Zekat hakkinda

(Bir Lahika : Zekât Hakkında) : Zekâtın Şeraiti :

176 - : Evde veya ticarethanede bulunub «emvali bâtına» denilen altın, gümüş ile sair ticaret mallarından zekâtın vücubi için mâliklerinin âkil, ba-iiğ, müslim olmaları şartdır.

Binaenaleyh çocukların, mecnunların, matuhların, gayri müslimlerin emvali batmasından zekât lâzım gelmez. Bu, Hanefiyyeye göredir.

«(Mâliküer ile Şafiîlere göre çocuklar ile mecnunların da emvali batmasından zekât lâzım gelir. ÜmmüTmümin´n Hazreti Aişenin ve Ömer ibni Hat-tâb hazretlerinin kavli de böyledir.)

(imam Ahmede göre bunların dirhemlerinden, dinarlarından ve maliyelerinden zekât lâzım gelmez. Ekinlerinden, meyvalarmdan zekât lâzım gelir.)

(Hasanı Basrî ile ibni Şübrümeye göre bunların yalnız altın ile gümüşlerinden zekât lâzım gelmez.)

(ibrahim Nehaîye göre bunların hiçbir mâlinden zekât lâzım gelmez. Çünkü zekât, bir ibadetdir. Bunlar ise ibadetle mükellef değildirler.)

(Zahirîlere göre zekât, müslümanların erkeklerine de kadınlarına da, hürlerine de rakiklerine de, büyüklerine de çocuklarına da, akillilerine de delilerine de farzdır. âyeti kerimesi, bunların hepsine şâmildir. Çocukların, mecnunların zekâtlarım onların mallarından velîlerinin vermesi icab eder Elmuhallâ.)

177 - : Zekâtın vücubü için hürriyet şarttır.

Binaenaleyh rakiklerin mallarından zekât, kendilerine değil, efendilerine teveccüh eder. Çünkü bunların kazançları efendilerine aitdir.

Bu, imamı Âzam ile imam Şafiîye göredir.

«(îmam Mâlike göre rakiklerin mallarından ne kendilerine ve ne de efen-dflerine zekât lâzım gelmez. Elmuhallâ.)

178 - : Zekâtda niyyet şartdır. Söyle ki : zekât verileceği veya maldan tefrik edildiği zaman zekâtı mefruza olmasına niyyet edilmelidir. Ve illâ zekât verilmiş olmaz. Çünkü ameller, niyetlere göredir. Fakat fakire verilirken zekât olarak verildiğini söylemek, her halde lâzım değildir.

179 - : Zekâtın müstahik olana kafi suretde temlik edilmesi şartdır. Binaenaleyh bir malı ibahe suretiyle bir kimsenin pîşi istifadesine vazetmek, meselâ : sofrada yemek yedirmek, zekât yerine geçmez.

Kezalik : temellüke kabiliyeti olmayan yerlere sarf edilen bir para, zekâta znahsub edilemez. Meselâ : mescid, çeşme binasına, ölünün kefenine veya borcuna, cihada, hacce ve bu gibi sair vücuhi birre sarf edilen bir para zekât sayılamaz. Fakat ber hayat kimsenin borcunu onun emriyle zekât malinden ödemek, caizdir. Zira hayatta bulunan bir kimse, temlik ve temellüke ehildir. Reddi Muhtar, Hindiyye. [74]

Altın İle Gümüşün Nisablari :

180 - : Kendisinden zekât verilmesinin vücubü için altının nisabı, yirmi rniskal, gümüşün nisabı da iki yüz dirhemdir. Bundan noksan oldukları takdirde başka zekâta tabi mal bulunmayınca zekâtları lâzım gelmez.

Fakat bir mikdar altın, bir mikdar da gümüş bulunsa bunlar biribirine zam edilerek zekâta tabi olurlar mı?.

Bu mesele, tafsile tabidir. Şöyle ki : altın ile gümüş biribirine îmamı Azama göre kıymetleri, İmameyne göre de cüzüleri itibariyle zam edilirler.

Meselâ : bir kimsenin yalnız yüz dirhemiyle yüz kırk dirhem kıymetinde on dinarı bulunsa îmamı Azama nazaran altı dirhem, Imameyne nazaran beş dirhem zekât vermesi icab eder. Çünkü imameyne göre nisabın yarısını gümüş, diğer yarısını da altın teşkil etmiş olur.

Fakat diğer bir itibar ile imameyne göre de altı dirhem verilmesi lâzım gelir. Zira yüz dirhemden iki buçuk dirhem zekât lâzım geleceği gibi kıymeti yüz kırk dirhem olan dinardan da üç buçuk dirhem zekât lâzım geleceğinden mecmuu altı dirhem eder. Reddi Muhtar.

181 - : Bir kimsenin meselâ : yüz dirhem gümüşü, yüz dirhem kıymetinde de beş miskal = dinar altını bulunsa imamı azama göre zekâtı lâzım gelir. İmameyne göre ise bunların cüzüleri nisaba müsavi olmadığı cihetle

Kezâlik : bir kimsenin bilfarz doksan beş dirhem gümüşile bir dinarı bu-zekâtı lâzım gelmez.

lunub bu dinar, kıymetçe beş dirheme müsavi olsa mezkûr doksan beş dirhemden her beş dirhem, bir dinar ve bu suretle mecmuu on dokuz dinar sayılacağından altından kıymet itibariyle nisabı zekât mikdarı bulunmuş olmakla îmamı Azama göre zekâtı lâzım gelir. Imameyne göre ise ecza itibariyle nisab bulunmadığından zekâtı lâzım gelmez. Reddi Muhtar.

182 - : Altın ve gümüş paralarda ve bunlardan yapılmış kaplarda ve huliyyatda nisab itibariyle her birinin veznine bakılır, kıymetine bakılmaz.

Meselâ : bir altın kab, on dokuz mıskal ağırlığında bulunduğu halde kendisindeki sanatten dolayı kıymeti yirmi, otuz mıskala muadil olsa yine zekâtı lâzım gelmez. Meğer ki kendisiyle beraber zekâta tabi başka mallar da bulunsun.

Zekâta tabi mallar ise altın ve gümüşe kıymetleri itibariyle zam edilir.

Meselâ : bir kimsenin yüz dirhem gümüşü yüz dirhem gümüş kıymetinde de uruz kabilinden bir ticaret malı bulunsa mecmuundan iki buçuk dirhem zekât vermesi lâzım gelir. Eimmei selâseye göre de böyledir. Dürri Muhtar, Reddi Muhtar.

183 - : Nisab mikdarındaki altın ve gümüşün zekâtında eda ve vücub cihetiyle muteber olan, imamı Âzam ile imam Ebu Yusüfe göre vezinleridir. İmam Züfere göre eda hususunda kıymete itibar olunur. İmam Muhamme-de göre fakir için hangisi daha fmdeli ise ona itibar olunur.

Meselâ : bir kimsenin iki yüz dirhem halis gümüşü bulunmakla dört halis dirhem kıymetinde olan beş züyuf dirhemi zekât olarak verse imamı Azama göre kifayet eder. Çünkü gümüşün ciyadile züyufu nisab ve cinsiyet itibariyle müsavidirler. Bu halde iki yüz dirhemin veznen kırkda biri yine dirhem ile tediye edilmiş olur. Şu kadar var ki bu, mekruhdur.

İmam Züfer İle İmam Muhammede göre ise bu, caiz değildir. Zira imam Züfere göre beş züyuf dirhem, beş halis dirheme kıymeten müsavi değildir, imam Muhammede göre de burada fakirin menfaati, halis beş dirhem al-masmdadır.

Kezalik : bir altın levha, meselâ : iki yüz miskal ağırlığında olduğu halde kıymeti kendisindeki sanat itibariyle üç yüz miskale baliğ olsa imamı Azama göre zekât için beş miskal altın verilmesi kifayet eder. îmamı Züfere göre kifayet etmez. Çünkü bunun kıymet itibariyle zekâtı yedi buçuk miskal eder. İmam Muhammede göre de kifayet etmez. Zira bunun kıymetine göre zekâta tabi olması, fakir için daha faidelidir.

Bilâkis bir altın levha, iki yüz miskal siklctinde olduğu halde fena vaziyetinden dolayı kıymeti yüz seksen miskale müsavi olsa bunun zekâlı yine altın ile verileceği takdirde înıarm Azama göre beş miskal verilmek icab eder. tmam Züfere göre bu levhanın kıymetinin kırkda biri verilmek de kâfidir, îmam Muhammede göre ise vezni itibariyle beş miskal verilmesi, fakir için daha nafi´ olduğundan kıymetinin kırk da birini vermek kifayet etmez.

Şunu da ilâve edelim ki, zekâtın nisabı hususunda asi olan gümüşdür. Bir çok ahadisi şerife, gümüşün nisabiyyeti hakkında sabit bulunmuşdur. Bi-x dayetülmüctehid.

Binaenaleyh bir kimsenin ticaret malları, yirmi miskal altın kıymetinde olmadığı halde iki yüz dirhem gümüş mikdannda bulunsa yine zekâtı lâzım gelir. Fakir hakkında daha faideli olan da budur.

184 - : Altının zekâtını gümüşden, bilâkis gümüşün zekâtım altından veya bunların zekâtlarını sair eşyadan vermek caizdir. Bu, Hanefîler ile Mâ-likilere göredir.

«(Zehirilere ve Ebû Süleymana göre altın ile gümüşün zekâtı kendi cinslerinden verilir. Birinin zekâtı diğerinden verilmez. Elmuhallâ.)

(İbni Ebi Leylâya, Şüreyke, imamı Şafiîye göre altın gümüşe ne kıymet ve ne de ecza itibariyle zam edilmez. Binaenaleyh bir kimsenin iki yüz dirhemden velev habbe noksan mikdarda gümüşü ve yirmi dinardan velev bir

habbe rnikdarı noksan altını bulunsa hiç birinden zekât lâzım gelmez. Şayed iki yüz dirhem gümüşü, on dokuz miskal de altını bulunsa yalnız o gümüşün zekâtı icab eder. Elmuhallâ.)

(Zahirîlere göre de altın ile gümüş zekâtda biribirine zam edilmez. Meselâ : altın ve gümüşden olan huliyatdan her biri nisab mikdarına baliğ olursa zekâtı lâzım gelir. Her biri müstekülen nisab mikdarına baliğ olmazsa zekâtları lâzım gelmez.

Zahirîlerce de gümü§, meşkûk olsun olmasın beş okka, yani : iki yüz dirhem mikdarında olmadıkça zekâta tabi olmaz. Bu rriikdar ise kırkda bir nesbetinde zekâta tabi olur. Bundan az çok ziyade olan mikdar da bu nisbet-âe zekâta tabidir. Altının nisabı da yirmi miskaldir. Fakat bazı zevata göre kırk miskalden noksan olan altından zekât lâzım gelmez. Kirk mıskal olunca bir miskal zekât lâzım gelir. Altının meşkûk ve ziynet takımı olup olmaması müsavidir. Elmuhallâ.) [75]

Huliyyatın Zekâta Tabi Olup Olmaması :

185 - : Ticaret için olmayıb ziynet için saklanılan elmas, zümrüd, incu-dan zekât lâzım gelmez. Fakat altın ve gümüşden olan hulîden ~ ziynet takımından zekât icab eder. Bunlar gerek kadınlar için ve gerek erkekler için olsun müsavidir. Bu mesele, Hanefîlere göredir.

«(Malikîlere göre mubah olan hüliyyatin zekâtı yokdur. Kadınların bilezikleri, cihad için hazırlanmış kılıçların kabzaları, erkeklerin altından veya gümüşden yapılmış olan dişleri veya burunları gibi. Bu misillû hüliyyat, kı-rılıb hüliyyat olmak vasıflarını gaib etse veya hacet vaktine saklansa veya sahibinin ileride alacağı kadın veya onun mehri için veya ileride vücude gelecek kızı için saklanılsa veya bunlar ile ticarete niyet edilse zekâtları lâzım gelir.

Haram olan hüliyyat ise her halde zekâta tabidir. Gümüş, altın zarn&r, miller, sürmedanlıklar gibi.)

(Şafiîlere göre mubah olan hüliyyat üzerinden bir sene geçdiği, sahibi de bunlara mâlik olduğunu bildiği ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın