İnsan uzuvlarına karşı işlenen cinayetler

İNSAN UZUVLARINA KARŞI İŞLENEN CİNAYETLER

1367 Darû'l İslâm'da; can emniyeti esas olduğu gibi, insanın uzuvlarının muhafaza edilmesi de esastır. Uzva karşı işlenen hiçbir cinayet, cezasız bırakılmaz. İnsanın uzvuna karşı işlenen cinayetler: 1. Bir uzvun kesilmesi ve vücuddan ayrılması. 2. Uzvun ta'tili (iş göremez hale getirilmesi). 3. Baş yaraları ve diğer yaralama şekilleridir.(264) Şimdi bunların mahiyetlerini izaha gayret edelim.

1368 BİR UZVUN KESİLMESİ VEYA VÛCUTTAN AYRILMASI: Ayak, burun, parmak, dil, kulak, dudak, tırnak, penis, ferç kesmek, göz çıkarmak, kaş ve kirpik koparmak, dişleri kırmak, saç, sakal, kaş ve bıyık yolmak.

1369 UZUV TA'TİLİ (İŞ GÖREMEZ HALE GETİRİLMESİ): İşitme, görme, koklama, tatma, konuşma, cinsi münasebette bulunma, doğurma imkânının ortadan kaldırılması, tutma ve yürüme kudretinin yok edilmesi, aklın giderilmesi.

1370 BAŞ YARALARI: Kan çıkmaksızın yalnız derinin yırtıldığı yara (harisa), kan çıkan, fakat akmayan deri yırtılması (daima), kan akan yırtılma (damiye), etin de kesildiği yara (badia), başın etini kesip, koparan yara (mütelahime), et ile baş kemiği arasındaki zarın göründüğü yara (simhak), kemiğin meydana çıktığı yara (muvazzaha), kemiğin kırıldığı yara (haşime), kemiğin kırıldıktan sonra yerinden oynadığı yara (münekkile), beyin zarına ulaşan yara (amme) ve beyin zarının yırtıldığı yara (damağa)!.. Beyin zarının yırtılması durumunda insan yaşamadığı için, onu yara saymayanlar da mevcuddur. Dolayısıyla "on çeşit" baş yarası vardır.(265)

1371 DİĞER YARALAR: Karın boşluğuna nüfuz eden yaralara Caife denir. Bunlar; göğüs, sırt, karın, kasık ve dübür bölgesinde olur. Bunların dışındaki yaralara "Gay-i Caife" denir. Bütün bu yaralamalarda hüküm farklıdır.

1372 Kur'an-ı Kerim'de: "Biz onda, onların üzerine (şunu da) yazdık: Cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş (karşılıktır. Hulasa bütün) yaralar birbirine kısastır"(266) hükmü beyan buyurulmuştur. Hanefi fûkahası, bu Ayet-i Kerime'yi esas alarak; kasdi yaralamalarda esas olan kısastır. Kısas'ın tatbik edilebilmesi için, organlar arasında denklik ve benzerlik şarttır. Bu mümkün olursa, kısas tatbik edilir. Mümkün olmadığı zaman, "diyet" gündeme girer."(267) hükmünde ittifak etmiştir. Yaralamada kasıd benzeri sözkonusu değildir. Kasıd ve kasıd benzerinin hükmü aynıdır.(268) Çocuğun ve mecnunun, insan uzvuna karşı işlediği cinayetler "hata" hükmündedir. Bunlar için kasıd düşünülemez.

1373 Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Yaralarda bir yıl beklenir"(269) buyurduğu bilinmektedir. Zira uzva karşı işlenen cinayetlerde; muteber olan ilk hali değil, sonucudur. Malum olduğu üzere yaralanma sonucu insan hem ölebilir, hem de sıhhat bulabilir. Sıhhat bulursa; ilk haline dönüp-dönmediği dikkate alınmak durumundadır. Zira ilk haline dönmemesi halinde "diyet"; sıhhat bulması durumunda "Hükümet-i Adl" gerekli olur.

1374 Kasden olmayan uzuv kat'ı, ta'tili ve yaralamalarda mümaselet mümkün olanlarda "Erş", mümaselet mümkün olmayanlarda "Hükümet-i Adl" gerekir. Beş yüz dirhem ve daha yukarısında "akıle" öder. Vücutta ikincisi bulunmayan bir uzuv veya bir kuvvetten dolayı tam diyet gerekir. Mesela: Burun, dil veya penisin kesilmesi, akıl, işitme, görme, tutma ve koklama kuvvetlerinden her birinin izalesinde "Erş"in miktarı tam diyettir. Vücutta çift olan uzuvlarda da tam diyet gerekir. Gözlerde, ellerde, dudaklarda, kadının memelerinde, kulaklarda, göz kapaklarında, kaşlarda, ayaklarda, kadının fercinde, erş tam diyettir. Bunlardan birinin koparılması veya ta'til edilmesinde (mesela; iki gözden biri, iki elden biri) diyetin yarısı vacib olur. Vücutta dört adet bulunanlardan her birine diyetin dörtte biri ödenir. Göz kirpikleri, göz kapağının uçları vs... Vücutta on adet bulunan parmakların her birinde erş, diyetin onda biridir. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Kemikte kısas yoktur"(270) Hadis-i Şerif'ini esas alan Hanefi fûkahası, Hz. Ömer ve Hz. Abdullah b. Mesûd'dan gelen, "Bundan diş müstesnadır" hükmünü benimsemiştir. Dişin haricindeki bütün kemiklerde "Hükümet-i Adl" gereklidir.(271) Adil ve mütehassıs ilim sahipleri yaranın durumuna göre, bir miktar tayin ederler. İşte bu miktara "Hükümet-i Adl" adı verilir.

(264) İmam-ı Kasani-A.g.e. C: 7, Sh: 296.

(265) İmam-ı Merginani-A.g.e. C: 4, Sh: 182-183. Ayrıca İmam-ı Kasani-El Bedaiû's Senai-Beyrut: 1974 C: 7, Sh: 296-297, Feteva-ı Kadıhan-Beyrut: 1400 (Feteva-ı Hindiyye'nin kenarında) C: 3, Sh: 433-434, İbn-i Hümam-A.g.e. C: 8, Sh: 311-313.

(266) El Maide Sûresi: 45.

(267) İmam-ı Serahsi-El Mebsut-Beyrut: ty C: 26, Sh: 74. Ayrıca İmam-ı Kasani-A.g.e. C: 7, Sh: 297. Feteva-ı Kadıhan-C: 3, Sh: 433.

(268) Molla Hüsrev-Dürerû'l Hükkam fi Şerhû Gureri'l Ahkam-İst: 1307 C: 2, Sh: 90. Ayrıca İmam-ı Kasani-A.g.e. C: 7, Sh: 233.

(269) Molla Hüsrev-A.g.e. C: 2, Sh: 108 (Not: Bir yıl bekleme, normal yaralarla ilgilidir.) Uzuv kopması veya ta'tili (işe yaramaz duruma gelmesi) kesin olursa Kadı muhayyerdir. Bekleme "Ers" ve "Hükümet-i Adi" meselesinin kesinlik kazanması noktalarında dikkate alınır. Esasen adil ve mütehassıs bir doktorun bilgisine başvurulur. Kısas içinde, yaranın durumuna göre beklenir.)

(270) Abdullah b. Mahmud El Mavsili-El ihtiyar fi Ta'tili'l Muhtar-İst: 1980 C: 5, Sh: 31. Ayrıca Molla Hüsrev-Dürerû'l Hükkam fi Şerhi Gureri'l Ahkam-İst: 1307 C: 2, Sh: 96, İbn-i Hümam-Fethû'l Kadir-Beyrut: 1318 C: 8, Sh: 270-271.

(271) İmam-ı Kasani-El Bedaiû's Senai-Beyrut: 1974 C: 7, Sh: 314 vd. Ayrıca Molla Hüsrev-A.g.e. C: 2, Sh: 105-106, Şeyh Abdülgani El Meydani-El Lübab fi Şerhi'l Kitab-Beyrut: 1400 C: 3, Sh: 154-158 (Not: Ebû Musa El Eş'ari'den rivayet edilen bir Hadis-i Şerif'te Resûl-i Ekrem (sav): "Her diş için, beş deve verilir" buyurmuştur)

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın