İslamın Öngördüğü İnsan

İSLÂM’IN ÖNGÖRDÜĞÜ İNSAN / MÜSLÜMAN MODELİ

Dr. Muhlis AKAR

I- Konunun Plânı

A. Kur’an’da Öngörülen İnsan/Müslüman Modeli:
1. Allah’a ortak/şirk koşmaz.
2. Anne ve babasına iyilik eder. Allah’a ortak koşmaya zorlamaları dışında anne-babasına itaat eder.
3. Allah’a gönülden saygı duyarak huşû ile namazını dosdoğru kılar, iyiliği emreder, kötülükten vazgeçirir ve bu uğurda başına gelenlere sabreder.
4. Yersiz bir gurura kapılarak insanlara üstünlük taslamaz ve yeryüzünde böbürlenerek yürümez
5. Davranışlarında dengeli ve ölçülü olur.
6. Boş ve anlamsız şeylerden yüz çevirir.
7. Sürekli arınma çabası içinde olup zekatını verir.
8. İffetini korur, mahrem yerlerini haramdan sakınır, zina yapmaz, içki içmez, yuşturucu maddeleri kullanmaz, kumar oynamaz.
9. Emanete riayet eder, sözleşmelerine sadakat gösterir.
10.Allah’ın dokunulmaz ve haram kıldığı bir cana haksızca kıymaz.
11.Yetim malı yemez.
12.Ölçü ve tartıda adil davranır, haksızlık yapmaz.
13.Bilmediği şeyin peşine düşmez, bilmediği konuda fikir beyan etmez.
14.Kimseyle alay etmez, Müslüman kardeşlerinde kusur aramaz, onlara kötü lakap takmaz.
15.Zandan/spekülasyon yapmaktan sakınır, tecessüs edip insanların gizli hallerini araştırmaz.
16.Bir başkasının gıybetini yaparak arkasından çekiştirmez.
17.Doğru sözlüdür.
18.Yapmayacağı şeyi söylemez.
19.Bollukta da darlıkta da sadaka verir, öfkesine hakim olur, insanların kusurlarını bağışlar.
20.Hatalı tutum ve davranışlarında ya da günahlarında ısrar etmez, tekrarlamaz ve onlara yürekten tevbe-istiğfar eder.
21.Adildir, hakkı ve adaleti ayakta tutar. Kin beslemez, düşmanına bile adil davranır. Kendisinin ve yakınlarının aleyhinde bile olsa adaletle şahitlik eder.
22.Kötülüklere karşı en güzel bir tarzda mücadele eder; kötülükleri iyilikle savar; insanları güzel öğütle ve hikmetle Allah’ın yoluna davet eder
23.Yakınlarına, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, dilencilere ve özgürlüğünü kaybetmiş olanlara zekat ve sadakayı sevdiği mallardan verir; ama gereksiz yere de saçıp savurmaz.
24.Hayır işlerinde, iyilik ve takva üzere yardımlaşır, düşmanlık üzere yarış ve dayanışma içinde olmazlar.
25.İşlerini istişare üzere yaparlar
26.Harcadıklarında ne israf ederler, ne de cimrilik ederler. Harcamaları bu ikisi arasında dengeli olur.
27.Allah’ın ayetlerine karşı kör ve sağır davranmazlar.
28.Yala yere şahitlik etmezler, boş söz ile karşılaştıkları zaman oradan vakar ile geçip giderler.
B. Hadislerde Öngörülen İnsan Ve Müslüman Modeli:
1. İyi niyetlidir; inancında, düşüncesinde, söz, iş, icraat ve ibadetlerinde samimidir.
2. İnandığı dinin temel prensiplerine kayıtsız ve şartsız teslim olmuştur.
3. Kur’an’a ve onun hayata tatbik edilmiş şekli olan sünnete bağlıdır.
4. Her türlü hurafe ve batıl inanışlardan uzaktır.
5. İbadetlerinde ve hayır-hasenatında devamlıdır.
6. Günah ve hatalarında ısrarcı değildir. Günah işlediğini ya da hata yaptığını anladığında derhal yaptıklarından tevbe eder.
7. Güzel ahlâk sahibidir.
8. Elinden ve dilinden kimseye zarar gelmez. Her yönüyle güven ve emniyet insanıdır.
9. Hayır sahibi ve hizmet ehli bir insandır. “İnsanların en hayırlısı insanlara faydalı olandır” hadisini kendisine düstur edinmiştir.
10.Duyarlıdır; başkalarının acı ve ıstıraplarına karşı duyarsız kalmaz.
11.Kardeşlik hukukuna riayet ederek bütün Müslümanları kardeş bilir.
12.Uyanıktır.
13.Dost ve arkadaş seçimine dikkat eder.
14.Malayani ile boş vakit geçirmez.
15.Yaptığı her işi sağlam yapar.
16.Müslüman olarak yaşayıp Müslüman olarak ölmek en büyük arzusudur.

II- Konunun Açılımı ve İşlenişi

“İslâm’ın Öngördüğü İnsan- Müslüman Modeli” adıyla hazırlanacak vaaza öncelikle ilgili âyet ve hadisleri bir araya getirerek başlanabilir. Daha sonra tesbit edilen ayetlerin tefsirlerinden, hadislerin de şerhlerinden yararlanılarak İslâm’ın istediği örnek ve model Müslümanların hangi özelliklere sahip olmaları gerektiği ortaya konulur. Şüphesiz bu konuda örnekliği şahsında en güzel şekilde temsil eden Rasûlüllah’ın hayatından ve diğer örnek şahsiyetlerin yaşantılarından da bölümler aktarılarak konunun daha iyi ve net anlaşılması sağlanabilir.
Konu işlenirken ilgili âyetlerden, hadislerden ve bu konuda yapılmış çalışmalardan faydalanılabilir.
Not:Bu konu seri halinde en az dört gün veya daha fazla işlenebilir.

III- Konunun Özet Sunumu

İslâm dininin temel iki kaynağı olan Kur’an ve onun hayata uygulanmış şekli olan sünnet ideal bir mümin tipi çizer ve muhataplarına böyle bir şahsiyet kazanmalarını sağlayacak bir dizi ilke ve davranış önerir. Zaten Kur’an’ı bizlere ulaştıran Allah Resulü’nün hayatı da Kur’an’da öngörülen model insanın ta kendisidir. Hz. Ayşe validemizin ifadesi ile “Onun ahlâkı, Kur’an ahlâkıdır.”
O halde Kur’an ve Sünnete muhatap olan her mümin, “Yüce Allah benim nasıl bir insan ve Müslüman olmamı istiyor?” sorusuna cevap arayarak Kur’an ve Sünnetten yukarıda yer verebildiğimiz ve yer veremediğimizprensipleri öğrenir ve hayatına tatbik ederse, o zaman İslâm’ın öngördüğü bir insan ve kâmil bir mümin olur.

IV- Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Ayetler

Şu âyetlerden Kur’an’ın tanımladığı mü’min tipini öğrenebiliriz;
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ
الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ أُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ
ٌ”Mü’minler ancak o kimselerdir ki; Allah anıldığı zaman kalpleri ürperir. Onun ayetleri kendilerine okunduğu zaman (bu) onların imanlarını artırır. Onlar sadece Rablerine tevekkül ederler. Onlar namazı dosdoğru kılan, kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeylerden Allah yolunda harcayan kimselerdir. İşte onlar gerçekten mü’minlerdir. Onlara, Rableri katında yüksek mertebeler, bağışlanma ve cömertçe verilmiş rızık vardır.
قَدْأَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ
Mü’minler gerçekten kurtuluşa ermişlerdir.
الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ
Onlar ki, namazlarında derin saygı içindedirler
وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُون
Onlar ki, faydasız işlerden ve boş sözlerden yüz çevirirler
وَالَّذِينَ هُمْ لِلزَّكَاةِ فَاعِلُونَ
Onlar ki, zekatı öderler
وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ
Onlar ki, ırzlarını korurlar.
إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ
Ancak eşleri ve ellerinin altında bulunan cariyeleri bunun dışındadır. Onlarla ilişkilerinden dolayı kınanmazlar
وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ
Yine onlar ki, emanetlerine ve verdikleri sözlere riâyet ederler.
وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُون
َOnlar ki, namazlarını kılmağa devam ederler
أُوْلَئِكَ هُمُ الْوَارِثُون الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
İşte bunlar varis olanların ta kendileridir Onlar Firdevs cennetlerine varis olurlar. Onlar orada ebedî kalacaklardır
Not: Geniş bilgi için şu âyetlere bakılabilir: Furkan 25/63-77; Lokman 31/13-19; Müminun 23/1-11, 61; İsrâ 17/ 26-27, 32-38; Hucurat 49/ 6-12; Furkân 25/63-77; Ahzap 33/70; es-Saff 61/2; Âl-i İmran 3/103-104, 118, 134-135; Tahrîm 66/ 8; A’râf 7/55-56, 205; Nisâ 4/135; Mâide 5/8; 90-92; R’ad 13/22; Nahl 16/ 125; Kasas 28/ 54; Ankebût 29/46; Fussilet 41/34; Bakara 2/ 43-44, 177; Enfal 8/ 2-4, 46,74 ; Şûrâ 42/38; Asr 103/1-3; Tevbe 9/71-72; Bu konuda Kur’an’dan daha başka ayetler de bulunabilir…

V- Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Hadisler

Müminin kendisini (doğrudan) ilgilendirmeyen şeyleri terk etmesi:
عَنْ أبي هُرَيْرَةَ رضي اللَّهُ عنهُ قال : قالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : مِنْ حُسْنِ إِسْلامِ الْمَرْءِ تَرْكُهُ مَالاَ يَعْنِيهِ »
Ebû Hüreyre (r.a.) den rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.) şöyle buyurdu:
“Kendisini (doğrudan) ilgilendirmeyen şeyi terketmesi, kişinin iyi müslüman oluşundandır. ”
Müminin insanlarla iyi geçinmesi:
عن أبي ذَرٍّ جُنْدُبِ بْنِ جُنَادةَ ، وأبي عبْدِ الرَّحْمنِ مُعاذِ بْنِ جبل رضيَ اللَّه عنهما ، عنْ رسولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، قال : « اِتَّقِ اللَّهَ حَيْثُمَا كُنْتَ وأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا، وخَالقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ »
Ebû Zer Cündeb İbni Cünâde ve Ebû Abdurrahman Muâz İbni Cebel (r.a.) den rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a....
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın