> Forum > ๑۩۞۩๑ İslami İlimler Dunyası ๑۩۞۩๑ > Dini Konular > Dini makale ve yazılar  > Rızık nedir ?
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Rızık nedir ?  (Okunma Sayısı 1993 defa)
09 Ekim 2010, 17:10:54
Sümeyye

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 29.261



Site
« : 09 Ekim 2010, 17:10:54 »



Rızık Nedir?

Hakiki manada rızık, canlının yiyerek gıdalandığı şeylerdir. Nitekim Kur'an'da bu manayı ifade eden ayetler mevcuttur. "Anaların rızkını ve giyeceğini uygun bir şekilde sağlamak babaya aittir" (Bakara 2/233) ve "Allah'ın sizi koruyucusu kılmış olduğu mallarınızı sefihlere vermeyin. KendiÂlerini onların gelirleriyle rızıklandırın ve giydirin" (Nisa 4/5) âyetlerinde, giyeceğin rızıktan ayrı olarak zikredilmesi, bu ikisinin ayrı şeyler olduğunu göstermektedir.


ı
zık (er-Rızk, çoğulu el-Erzâk) kelimesi, Arapça (Ra-ze-ka) fiilinden türetilmiş bir isimdir. Rızık sözlükte, kendisinden faydalanılan şey olarak tarif edilir. 1 Arap dil bilimcileri rızık kelimesinin atâ (ihsan), pay, şükür, yağmur ve yiyecek manasında kullanıldığını da tespit etmektedirler. 2 Rızık kelimesinin buradaki her bir manada ayrı ayrı kullanıldığını göstermek için Kur’ân’dan deliller gösterilir. Bunları şöyle sıralayabiliriz.
Rızık kelimesi Kur’ân'da; ister dünyevî olsun isterse uhrevî olsun maddî manevî ihsanlar manasında kullanılmıştır. Meselâ; “Onlara rızık olarak verdiğimiz şeylerden infak ederler.” (Bakara 2/3) âyetindeki rızık ile, Allah'ın insana dünyada bahşettiği mal, amel, güç ve ilim gibi maddi-manevi şeyler kastedilmekte; 3 “Allah yolunda öldürülenleri ölü sanmayın, bilâkis onlar Rab’leri katında diridirler. Allah'ın bol nimetinden onlara verdiği şeylerle sevinç içinde rızıklanırlar” (Âl-i İmran 3/169) âyetinde ise sadece uhrevî ihsanlar anlatılmaktadır.
Ragıp Isfahânî ile Fahreddin Razî, Vâkıa sûresinin 82. âyetindeki rızık kelimesini pay/nasip manasına tefsir ederek “Siz nasibinizi yalanlamak için mi kullanıyorsunuz?” şeklinde anlarlar. 4 Arapların Ezd kabilesi ise bu âyetteki rızık kelimesini şükür manasına yorumlamışlardır. 5 Buna göre âyetin anlamı “Siz şükrünüzü yalanlayarak mı yapıyorsunuz?” olmaktadır. Bu şekildeki mâna için kendilerinin kullandığı; “Faaltü zâlike limâ razaktenî/Bana teşekküründen dolayı bunu yaptım” sözünü delil olarak ileri sürerler. 6 İbn Manzûr ise, âyetteki rızık kelimesinin şükür manasına mecaz olarak kullanıldığını söylemektedir. 7 Buna göre âyetin manası “Rızkınızın şükrünü yalanlayarak mı yapıyorsunuz?” olur.
Rızık yağmur anlamında da kullanılır. Rızkın yağmur manasına kullanılması ikisi arasındaki sebep-sonuç alâkasından dolayıdır. Yağmur rızka konu olan nesnelerin artışına sebep olduğu için ona mecaz olarak rızık da denir. Meselâ, “Rızkınız semadadır.” (Zâriyât 51/22) âyetindeki rızık ile yağmurun kastedildiği söylenmektedir. 8 Nitekim Câsiye suresinin, “Allah'ın gökyüzünden rızık indirip ölmüş olan yeryüzünü onunla diriltmesinde akledenler için dersler vardır” (Câsiye 45/5) âyetinde de yağmur hakkında rızık tabiri kullanılmıştır. 9 Bu kullanım, aralarındaki sebebiyet ilişkisi nedeniyledir. Araplar; “et-Temru fî ka’ri’l-bi’r/Hurma kuyunun dibindedir” derler. Halbuki gerçekte böyle değildir. Ancak hurma kuyunun dibindeki su ile sulanarak elde edildiği için böyle söylenmiştir. Yağmur da rızka sebep olduğu için ona rızık adı verilmiştir. 10
Rızık kelimesi Kur’ân’da sadece yenilen şeyler için de kullanılmaktadır. Meselâ, mağarada uzun süre uyumuş olan Ashâb-ı kehf uyandıktan sonra içlerinden birinin diğerlerine söylediği sözü nakleden “İçinizden birini şu gümüş paralarla şehre gönderin de baksın, yiyeceklerden en temizi hangisi ise size rızık (yiyecek) getirsin” (Kehf 18/19) ayeti ile “Biz o su ile kullara rızık olmak üzere bahçeler, biçilecek taneli ekinler, küme küme tomurcukları olan boylu hurma ağaçları yetiştirdik” (Kâf 50/9-11) âyetinde geçen rızık kelimeleri, sadece yenilen şeyler manasında kullanılmıştır.
Dinî bir terim olarak rızkın, lügat manasından alınarak kelâm ilminde ifade ettiği anlamı belirlemek için kelamcıların bu terimden ne anladıklarını tespit etmek gerekmektedir. Biz burada önemli düşünce farklılıklarına delalet eden bazı tanımları zikredeceğiz.
Rızkı Ehl-i sünnet kelamcıları, “Kim helal veya haram bir şey yer içerse o, onun rızkıdır” 11 “İster helal olsun isterse haram, insanın yediği şey onun rızkıdır” 12 “Haram olsun, helâl olsun canlıların gıdalandığı her şey onların rızkıdır” 13 “İster helal olsun isterse haram, Allah’ın kişiye yemesi için verdiği şeydir” 14, “Allah Teâlâ'nın canlıya, yemesi için verdiği şeydir ki, helali de haramı da kapsar” 15 diye tarif etmişlerdir.
Bu tanımlarda öne çıkan hususları şöyle sıralayabiliriz:
1-İlk tanımda yeme ile birlikte içme de rızkın kapsamına alınırken, diğerlerinde sadece yeme tabiri kullanılmıştır. Bu ya içmeyi yeme kapsamına aldıklarından, ya da onu tanımın dışında tutmak istediklerinden kaynaklanabilir. Bu ikincisi muhtemel olmakla birlikte içmeyi yeme kapsamında düşündükleri daha muhtemeldir. Örneğin küçük çocuklar da sütle beslenmekteler ve bu da rızıklanma anlamına gelir. Bu yüzden biz de yeme-içmeyi birlikte düşünüyoruz. Nitekim başka bir tarifte rızık “Canlıların beslendiği gıdalar ve içecekler” 16 şeklinde de tanımlanmıştır.
2-Bu tanımlarda rızık sadece yenilen-içilen şeylerden ibaret sayılmakta, bu suretle giyecekler ve kendisinden değişik yollarla yararlanılan diğer şeyler tanımın dışında bırakılmaktadır. Bu, dilde rızkın ağırlıklı olarak yenilen-içilen şeyler için kullanılmasından kaynaklanmaktadır.
3-İlk iki tanımda sadece insan, rızıklandırma kapsamı içine alınırken, diğerlerinde insan dışındaki canlılar da bu kapsama dahil edilmiştir. Bu, onların diğer canlıların rızıklanmadığı düşüncesinde olduklarından değil, Mutezile tarafından insanın rızkı tartışma konusu yapıldığından ve rızkın kelam ilminin temel konularından insan fiilleri konusu içinde ele alındığından kaynaklanmaktadır. Ancak doğru bir tanımlama yapılacaksa umumiyet ifade eden bir kelimenin kullanılması daha uygundur. Zira diğer canlılar da rızıklanmaktadırlar.
4-Bu tanımlarda helal ve haram kavramlarıyla meşruiyet konusuna da atıf yapılmıştır. Bu atıf şüphesiz ki haramı rızık saymayan Mutezili düşünceyi reddetmek için konulmaktadır. Mutezile tarafından rızk tanımlarına haram kaydının konulması, rızkın diğer canlıları kapsayacak şekildeki tanımıyla çelişmektedir. Zira helallik-haramlık mükellef insanla ilgili hükümlerdir. Dolayısıyla rızık bütün canlılar içinse bu kaydın konulmaması gerekir. Dolayısıyla Ehl-i sünnetin haram-helal kaydını koyması umumiyet ifade etmesi içindir.
5-Son iki tanımda dikkat çeken bir husus da rızkın Allah’a nispet edilmesidir. Taftazânî, rızkın Allah’a izâfe edilmesini tanımın önemli bir unsuru saymış ve diğer tariflerde rızkın Allah'a nispet edilmediğini söyleyerek eleştirmiştir. 17 Bu da yegâne rızıklandırıcının (Rezzak) Allah olmasından ve Kur’ân’ın rızık kelimesini daima Allah’a nispet etmesinden kaynaklanmaktadır.
Rızkın sadece gıdalanılacak şeyler olarak tanımlanması, bazı kelamcılar tarafından dar kapsamlı bulunmuştur. Bu yüzden tanıma, gıdalanma/yeme-içme kelimelerinin yerine daha genel bir anlamı ifade eden faydalanma kelimesini koyarak tanımlamanın daha uygun olacağı kanaatine varmışlardır.
İmamü’l-Harameyn Cüveynî, Ehl-i sünnet bilginlerinin tanımlarının sınırını genişletmek amacıyla rızkı, sözlük anlamından hareketle faydalanılan şeyler olarak tarif etmiştir. 18 Buna göre faydalanılan şeyler rızkın kapsamına girer, ama kişinin sahip olup da faydalanmadığı şeyler rızık sayılmazlar. Taftazânî Şerhu’l-Makasıd adlı eserinde ise yukarıda ondan naklettiğimiz tanımdan farklı olarak yeme tabiri yerine faydalanma ifadesini kullanmıştır. 19 Bu ifadeyle tanımın kapsamını genişletmiş ve böylece yenilen şeylerin dışında faydalandığımız diğer şeyleri de tarifin içine sokmuştur. İbn Haldun20, Kemaleddin Beyâzî21, İbrahim Bâcûrî22 gibi pek çok İslâm âlimi de bu fikre katılmıştır.
Rızık kavramının daha geniş bir anlam alanına sahip olması gerektiğini düşünen Gazâlî rızkı dört gruba ayırarak tanımlamaya çalışmıştır.
1-Mazmun (garanti altına alınan) rızık: Diğer sebepler olmaksızın bünyenin hayatiyetini sağlayan gıda gibi şeylerdir. Cenab-ı Hak bu nevi rızkı garanti etmiştir.
2-Maksum (taksim edilmiş) rızık: Yiyecek, içecek ve giyeceklerden Allah'ın insanlara taksim edip Levh-i Mahfuz’da yazdığı şeylerdir. Bunların her biri yazıldığı şekilde, muayyen zamanlarda ve belirlenmiş miktarlarda verilir, artmaz, eksilmez, erken gelmez ve gecikmez.
3-Memluk (sahip olduğumuz) rızık: Dünya mallarından Allah'ın takdir ederek insanların mülkiyetine verdiği şeylerdir. Zira Allah'ın; “Sizi rızıklandırdığımız şeylerden infak edin” (Münafikun 63/7) emri, malik olduklarınızdan infak edin demektir.
4-Mev’ud (va’d edilen) rızık: Allah'ın müttakî kullarına takva şartıyla, helâl yoldan ve meşakkatsiz olarak vermeyi vad ettiği rızıklardır. Nitekim; “Kim Allah’tan sakınırsa Allah ona bir kurtuluş yolu hazırlar ve ummadığı yerden rızıklandırır” (Talâk 65/2-3) âyetinde bahsedilen rızık bu tür içerisinde değerlendirilir. 23
Görüldüğü gibi İmam Gazâlî, bedende kullanılarak veya depo edilerek vücudun kıvamını sağlayan şeyleri, sahip olduğumuz malları, yediğimiz, içtiğimiz ve giydiğimiz şeyleri ve bize va'd olunanları rızkın kapsamı içine dahil etmiştir. Bu verdiğimiz bilgilerden anlaşılıyor ki sahip olduğumuz fakat istifade etmediğimiz, başkalarını da istifade ettirmediğimiz şeyleri de göz önünde bulundurarak bu tarifin kapsamını biraz daha geniş tutmak amacıyla bunu yapmışlardır.
Ebu’l-Muin Nesefî de rızık kelimesinin bazen gıdalandığımız şeyler için, bazen de sahip olduğumuz şeyler için kullanıldığını söylemektedir. 24
Rızkın sadece yenilen-içilen/faydalanılan şeyler olarak tanımlanmasına karşı çıkan kelamcılardan biri de Fahreddin Râzî’dir. Râzî, Allah'ın “Sizi rızıklandırdığımız şeylerden infak edin” (Münafikûn 63/10) âyetiyle, rızıklandırdığı şeylerden infak etmemizi emrettiğini, rızık yenilen şeyler olarak tarif ed...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Rızık nedir ?
« Posted on: 28 Mart 2024, 13:30:54 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Rızık nedir ? rüya tabiri,Rızık nedir ? mekke canlı, Rızık nedir ? kabe canlı yayın, Rızık nedir ? Üç boyutlu kuran oku Rızık nedir ? kuran ı kerim, Rızık nedir ? peygamber kıssaları,Rızık nedir ? ilitam ders soruları, Rızık nedir ? önlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes