvarlak bir mühür izi göze çarpmaktadır” (s. 54). Londra’daki British Museum yetkilileri, belgenin en az göründüğü kadar eski olduğuna şüphe etmemektedirler” (s. 58). “Onu görüp inceleyenlerin birçoğu, bunun yakın ve yeni değil, eski dönemlere ait olduğunu düşünmüşlerdir. Ancak eski bir sahtecilik de olabilir” (s. 59). “Söz konusu belgenin parşömeni (derisi) şaşırtıcı derecede eski asırlardan kalma bir görünüşe sahip olmakla birlikte, ben (Dunlop) şahsen bunun yeni ve yakın zamana ait olduğunu düşünmekten kendimi alamıyorum” (s. 59-60). “Öyleyse bu belgenin ya Bahreyn (bugünkü el-Ahsâ) valisine gönderilen diğer belgenin yazıldığı zamana, ya da yaklaşık olarak o döneme tarihlendirilmesi mümkündür (cir. 1863). Fakat her halü kârda Barthélemy’nin keşfettiği, el-Mukavkıs’a gönderilen mektubun orijinalinin bulunmasından sonraki bir döneme aittir (cir. 1852)” (s. 60).

518. Daha ileri gidip Dunlop’un belgenin aslına uygunluğuyla ilgili kanıtları ortaya koymadan önce, bu orijinal mektubun gün yüzüne çıkışından Dunlop’dan önce de haberdar olunduğunu hatırlatmak uygun olacaktır. Gerçekten, 1936 yılında, Kahire’de yayınlanan Arapça günlük el-Belâğ gazetesi, Habeşistan’da çıkan günlük Burhân Islâm (?) dergisinden naklen, Habeşistan’daki İtalyan işgali sırasında (1935-36) Kıral Négus’un Hazine dairesinden Resulullah (AS)’ın mektubunu çıkardığını ve büyük kıtlık yıllarında adet olduğu üzere, mektubu halka teşhir ettiğini yazmıştı. İkinci Dünya Savaşı sırasında (1942), Haydarabad Hükûmeti, Nizâm Sarayı’ndaki İngiliz Genel Valiliğiyle resmî bir yazışma yapmış; İngiliz yetkililer verdikleri cevapta burada söz konusu edilen belgenin İtalya-Habeşistan savaşından önce satılmak üzere İngiltere’ye gönderildiğini, ancak İngiliz kütüphanelerinin bu belgenin satın alınmasına gerek olmadığı kanaatini taşıdıklarını belirtmişlerdi. Öte yandan, Habeşistan’ın Londra büyükelçiliği benim kişisel olarak sorduğum bir soruya 1270/51 no ve 17/08/1951 tarihli yazısıyla lütfedip verdiği cevapta, “Habeşistan’da artık bu tür belgelerin bulunmadığının anlaşıldığını” belirtmişti.570 Bütün bunlar bize kesin bir bilgi vermekten uzaktır. El-Belâğ dergisinde çıkan ve benim kendisine verdiğim haberle ilgili olarak, Dunlop şöyle söylemektedir: “Bu durumda, bunun (belge) daha önceleri Habeşistan’daki imparatorluk kütüphanesinde bulunduğu ve son dünya savaşı sırasında her nasılsa bir papazın eline geçtiği, ve bu papazın da daha sonra Suriye’ye bir yolculuk yaptığı anlaşılmaktadır” (s. 59). Şimdi bildiğimiz kadarıyla bu orijinal mektuptan söz edelim:

519. Dunlop, kendi adına, belgenin aslına uygunluğuyla ilgili olarak, bazıları cevap vermeye bile değmeyen yedi itiraz ileri sürmektedir:

1. Muhammed’in sadece Arabistan’ın peygamberi olduğuna inanılıyordu ve o yabancı ülkelere asla mektup göndermemişti.

2. Bu tarihî anlatım İbn Hişâm’ın bir uydurmasıdır.

3. Peygamberin Mukavkıs ve el-Münzir’e gönderdiği mektupların asıllarının sahte olduğu beyan edilmiştir; elimizdeki belge de bu durumda sahte olmalıdır.

4. Günümüzde, kendi yaptıkları şeylere hile ile antika süsü veren çok sayıda sahtekâr vardır.

5. British Museum’daki uzmanlar, belgenin iddia edildiği kadar eski olmadığı kanısındadırlar.

6. Kur’an’ın elimizdeki en eski nüshalarının yazı karakteri bu belgedekinden biraz farklıdır.

7. Çeşitli kaynaklarla bize kadar gelen bu mektubun içeriği, söz konusu belgeninkine göre biraz farklılık göstermektedir.

520. Bu arada belirtelim ki, British Museum uzmanları, belgenin iddia edildiği kadar eski bir devire ait olmasa bile, yine de günümüzden önceki bir dönemden kalma olduğunu söylemişlerdir. Dunlop ise bunu 1852’ye, hatta daha ileri bir tarihe oturtmaktadır. Dunlop gibi bir uzman British Museum’daki memurlardan farklı bir görüş beyan edebildiğine göre, farklı düşünen başka uzmanlar da çıkabilir. Biz, belgeyi elinde bulundurma imkânı olmayan bir kimse olarak, daha önemli olan diğer itirazlara geçelim:

521. Dunlop, bu belgedeki yazı tarzını Muhammed (AS)’den iki yüzyıl sonra, belki de daha geç dönemde kaleme alınmış Kur’an nüshalarıyla karşılaştırmıştır. Yazı biçim ve özelliklerinde bir farklılık, bir gelişme gözlemlendiyse buna hiç şaşmamak gerekir. Ancak dikkati çeken iki nokta vardır: 1º Kutsal bir kitap yazısında daha süslü ve dekoratif bir yazı kullanılır. Resulullah (AS)’ın sıradan bir gayr-ı müslim hükümdara gönderdiği alelade bir mektupta ise dinî ve kutsal herhangi bir şey yoktur. 2º En eski Arap yazısının taşıdığı genel özellikler, bu belgede yazarımızın tüm kuşkularını dağıtmaya yetecek ölçüde bulunmaktadır. Örneğin, orijinal belgenin 16. satırında görülen ve sonunda çoğul ifade eden elifin bulunmadığı fa’kbelû kelimesine bugünkü Kur’an nüshalarında yirmi kadar yerde rastlamamız mümkündür. Yine, asıl belgenin 17. satırındaki ittebe’a kelimesi bir tek yerine iki tâ ile yazılmıştır; böyle bir yazılış biçimi için Kur’an’da bi’eyd kelimesinin iki yâ ile yazıldığı (Zâriyât: 47) ayete bakılabilir. Ayrıca, Kur’an’ın eski nüshalarında olduğu gibi, satır sonuna denk geldiklerinde hece bölmesi yapılabilecek kelimelerin yanı sıra (Necâ/şî, batû/l, r/ûhih, şer/îk gibi), hece bölmesi yapılamayacak kelimeler de (iley/k, bellağ/tü gibi) ertesi satırda devam etmek üzere kesilmişlerdir. (T) ve (V) gibi yazılan kelime ortasındaki hâ’nın durumu ise oldukça özeldir. Bu, Resulullah (AS)’a ait olduğu söylenen altı mektubun da asıllarında göze çarpan bir biçim olup, daha sonraki yüzyıllarda devam etmemiştir. (Krş. § 650 ve § 702/9).

522. Dunlop’un yedinci ve son itirazı ile ilgili olarak, daha önce de farklı mektupların birbirine karışmış olma ihtimalinden söz etmiştik. Ayrıca, farklı klasik yazarlarca günümüze kadar aktarılan Necâşî’ye hitaben yazılmış bu mektubun metinleri karşılaştırıldığında, kuşkusuz aynı anlama gelen farklı sözcükler (varyant) bulunabilir. İşte tartıştığımız bu orijinal metin de bazen bu eşanlamlılardan birine, bazen de diğerine uygun düşmektedir

523. Belgedeki yazıda, be=te=peltek se ve cim=ha=hı vs. harflerini birbirinden ayırmak için kullanılan noktalama işaretleri kullanılmamıştır. Bu işaretler, halife I. Muaviye’nin Taif yakınlarında yaptırdığı bir su bendi üzerindeki kitabede571 olduğu gibi, Hicri 1. yüzyılın ortalarına doğru kullanılmaya başlanmıştır. H. 22 tarihini taşıyan ve halife Osman zamanına ait resmi mektupların bulunduğu, Mısır’da ortaya çıkarılan papirüslerde de bu tarz işaretler görülmektedir.572 Öyleyse elimizdeki bu belgeyi söz konusu işaretlerin kullanılmaya başlanılmasından önceki bir döneme tarihlendirmek mümkün görülmektedir.

524. Bütün bu tartışmalardan sonra, bu belgenin doğruluk ve gerçekliği konusunda herhangi bir kuşku izi olmadığı, ancak sahte ve uydurma olduğu yolunda açıklamada bulunanların yönelttiği itirazların hiç de tatmin edici olmadığı sonucunu çıkarabiliriz.

568 Bk. Islamic Culture’de (Haydarabad-Deccan, Temmuz 1942) “Cultural Activities, Foreign countries” başlığıyla yayınlanan makalemin dipnotu; yine bk. Six Originaux des Lettres diplomatiques du Prophète de l’Islam (Paris 1986, s. 135-145) adlı kitabım. (Bu eserin Mehmet Yazgan tarafından yapılan Türkçe çevirisi, 1990’...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın