Talâkın gerçekleşmesi halinde dönmeye zorlama

2, Talâk'ın Gerçekleşmesi Halinde Dönmeye Zorlama

Bid'î talâk ile karısını boşayan kimsenin geri dönmeye zorlanıp zorlanmadığı hususuna gelince: Cumhur Abdullah b. Ömer'in hadisindeki emrin zahirine dayanarak geri dönmenin vücubunu benimsemiş olduğu için «Zorlanır» demiştir. «Kadın boşandıktan sonra geri dönmenin faydası sadece bid'î talâktan kurtulmak olduğuna göre geri dönmenin vacib olmaması lazım gelir» diyenler ise «Zorlanmaz» demişlerdir. [20]

3. Boşama Zamanı

Geri dönmeye zorlanan kimse, bir daha ne zaman boşayabilir mes'ele-sinde ise «Kadın, birinci adetinden temizlendikten sonra bir daha kirlenip bir daha temizleninceye kadar onu boşayamaz» diyenler, yukarıda geçen îbn Ömer'in hadisine dayanmışlardır. Çünkü bu hadiste bu husus ifade edilmiştir. Bunlar «Bunun sebebi şudur: Çünkü geri dönmesi, ancak kadın temizlendikten sonra onunla cima' ettiği takdirde sahih olur. Zira eğer temizlendikten sonra onunla cima' etmeden onu boşarsa kadına ikinci boşanmadan dolayı iddet lâzım gelmez. Zira bu adamda, karısını -kendisiyle gerdeğe girmeden-boşayan kimsenin hükmüne girmiş olur. Eğer kendisiyle cima' ettikten sonra

onu boşarsa, bir daha bid'î bir talâk yapmış olur» demişlerdir. Kısacası bunlar, geri dönmenin sıhhati için, geri döndükten sonra, içinde cima' caiz olan bir zamanın mevcudiyetini şart görürler. Bu ta'lile (gerekçelendirme) bakılırsa, talâkın sünnî olabilmesi için, kişinin karısını boşadığı temizlik halinden önceki kirlenmede onu boşamamış olmasının şart olması lâzım gelir. Nitekim Abdülvehhab'ın nakline göre tmam Mâlik'in sünnî talâk için koştuğu şartlardan bir tanesi de budur.

Bunu şart görmeyenler ise, Yunus b. Cübeyr, Said b. Cübeyr, îbn Sîrin ve tabilerinin Îbn Ömer'in hadisiyle ilgili olarak bizzat kendisinden yaptıkları nakle dayanmışlardır. Bu nakle göre İbn Ömer «Kişi karısını aybaşı halinde boşadığı zaman ona geri dönmek zorundadır. Kadın temizlendikten sonra -eğer isterse- bir dalıa onu boşayabilir» [21]demiştir. Bunlar da «Bu adam, karısını mekruh olan bir zamanda boşadığı için -ona ceza olsun diye- karısına dönmekle emredilmiştir. Boşamanın .mekruh olduğu zaman geçtikten sonra artık kerahet için bir sebeb kalmaz» diyorlar.

Şu halde ihtilâfın sebebi, bu mes'elede gerek rivayetlerin ve gerekse sebeblerin mefhumu arasındaki çelişmedir. [22]

4. Zorlama Zamanı

Karısını aybaşı halinde boşayan kimse ne zaman geri dönmeye zorlanır mes'elesine gelince: İmam Mâlik «Kadının iddeti devam ettiği sürece zorlanır. Çünkü kadının iddeti bitene kadar kişi ne zaman isterse dönebilir» demiştir. Eşheb ise, hadisin zahirine bakarak, «Kadın henüz aybaşı halinde iken zorlanır» demiştir. Çünkü hadiste,

«Ey Ömer (r.a.}, oğluna söyle karısına geri dönsün, sonra kadın temizlenip tekrar adetini görüp sonra tekrar temizleninceye kadar onunla birlikte yaşasın» denilmekledir. Bunun zahirinden ise, kadın henüz temizlenmemişken geri dönmenin gerektiği anlaşılmaktadır. Eşheb ayrıca, «İddeti uzamasın diye aybaşı halinde boşanan kadına geri dönülmesi emrolunmııştur. Eğer kadın temizlendikten sonra kocası ona dönerse o zaman iddeti daha da uzamış olur» demiştir. Bu ta'lile göre, kadının birinci temizlenmesinde boşanmasının caiz olması lâzım gelir.

Şu halde ihtilâfın sebebi geri dönmeye dair emrin sebebinde ihtilâf etmeleridir. [23]

[20] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/30.

[21] Buhâfî, Talâk, 68/2, no: 5252; Müslim, Talâk, 18/1, no: 1471; Ebû Dâvûd, Talâk, 7/4 no: 2184; Tahâvî, Şerhu Meâni'l-Âsâr, 3/52-53.

[22] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/30-31.

[23] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/31.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın