İhsâr fevât fidye ve iştirât

İhsâr (Tavaf Veya Vakfeden Alıkonma), Fevât (Vakfeyi Kaçırma), Fidye Ve İştirât
(Şartlı Hac)

3573- el-Haccâc bin Amr el-Ensârî radi-yallahu anh'dan:

(Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu.)

"Kimin bir yeri kırılır sa, ya da sakatlanırsa ihramdan çıkmış olur, gelecek yıl ona hac yapması gerekir."

Ikrime dedi ki: "Bunu böyle duydum da İbn Abbâs ile Ebû Hureyre'ye de sordum; onlar da onu doğruladılar." [Sünen ashabı]

Ebû Dâvud'da "ya da hastalanırsa" ibaresi ilâve edilmiştir.[459]

3574- Ömer bin Saîd en-Nehaî radiyalla-hu anh'dan: .

"O, umreye niyetlenip ihrama girdi. Zâ-tu'ş-Şukûk denilen yere varınca bir yılan ya da akrep tarafından sokuldu. Arkadaşları belki birini bulup bu meseleyi sorarız diye yola çıkıp beklemeye koyuldular. Derken İbn Me-sûd'a rastladılar ve sordular. Cevaben şöyle dedi: «Bir kurban ya da parasını (Mekke'ye) göndersin. Bir gün beklesin. Kurbanı kesilince ihramdan çıksın ve gelecek sene umresini kaza etsin»." [Rezîn][460]

3575- Süleyman bin Yesâr radiyallahu anh'dan:

"Saîd bin Hizâbe el-Mahzûmî ihramlı iken Mekke yolunda düşüp bayıldı. Sonra yol üzerindeki suya gelen birine sorararak İbn Ömer, İbnü'z-Zübeyr ve Mervân bin el-Ha-kem'i buldu. Onlara başına geleni anlattı. Hepsi ne ile tedavi olması gerekiyorsa onu tavsiye ettiler. Sonra da fidye vermesini, iyi-

leştiği zaman umre yapıp ihramdan çıkmasını, gelecek sene de hac yapmasını ve imkânı dahilinde kurban kesmesini söylediler."[461]

3576- Eyyûb es-Sahtiyânî radiyallahu anh'dan, o da Basralılardan olan bir adamdan:

"Onun Mekke yolunda ayağı kırıldı. İbn Abbâs, İbn Ömer ve diğer insanlara ne yapması lâzım geldiğini sordu. Dedi ki: «Hiç kimse bana ihramdan çıkmama izin vermedi. Orada yedi ay kaldım. Nihayet umre yaparak ihramdan çıktım»." [ikisi de Mâlik'e aittir.][462]

3577- İbn Ömer radiyallahu anh'dan, dedi ki:

"Hastalık sebebiyle yoldan alıkonulan kimseye, Beyt-i Şerîf i tavaf edinceye ve Safa ile Merve arasında sa'y edinceye kadar ihramdan çıkması helâl olmaz. Tedavi olması veya herhangi bir şey için elbise giymeye mecbur kalırsa giyer ve daha sonra fidye verir." [Buhârî, Nesâî ve aynı lafızla Muvatta'.][463]

3578- İbn Abbâs radiyallahu anh'dan: "Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem,

Hudeybiye'de hacdan alıkonuldu. Bunun üzerine başını traş etti, kurbanını kesti, hanımları ile cima etti, sonra ertesi sene umre yaptı."[464]

3579- İbn Abbâs radiyallahu anh'dan: "Bedel, ancak haccını cima ile lezzet almak suretiyle bozan kimseye lâzım gelir; amma kişi herhangi bir özür nedeniyle alıkonur-sa, ne ihramdan çıkar ve ne de döner. Beraberinde kurbanı bulunursa alıkonulmuş halinde keser. Tabii onu (Mekke'deki kesim yerine) göndermeye gücü yetmezse. Ama göndermeye gücü yeterse, kurban yerine ulaşıncaya dek İhramdan çıkamaz." [İkisi de Buhârî'ye aittir.][465]

3580- Naciye bin Cündüb radiyallahu anh'dan:

"Kurban kesmekten alıkonulduğunda Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem'e geldim ve dedim ki: «Ey Allah'ın Resulü! Kurbanı benimle gönder de onu Harem'de keselim.»

«Nasıl yapacaksın?» diye sordu.

«Onu öyle yer ve vadilerden götürüp iletirim ki, hiç kimsenin elimden almaya gücü yetmez» dedim ve onu alıp götürdüm, Ha-rem'de kestim. Onu Har.em'de boğazlanması için göndermişti de bundan müşrikler tarafından alıkonmuştu." [Rezîn][466]

3581- Mâlik radiyallahu anh'dan, dedi ki: "Kişi hacda bir düşmandan dolayı (gerekli hac ibadetlerini yapmaktan) mahsur kalırsa, bulunduğu yerde traş olur ve daha sonra onu kaza etmesi gerekmez. Çünkü Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem ve ashabı, Beyt'i tavaf etmeden ve kurbanları Beyt'e göndermeden önce, Hudeybiye'de kurbanlarını kestiler ve traş olup ihramdan çıktılar. Bu sebeple onlara haclarını kaza etmelerini emrettiği sahîh rivayetlerle sabit olmadığı gibi kendisinin de sonradan yaptırdığı sabit değildir."

[Muvatta' ve bâb başlığında Buhârî.][467]

3582- Süleyman bin Yesâr radiyallahu anh'dan:

"Ebû Eyyûb el-Ensârî, hac yolculuğuna çıktı. Mekke yolu üzerindeki Nâziye'ye gelince, (kurbanlık) develerini kaybetti. Daha sonra o, Ömer'e ancak Kurban günü gelebildi. Durumu anlatınca Ömer ona şöyle dedi:

«Umre yapan kimsenin yaptığı gibi yap! Sonra ihramdan çık. Gelecek sene hac mevsimine ulaşırsan, hac yap ve imkânın dahilinde kolayına gelen kurbanı kes»."[468]

3583- Süleyman bin Yesâr radiyallahu anh'dan:

"Hebbâr bin el-Esved, Kurban bayramı günü kurbanını kesmekte olan Ömer'in yanına geldi ve dedi ki:

«Ey mü'minlerin emîri! Biz sayıda şaşırdık. Bugünü Arefe biliyorduk.»

Ömer ona şu cevabı verdi: «Haydi Mekke'ye git ve tavafını yap, beraberinde olanlar

da tavaf etsinler. Eğer beraberinizde kurbanlar varsa kurbanlarınızı da kesin. Sonra traş olun, ya da saçlarınızdan aldırıp kısaltın ve evlerinize dönün. Gelecek sene tekrar haccedin ve kurban kesin. Kim kesecek kurban bulamazsa, hac esnasında üç, memleketine döndüğünde ise yedi gün oruç tutsun»." lİkisi de Mâlik'e aittir.][469]

3584- İbn Abbâs radiyallahu anh'dan: "O, Cenâb-ı Hakk'ın «Kurbandan kolayına geleni» kavlini şöyle yorumladı: Yani deve, sığır, koyun ve keçiden erkek ve dişisi dâhil sekiz sınıf hayvandan hangisine gücü yeter ve elde edebilirse ondan kurban eder, demektir."[470]

3585- İbn Ömer radiyallahu anh'dan: Ona âyette geçen, "kolayına gelen bir kurban kesmek" hususu soruldu; şöyle dedi: "Deve ya da sığır. Ya da yedi koyun. Koyun kesmem, benim için oruç tutmam, ya da develerde yedi kişiye ortak olmamdan daha İyidir." [İkisi de Rezîn'e aittir.][471]

3586- Kâ'b bin Ucre radiyallahu anh'dan: "Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem, onun yanında durmuş. Onun başında bitler cirit atıyormuş. Bunun üzerine Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem sormuş:

«Bu böcekler seni rahatsız edip eziyet ediyorlar mı?»

Diyor ki: "Ben «Evet» dedim. Bunun üzerine şöyle buyurdu:

«Öyleyse başını traş et!»

İşte «İçinizden her kim hasta olursa ya da başında bir ezâ varsa» (Bakara, 196) âyeti benim hakkımda nazil oldu. Bunun üzerine Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

«Üç gün oruç tut, ya da bir ile altı far ak arası buğday ya da arpa tasadduk et. Yahut, kolayına gelen bir kurban kes»."

[Altı hadis imamı.][472]

3587- Diğer rivayette: "Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem, henüz Mekke'ye girmeden önce Hudeybiye'de ihramlı iken ona uğradı. Bir tencerenin altını yakıyordu. Bitler tüm yüzünü sarmıştı. Mekke'ye girmek niyetinde oldukları için orada yerleşip kalmak niyetinde değillerdi.

Bunun üzerine Allah fidye âyetini inzal buyurdu." Benzerini nakletti.[473]

3588- Diğer rivayet: "Bir farak, üç sa'dır."[474]

3589- Diğer rivayet:

"Bir sancı ve acı göremiyorum, başına gelenler gelmiş. Gördüğüm kadarıyla sende fazla bir bitkinlik ve yorgunluk yoktur. Kesecek bir koyun bulabilir misin?" diye sordu.

"Hayır" dedim.

"Öyleyse üç gün oruç tut! Herbir yoksula yarım sa' vermek suretiyle altı yoksulu doyur!" buyurdu. Böylece âyet benim için özel, sizin için genel olarak inmiştir.[475]

3590- Diğer rivayet: "Başımı traş ettim ve sonra kurban kestim."[476]

3591- Âişe radiyallahu anhâ'dan:

Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem Zübeyr'in kızı Dubâ'a'nın yanına girip şöyle dedi:

"Galiba hac yapmak istiyorsun." "Vallahi kendimi rahatsız buluyorum." "Hacca git ve şart koşarak de ki: «Alla-

hım beni nerede hapsedersen orası (ihramdan çıkıp haccı bırakma) yerimdir»."

Bu kadın Mikdâd bin el-Esved'le evliydi. [Buhârî, Müslim ve Nesâî][477]

3592- Müslim, İbn Abbâs'tan benzerini rivayet etti. Ayrıca onda şöyle geçer:

"O (Âişe), şart koşmayı kabul etmeyen İbn Ömer'i idrak etti. İbn Ömer şöyle diyordu:

«Size Peygamberiniz sallallahu aleyhi ve sellem'in sünneti yetmiyor mu? Biriniz hacdan alıkonursa, Beyt'i tavaf eder, Safa ile Merve arasında sa'y eder. Sonra ihramdan çıkar gelecek yıl, tekrar hacceder. Kurban ke-<-ser, bulamazsa oruç tutar»."

[Mâlik, Buhârî, Tirmizî ve aynı lafızla Nesâî.][478]

[459] Bu hadisi Ebû Dâvud (no. 1862), Tirmizî (no. 940) ve Nesâî (nıenâsık 102, V, 198-9), el-Haccâc es-Savvâfan Yahya b. e. Kesîr an Ikrime ani'l-Haccâc asl-ı senedi ile tahrîc ettiler.

Tirmizî, isnadı hakkında "hasen sahîh" hükmü vermiştir.

Rudani,Büyük Hadis Külliyatı, Cem’ul-fevaid, İz Yayıncılık: 2/148.

[460] Rudani,Büyük Hadis Külliyatı, Cem’ul-fevaid, İz Yayıncılık: 2/148.

[461] Bu hadisi Mâlik (hacc 103/b, s. 362), an Yahya h. Saîd an Süleyman senedi ile tahrîc etti.

Rudani,Büyük Hadis Külliyatı, Cem’ul-fevaid, İz Yayıncılık: 2/148.

[462] Bu mevkufu Mâlik (hacc 102, s. 361), doğrudan Eyyûb'dan tahrîc etti.

Rudani,Büyük Hadis Külliyatı, Cem’ul-fevaid, İz Yayıncılık: 2/148.

[463] Mâlik bunu Zührî'den o da Salim b. Abdillah'tan, o da İbn Ömer'den rivayet etmiştir (Muvattâ 100, s. 361).

Bunu Buhârî (muhsâr 2, II, 207) ve Nesâî (menâsık 61/1, V, 169), Yûnus ani'z-Zührî... asl-ı senedi ile tahrîc

ettile...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın