Alacaklının zekât mükellefliği

5 . Alacaklının Zekât Mükellefliği

Başkasından alacaklı olan, yani malı elinde olmayıp başkasının zimmetinde olan kimse hakkında da ihtilâf etmişlerdir.

Kimisi «Bu adam alacağını alsa da, eğer elinde bir yıl -ki zekâtın vücubu için bir yılın geçmesi şarttır- kalmazsa ona zekât düşmez» demiştir. Bu, İmam Şafii'nin iki kavlinden biridir ve Leys b. Sa'd da bunu benimser veyahut yaptığı kıyastan, bu çıkmaktadır.

İmam Mâlik de «Eğer alacak, bir ivaz (bedel) karşılığı ise, borçlunun zimmetinde yıllarca kalmış olsa bile, kendisi yalnız bir yılın zekâtını verecektir ve eğer miras gibi ivazsız bir alacak ise, eline geçtikten sonra bir yıl bekleyecektir» demiştir ki bu, mezhebte tafsil edilmiştir. [8]

6 . Vakıf Mallarda Zekât Mükellefliği

«Vakıf mallardan gelen ürünlere zekât düşer mi düşmez mi? Kiralık tarlalardan gelen ürünlerin zekâtı kime, yani tarla ile ekin sahiplerinden hangisine düşer?» diye ihtilâflar da bu babtandır. Haraca tabi arazinin haraç ehli elinden müslümanlann eline ve öşüre tabi arazinin de müslümanlann elinden haraç ehli eline geçtiği zaman, bu araziden çıkan ürünlerin zekâtı hakkındaki ihtilâf da yine bu babtandır. Zira bütün bu ihtilâflar, bunlar üzerindeki mülkiyetin birer eksik mülkiyet olmasından doğmadır.

Birinci mes'ele olan, vakıf mallan ürünlerine, İmam Mâlik ile İmam Şafii «zekât düşer» Mekhûl ile Tavus «Düşmez» demişlerdir.

Kimisi de, yoksullar üzerine vakfedilen mallarla muayyen şahıs veya aileler üzerine vakfedilen mallar (bugünkü tabirle mazbut ve mülhak vakıflar) arasında ayırım yaparak «Birincisine düşmez, ikincisine düşer» demiştir [9].

Bana kalırsa «Yoksullar üzerine vakfedilen malların ürünlerine zekât düşer» demek mânâsız bir şeydir. Zira bu mallara zekât düşmemesi için iki sebep vardır: Biri, bu mallar üzerindeki mülkiyetin eksik olmasıdır, biri de, bu malların zekât düşen sınıf üzerine değil, zekât alan sınıf üzerine vakfedilmiş olmasıdır. [10]

[8] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/88.

[9] EbÛ Hanife de bu görüştedir.

[10] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/88.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın