neslinur
Fri 30 April 2010, 04:47 am GMT +0200
DUDAK TA’LİMİ
Kıraat esasında dudakların icablara göre, usul ve kaidelerine uygun
olarak hareket etmelerine “Dudak talimi”denir. Bunu “fem-i
mühsin”den almak lazımdır. Satırlarda tarif edilebilecek belli-başlı usul
ve kaideler şunlardır:
1- Üstün: Çene biraz düşük, dudaklar ise normal açıktır. Kalın
üstünde ağız biraz daha çok açık olur.
2- Esre: Ağız normal açıklıkta olup, dudaklar tamamiyle
normaldir.
3- Ötre: Dudaklar ileriye doğru yumularak uzatılır. Vav harfini
okurken de dudaklar ileriye doğrudur. İşmamlarda da durum böyledir.
4- Sakin harfte: Dudaklar makablinin harekesine tabidir.
5- Şeddeli ve İdgamlı kelimelerde:
a- Üstünden üstüne: Dudaklar normaldir: ( اَذَّنَ) ,(وَدَّ ) gibi.
b- Üstünden esreye: Dudaklar normaldir. ( اَذِّنْ ) gibi.
c- Üstünden ötreye: Üstün hareke verilir verilmez, dudaklar yay
halinde yumulur ve öne uzatılır: ( وَ الطُّورِ) ,(وَدُّوا ) gibi.
d- Esreden esreye: Dudaklar tam normaldir. ( مِنْ مِثْلِهِ ), gibi.
e- Esreden üstüne: Dudaklar tam normaldir. ( مِنْ بَعْدِ) ,(مِنْ بَيْنِهِ ) gibi.
f- Esreden ötreye: Esre hareke verilir verilmez, dudaklar ötreye
gider. Şedde veya idgam, dudaklar ötrede iken icra edilir,
فِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ) ) gibi.
g- Ötreden ötreye: Dudaklar yumuk ve uzanıktır. Şedde veya
idgam bu halde icra edilir. ( اَدُلُّكُمْ) ,(عَدُوٌّ مُبِينٌ ) gibi.
k- Ötreden üstüne: Ötre harekesi verilir verilmez, dudaklar üstüne
gelir. Şedde veya İdgam üstünde icra edilir. ( ثُمَّ) ,(اَللَّهُمَّ ) gibi. Ancak
idgamlı harf vav ise, üstünlü dahi olsa idgam zaruri olarak ötrede yapılır.
شِفَاءٌ وَ رَحْمَةٌ) )gibi.
t- Ötreden esreye: Ötre harekesi verilir verilmez, dudaklar ani
olarak normale gelir. Şedde veya idgam normalde icra edilir. ( (وَيْلٌ لِكُلِّ
gibi.
6- İklablarda dudaklar:
a- Üstünden üstüne: Dudaklar normaldir. Ancak, “be” harfi
telaffuz olunurken dudaklara biraz bastırılır. ( اَنْبَأَهُمْ ) gibi.
b- Üstünden esreye: Dudaklar aynıdır. ( اَنْبِئْهُمْ ) gibi.
c- Esreden esreye: Dudaklar aynıdır. ( يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ )gibi.
d- Esreden üstüne: Aynıdır. ( مِنْ بَعْدِ ) gibi.
e- Esreden ötreye: Esreden ötreye yay gibi yumulur. ( (مِنْ بُطُونِ
gibi.
f- Ötreden ötreye: Dudaklar ötrededir: ( فِي آُلِّ سُنْبُلَةٍٍ ) gibi.
g- Ötreden üstüne: Maklûb mimin sükûnu zammede lüzumu
kadar verildikten sonra, dudaklar birdenbire normale gelir ve gelir
gelmez hafif bir kıpırdama ile “be” harfi telaffuz edilir. , ((سَمِيعٌ بَصِيرٌ
لَيُنْبَذَنَّ )) gibi.
h- Ötreden esreye: Yukarıda olduğu gibidir. ( وَاللهُ رَؤُفٌ بِالْعِبَادِ ) gibi.
7- Dudak ihfasında dudaklar, tıpkı iklab gibidir. ( اَمْ بِهِ ) gibi.
Kıraat esasında dudakların icablara göre, usul ve kaidelerine uygun
olarak hareket etmelerine “Dudak talimi”denir. Bunu “fem-i
mühsin”den almak lazımdır. Satırlarda tarif edilebilecek belli-başlı usul
ve kaideler şunlardır:
1- Üstün: Çene biraz düşük, dudaklar ise normal açıktır. Kalın
üstünde ağız biraz daha çok açık olur.
2- Esre: Ağız normal açıklıkta olup, dudaklar tamamiyle
normaldir.
3- Ötre: Dudaklar ileriye doğru yumularak uzatılır. Vav harfini
okurken de dudaklar ileriye doğrudur. İşmamlarda da durum böyledir.
4- Sakin harfte: Dudaklar makablinin harekesine tabidir.
5- Şeddeli ve İdgamlı kelimelerde:
a- Üstünden üstüne: Dudaklar normaldir: ( اَذَّنَ) ,(وَدَّ ) gibi.
b- Üstünden esreye: Dudaklar normaldir. ( اَذِّنْ ) gibi.
c- Üstünden ötreye: Üstün hareke verilir verilmez, dudaklar yay
halinde yumulur ve öne uzatılır: ( وَ الطُّورِ) ,(وَدُّوا ) gibi.
d- Esreden esreye: Dudaklar tam normaldir. ( مِنْ مِثْلِهِ ), gibi.
e- Esreden üstüne: Dudaklar tam normaldir. ( مِنْ بَعْدِ) ,(مِنْ بَيْنِهِ ) gibi.
f- Esreden ötreye: Esre hareke verilir verilmez, dudaklar ötreye
gider. Şedde veya idgam, dudaklar ötrede iken icra edilir,
فِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ) ) gibi.
g- Ötreden ötreye: Dudaklar yumuk ve uzanıktır. Şedde veya
idgam bu halde icra edilir. ( اَدُلُّكُمْ) ,(عَدُوٌّ مُبِينٌ ) gibi.
k- Ötreden üstüne: Ötre harekesi verilir verilmez, dudaklar üstüne
gelir. Şedde veya İdgam üstünde icra edilir. ( ثُمَّ) ,(اَللَّهُمَّ ) gibi. Ancak
idgamlı harf vav ise, üstünlü dahi olsa idgam zaruri olarak ötrede yapılır.
شِفَاءٌ وَ رَحْمَةٌ) )gibi.
t- Ötreden esreye: Ötre harekesi verilir verilmez, dudaklar ani
olarak normale gelir. Şedde veya idgam normalde icra edilir. ( (وَيْلٌ لِكُلِّ
gibi.
6- İklablarda dudaklar:
a- Üstünden üstüne: Dudaklar normaldir. Ancak, “be” harfi
telaffuz olunurken dudaklara biraz bastırılır. ( اَنْبَأَهُمْ ) gibi.
b- Üstünden esreye: Dudaklar aynıdır. ( اَنْبِئْهُمْ ) gibi.
c- Esreden esreye: Dudaklar aynıdır. ( يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ )gibi.
d- Esreden üstüne: Aynıdır. ( مِنْ بَعْدِ ) gibi.
e- Esreden ötreye: Esreden ötreye yay gibi yumulur. ( (مِنْ بُطُونِ
gibi.
f- Ötreden ötreye: Dudaklar ötrededir: ( فِي آُلِّ سُنْبُلَةٍٍ ) gibi.
g- Ötreden üstüne: Maklûb mimin sükûnu zammede lüzumu
kadar verildikten sonra, dudaklar birdenbire normale gelir ve gelir
gelmez hafif bir kıpırdama ile “be” harfi telaffuz edilir. , ((سَمِيعٌ بَصِيرٌ
لَيُنْبَذَنَّ )) gibi.
h- Ötreden esreye: Yukarıda olduğu gibidir. ( وَاللهُ رَؤُفٌ بِالْعِبَادِ ) gibi.
7- Dudak ihfasında dudaklar, tıpkı iklab gibidir. ( اَمْ بِهِ ) gibi.