İhmal sonucu ortaya çıkan cinayetler

İHMAL SONUCU ORTAYA ÇIKAN CİNAYETLER

1365 Kat'i nasslarla yapılması emredilen bir fiili yapmamak; insanlara zarar veriyorsa, edâ etmeyen mükellef cezalandırılır. Mesela: "Kur'an-ı Kerim'de: "Ey iman edenler!.. Tayin edilmiş bir vakte kadar birbirinize borçlandığınız zaman onu yazın. Aranızda bir yazıcı da doğrulukla (onu) yazsın. Katib, Allah'ın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan çekinmesin, yazsın. Ûzerinde hak olan (borçlu) da, yazdırsın. Rabbi olan Allah'tan korksun, ondan (borcundan) hiçbir şeyi eksik bırakmasın. Eğer üstünde hak bulunan (borçlu) bir beyinsiz veya bir zaif olur, yahud da bizzat yazdırmaya gücü yetmezse, velisi dosdoğru yazdırsın. Erkeklerinizden iki de şahid yapın. Eğer iki erkek bulunmazsa, o halde razı olacağınız şahidlerle bir erkekle, iki kadın (yeter, bu suretle) kadınlardan biri unutursa, öbürünün hatırlatması (kolay olur.) Şahidler (şehadeti edaya) çağırıldıkları vakit kaçınmasın"(260) hükmü beyan buyurulmutur. Eğer böyle bir durumda, şahidler görevlerini ifa etmezlerse, zarar ortaya çıkar. Bu bir ihmal neticesinde de olabilir. Bu gibi durumlarda Kadı şahidleri (vazifelerine) edâ etmedikleri için) ta'zir cezasına çarptırabilir.

1366 Allahû Teâla (cc)'nın, zalimleri sevmediği ve zulmü haram kıldığı kat'i nasslarla sabittir Farzların ihmali bir zulümdür. Hanefi fûkahası; mübah olan fiillerin yapılabilmesi için, o fiilin hiç kimseye ezâ vermemesini ve zulme sebeb olmamasını esas almıştır. Eğer mübah olan bir fiil; başka bir mü'mine eza veriyorsa mübahlık zail olur.(261) Ana yola meyleden, yıkılacak haldeki duvarını düzeltmesi kendisinden istenen mükellef; imkânı varken düzeltmez, bu duvar bir başkasının üzerine yıkılarak, ölümüne sebeb olursa, "Diyet'i" ödemek zorundadır.(262) Bu kasdi bir öldürme değildir, ancak "ihmal" sonucu ortaya çıkan bir cinayettir. Tedbir almadığı için, günahkâr olur. Bir kimse, kendi mülkünde bir kuyu kazar ve bir insan bu kuyuya düşerek ölürse "diyet" ödemez. Çünkü kendi mülkünde tasarruf hakkı vardır. Ancak kendi mülkü olmayan bir yerde kuyu kazar; o kuyuya bir kimse düşerek ölürse, "diyet"i ödemek durumundadır.(263) İslâm ûleması, ihmal sonucu ortaya çıkan cinayetler hususunda hassasiyetle durmuştur.

(260) El Bakara Sûresi: 282.

(261) İmam-ı Serahsi-El Mebsut-Beyrut: ty C: 26, Sh: 188.

(262) İmam-ı Kasani-El Bedaiû's Senai-Beyrut: 1974 C: 7, Sh: 283-284. Ayrıca Molla Hüsrev-Dürerû'l Hükkam fi Şerhi Gureri'l Ahkam-İst: 1307 C: 2, Sh: 110-111 (Not: Anayola meyleden duvarın yıkılmasını; müslüman taleb edebileceği gibi, zimmi (gayri müslim) de taleb edebilir. Şer'i şerifle hükmeden kadı'nın, yıkılma tehlikesi olan duvarın yıkılmasını geciktirme hakkı yoktur)

(263) Şeyh Abdülgani El Meydani-El Lübab fi Şerhi'l Kitab-Beyrut: 1400 C: 3, Sh: 162-163. Ayrıca İbn-i Hümam-Fethû'l Kadir-Beyrut: 1318 C: 8, Sh: 334-336, Molla Hüsrev-A.g.e. C: 2, Sh: 109, İmam-ı Merginani-El Hidaye Şerhû Bidayetü'l Mübtedi-Kahire: 1965 C: 4, Sh: 191-192.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın