İbn Abidin´in Kaynakları

Reddü´l Muhtar / İbn Abidin´in Kaynakları
İBN ÂBİDİN´İN KAYNAKLARI

II/VIII. ASIR KAYNAKLARI

1 - Ebû Abdullah Mâlik b. Enes b. Ebî Âmir el-Esbahî d.93/712 (90, 95, 97,) Medine. v. 179/795,

Medine.

İbn Hall., III. 135. Sarkis, II, 1609; Ur, S, I, 297; Zeydân. IV. 142; Zirikli. VI. 142; Kehhâle. VIII, 128;

Sezgin. GAS, I, 457

K. Eseri

el-Müvatta´: İmâm Mâlik´in kırk yılda te´lif ettiği eser bin civarında hadis ihtiva etmektedir.

Başlangıçta dört bin kadar hadisi muhtevî iken, İmâm Malik´ın yıldan yıla yaptığı talhislerle bu sayı

bin civarına inmiştir.

Bilmen, Ö. Nasuhî l.F. Kamusu. I, 381

Eserin baskı yeri ve yılları:

Br., S.1,207; Zeydân, IV. 142; Sezgin, I. 457

Ludiana 1876, 1892, Lucknow 1880, Kazan 1909, Dehli 1216, Lahor 1889, es-Suyûti (v.911/1505)´nin

«Tenviru´l-Hevâlik» adıyla Kahire 1343 ve 1353, ez-Zurkânî (v. 1122/1710)´nin 4 cilt halinde Kahi re

1279-80,1310, 1320, 1325, 1936 yıllarında basılan şerhleriyle diğer bazı Muvatta´ şerh leri vardır.

el-Muuatta´nın «Buyû» kitabından Beyu´l-arâyâ, Muzâbene ve Muhakale bölümleri, F. Peltıer

tarafından «Le livre des ventes» adıyla Fransızcaya tercüme edilerek (Algerie 1911) basılmıştır.

Schacht, J., An Int. to İslamic Law. s. 218. 228

2 - Ebû Yûsuf Ya´kûb b. İbrâhîm b. Habîb el-Kûfî el-Ensâri.

d. 113/731, Kufe. v. 182/798, Bağdat.

İbn Kutlûbugâ. s. 81; el Kevserî. H.T., s. 6-7, 80; Kehhâle, VIIl," 240; Sezgin,I 419

Ebû Yûsuf´un nesebi içinde geçen «Habib»in babası Sa´d sahabedir.

(dipnotgoster61789) Halife el-Mehdî, El-Hâdi ve Hârun Reşîd devirlerinde kadılık yapan Ebû Yûsuf

ilk defa «Kâdi´l-Kudât» diye anılan zat olup, Hanefi Mezhebi´nde ilk usul kitabını da o yazmıştır.

el-Kevseri. s. 6-7 İbn Kutlûbuğâ, s. 81; Ziriklî, IX. 252

Ebû Hanîfe, M.b. Ebî Leylâ, Mâlik b. Enes, Sufyân b. Uyeyne, İsmâ´îl b. Uleyye, İbn Cureyc, Hasan b.

Dînâr, Hanzala b. Ebî Sufyan, Hişâm b. Urve, Ebû Ishâk eş-şeybânî, Süleymân et.Temimî gibi zevat

Ebu Yusuf´un hocalarının ileri gelenleridir.

el Kevserî. a. e., s. 10, Bilmen. I, 392

İmâm Muhammed eş-Şeybânî, Ahmed b. Hanbel, Yahyâ İbn Main gibi bazı fakih ve muhaddisler de

kendisinden rivayette bulunmuştur.

«Mutlak Müctehid olan (dipnotgoster61795) Ebu Yusuf, İbn Kemal (v. 940/1533) tarafından yapılan

tasnifte dört büyük imamın bulunduğu «Müctehid fi´ş-Şer´» tabakasından sonra ikinci tabakayı

meydana getiren «Müctehid fi´l-Mezheb» den sayılmaktadır.

el-Kevserî, H. Tekâdi, s. 28. 102 el-Kevserî a.e., s. 103

K. Eseri : Kitâbu´l-Harâc: Harun Reşid´in isteği üzerine yazılan bu eser iktisadî, malî ve hukukî

sahada mühim bir mevkie sahiptir.

Eserin baskı yeri ve yılları :

Sarkis. I, 489; Brockelmann, S. I, 288; Sezgin, 419

Kahire 1352, Bulak 1302 (hamişinde M. b. Hasan eş-Şeybânî´nin el Cami´u´s-Sağir adlı eseri olarak).

Abdulaziz b. M. er-Rahabi (v. 1169/1756) tarafından «Fıkhu´l-Mulûk ve Miftâhu´r-Ritâci´l-Murassad

atâ Hizâneti Ki-tâbi´l-Harâc» adıyla şerhedilen eser, Mu´idzâde (982 h.) ve Rodosluzâde Muhammed

(1113/1701) türkçeye tercüme edilmiştir.

Eserin Ali Özek tarafından yapılan Türkçe tercümesi de 1970, 1973 yıllarında basılmıştır.

Kitabu´l-Harac´ın E. Fagnan tarafından «Le Livre de l´imptot fonder»

adıyla yapılan Fransızca tercümesi Paris 1921 yılında basılmıştır. (dipnotgoster61803) Ben

Shemesh tarafından hadislerin fihristi ile birlikte 1958´de neşredilen İngilizce tercümesinden başka,

«Kitâbu´l-Harâc»ın Juynboli tarafından Yahya b. Âdem´in eseriyle karşılaştırılarak yapılan ve

1896´da basılan bir edisyon-kritiği de vardır.

Sarkis. 1, 489; Schacht. s. 230; Sauvaget. J., s. 138 Sauvagct. a.e., a. 138

3 - Ebû Abdullah Muhammed b. el-Hasan b. Ferkad eş-Şeybânî.

d. 132/749. Vasit. v. 189/796, Rey (dipnotgoster61807)´in Renbeveyh köyûnde.

İbnu´l-Esîr. elLubâb, II, 219; İbn Kutlûbuga, s. 54;İbn İmâd. I. 322; el-Kevseri, B. Emânî, s. 4, 08-90;

Zuydân, IV, 145;Ziriklî,VI. 309;Kehhâle, IX, 207; Sezgin, I. 421 İbn Hallikân. III, 184

Kufe´de büyüyen İmam Muhammed, Ebû Hanîfe, Ebû Yûsuf, Sufyâ-nu´-sSevrî, Mâlik b. Enes, Sufyân

b. Uyeyne, Abdurrahmân el-Evza´î, Abdullah b. Mubarek gibi zevattan ilim tahsil etmiştir.

el Kevserî, a. g. e., s. 7-8; Bilmun, I, 392

İmam Muhammed´den ilim tahsil eden bazı zevat: İmâmu´ş-Şâfi´i, Ebû Hafs el-Kebîr, M. b. Sema´a

et-Temîmî, Yahya b. Ma´în, Yahya b. Ek-sem, İbn Mıhrân (Muvatta´nın ondan ravisi), Şu´ayb b.

Süleyman el-Key-sânî (Keysâniyyât´ın ravisi), Ali b. Salih el-Cürcânî (Cürcâniyyât´ın ravisi) ismâ´il b.

Tevbe el-Kazvîni (es-Siyeru´l-Kebir´in ravisi), İbrahim b. Rüstem el-Mervezî (en-Nevadır´in ravisi), İsâ

b, Ebân (el-Hucec´in ravisi).

el-Kevseri, B. Eınanî, s. 10-11

Ebû Yusuf gibi Mutlak müctehid olan İmam Muhammed´i de İbn Kemal

(v. 940/1533), yaptığı tasnifde «Müctehid fi´l-Mezheb» den sayar

el-Kevseri, H. Tekâdî, s. 102

K. Eserleri :

1 - el-Asi. «el-Mebsût» diye de bilinen bu eser, müellifin ilk kitabı olup el-Cürcânî tarafından rivayet

edilmiştir. (dipnotgoster61818) İmam Muhammed, on binlerce meseleyi muhtevi olan bu eserde

kendi görüşünü de kaydederek Ebu Hanife ve Ebu Yusuf´un görüşlerini serdederken sadece bazı

mesâilden delilleri zikreder.

H. Halife. 107 el-Kevserî, B. Emanî, s. 78 (Tercümesi için bk. Schacht. s. 228).

2 - ez-Ziyâdât: Bu eseri «el-Câmi´ul-Kebir»den sonra telif etmiştir. (dipnotgoster61821) Eser,

Kadıhân (v. 592/1196), Umer b. Abdulaziz b. Mâze (v. 536/ 1141), Ahmed b. M. el-Attâbî (v. 592/1196)

tarafından şerhedilmiştir.

el-Kevserî, a.g.e.. s. 80. Br., S, I. 288-291; Sezgin. I, 421

3 - el-Câmi´us-Sağir: 1532 kadar meseleyi muhtevi olan eserde 170 meselede ihtilaflar, yalnız iki

meselede de kıyas ve istihsan zikredilmektedir.

(23)el Kevseri a.e.. s. 78

Eserin baskı yılı ve yerleri :

Sarkis., III. 1163; Zeydan. IV, 145

Lucknow 1291, 1294, 1328, Bulak 1302 (Kitâbu´l-Horâc´ın hamişinde). Hind 1310 taşbaskısının

hamişinde Abbdulhayy el-Leknevî´nin haşiye ve talikatları ile İmam Muhammed, Ebu Hanife ve

mezheb ulemasından bazısının hal tercemeleri vardır.

Eserin bir kısmı şerhlerle beraber I. Dımıtroff tarafından İngilizceye tercüme edilmiştir.

Schacht, s., 228

İmam Muhammed´in mezkur 3 eseri ile «el-Câmi´u´l-Kebir, es-Siye-rü´l-Kebir, esSiyerü´s-Sağîr» adlı

eserleri tevatüren ve şöhret yoluyla rivayet edildikleri için «Zâhiru´r-Rivâye» diye anılırlar. Nevâdir,

Keysâniyyât, Cürcâniyyât, el-Hucac ve Âsâr gibi eserleri de ahad yolla rivayet edilmişlerdir

III/IX. ASIR KAYNAKLARI

4 - Abdu´l-Melikb. Kureyb b. Abdu´l-Melik b. Ali el-Esmâ´î el-Bâhi-lî. (?)

d. 132/749 (122. 123). v. 215/830 (216. 217), Basra (Merv)

İbn Hall., III. 170-176; el-Mihtar. v. 153 a; el Bağdâdî. Hediyye, I, 623; Br.. S. I,164

Şu eserleri vardır: «Ecnâs fî Usûlı´l-Fıkh, Kitâbü´l- Harâc, Kitabu Ğari-bil-Hadis ve´l-Kur´ûn» Ayrıca

sarf ve nahve dair eserler.

5 - el-Fadl b. Dukeyn b; Amr b. H. Ammad b. Zuheyr et-Temimî Ebû Nu´aym el-Küfî. (?)

Muhaddis olan bu zat 219/834 yılında vefat etmiş olup, «Kitâbu´l Me-sâil fi´l-Fıkh ve

Kitabu´l-Menâsik» adlı eserleri vardır.

el-Bağdâdî a.e.I, 818

6 - Muhammed b. Semâ´a b. Abdullah b. Vekî b. Bişr et-Tenimi el-Kûfî.

d. 130/747 v. 233/847

İbn Kutlubuğa. s. 54; el-Mihtâr. v. 67 a; el-Leknevi. s. 138; el-İzmiri,v.6b: .Zirikli, VII, 23; Kehhâle, X.

57.

İmam Ebû Yûsuf, İmam Muhammed ve Hasan b. Ziyad´ın talebesi olan bu zat sika hafızlardan olup

el-Me´mûn zamanında Bağdat´da kadılık yapmıştır.

K. Eseri :

en-Nevâdir. Ayrıca «Usûlu´l-Fıkh, Edebu´l-Kâdı, Kitabu´l-Mehâdir ve Sicillât» adlı eserleri vardır.

H. Halife. II, 1981

7 - Ebu Ya´kûb İshâk b. Ebi´l-Hasan el-Mervezi, ibn Rahveyh (?)

d. 161/777 (163, 166) v. 238/852 (230, 237), Nisabur.

İbn Hall., I. 190; Br. S, I. 257

Farsça bir terkip olan «Rahveyh» veya «Rahuye» yolda doğmuş manasına olup, müellifin babasının

lakabıdır.

İmam Şafii ile aralarında münazaralar geçen İbn Rahveyh, Sufyan b. Uyeyne´den hadis almıştır.

Ondan da Ahmed b. Hanbel, Buhari, Müslim, Tirmîzî ve Nesâî hadis almışlardır.

Zihni Muhammed. s. 52; Ziriklî, I, 284

İbn Rahveyh´in «el-Müsned» adıyla eseri vardır.

8 - İbn Ebî Şeybe. (?)

Aynı isimde iki zat vardır :

a) Osman b. Muhammed b. İbrahîm b. Osman el-Absî el-Kûfî Ebu´l-Hasan. 150/767 yılında doğup

239/853´de vefat eden bu zat, hafız ve muhaddis olup «Tefsîru´l-Kur´ân, Kitâbu´s-Sünen fi´l-Fıkh,

Kitâbu´l-Müsned fi´l-Hadîs» adlı eserleri vardır.

el-Bağdadî, Hediyye. 1, 651; Ziriklî. IV. 376

b) Muhammed b. Osman b. Ebî Şeybe el-Absî el-Kufî Ebû Cafer. Bu zat 297/910 yılında vefat etti.

«Kitâbu´s-Sünen fi´l-Fıkh» adlı eseri vardır.

el-Bağdadî. a.e., 11, s. 23

9 - Yahya b. Eksem (Ektem) et-Temimî el-Mervezî el-Bağdadî. (?) Hanefi (dipnotgoster61860) (Şafiî)
<...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın