Hayber şehitleri

Hayber Şehitleri

İbni İshak'dan anlattığına göre Hayberde şehit düşenler şunlardır:

A- Üm'eyye oğulları anlaşmalı olanlardan:

1- Rabî'a b. Eksem.

2- Sakaf b. Amr.

3- Rifâ'a b. Mesrûh.

B- Esed b. Abdül-uzza oğullarından,

4- Abdullah b. Hübeyb.

C- Ensar'dan.

5- Fudayl b. Nu'nıân es-Selemî.

6- Mesûd b. Sa'd ez-Zürakî.

7- Ebû'd-Dayyah b. Sabit ki bu zat Amr b. Avf oğullarından biridir.

8- Haris b. Hatıb.

9- Urve b. Mürra.

10- Evs b. el-Kâid.

11-Enîf b, Habîb.

12- Sabit b. Esle.

13- Talha b. Yahya.

14- Umara b. Ukbe el-Ğıfârî.

14- Âmir b. El-Akvâ1.

15- Muhammed b. Seleme.

16- El-Esved er-Râî'nin ölümleri yukarda anlatılmış idi. Bu sayılanlara Abdülmelik b. Hişam,

17- Mesûd b. Rabî'a, ile Evs b. Katâde el-Ensariyi de ekler.

Bazı tarihçiler'de bunlara Mübeşşir b. Abdü'l-Münzir ile Haşimî olmayan Ebû Süfyan b. el-Haris'i de ekler.[156]

Ca'fer B. Ebî Talib Ve Yanındakilerin Haybere Gelişleri

Buharî ve Müslim, Ebû Kurayb -Ebû Üsâme- Burayda b. Abdillah -Ebû Bürde isnadıyla Ebû Musa el-Eş'arî (r.a)'tan şöyle dediğini nakleder:

"Resûlullah (s.a.v)'in Medine'ye çıkış haberi bize ulaştığında biz Yemen'de idik. Hemen bizde kendi kavmimden elli iki -(yada elli üç veya elliden fazla) kişi içinde en küçükleri ben olarak kardeşlerim ki biri Ebû Rühm diğeri Ebû Bürde ile birlikte Peygamberin yanma doğru hicret etmek üzere yola çıktık. Bir gemiye bindik. Lakin gemi -her ne sebebleyse- bizi Habeşistana Necaşîye götürdü. Biz Ca'fer b. Ebî Talib ve arkadaşlarına O'nun yanında rastladık. Ca'fer -bize-: "Resûlullah bize haber salıp burada kalmamızı emretmiş. Sizde bizimle kalın" dedi. Bizde hep beraber geri gelene kadar Ca'ferle beraber kaldık. Biz Resûlullah'a Hayberi fethettiği esnada kavuştuk. Nebî (s.a.v) bize de ganimetten hisse verdi. Halbuki Hayber fethinde bulunanlar dışında kimseye hisse vermemişken sadece bu bizim gemidikilere Ca'fer ve arkadaşlarıyla beraber bu ganimetten hisse ayırdı."

Bu sırada insanların kimisi bize; "Biz hicrette sizi geçtik (ayette bildirilen sevaba eriştik)" diyorlarmış. Esma binti Umeys -ki bizimle gelenlerden biriydi- bir defasında Nebî (s.a.v)'in eşi Hafsa (r.a)'nın yanma ziyarete gelmişti. O da Habeşistana göç edenlerdendi. Esma daha Hafsa'mn yanındayken -babası- Ömer (r.a) kızının yanma gelmiş ve Esma'yı görünce "bu kim?" diye sormuş. Hafsa da, "Esma binti Umeys" deyince Ömer :

"Vay bu Habeşli Esma'mı, bu bahriyeli (Denizci) Esma'mı!?" diye latife etmiş. Esma'da "evet" deyince Ömer (r.a) :

-"Biz -ayette belirtildiği gibi- Hicrette sizden öne geçtik ve Resûluliah'a sizden daha layık olduk!" deyince Esma kızdı ve;

- "Yalan söyledin Yâ Ömer! Hayır. Vallahi, siz Peygamberle beraberdiniz açlarınızı doyuruyor, cahillerinize nasihat ediyordu. Biz ise uzak bir diyarda -veya kirli bir ülkede- ta Habeşistan'daydık. Bu sadece Allah ve Rasûlü yolunda katlanılan bir meşakkatti. Allah'a yemin ederim ki, senin söylediğini Resûlullah'a anlatmadan ne yemek yiyeceğim ve nede içecek içeceğim. Ey Ömer! Biz işkence oluyorduk ve korkuyorduk. Bunu O'na anlatıp soracağım. Vallahi ne yalan söylerim, ne kaypaklık ederim ne de -bu sözüne- ilave ederim" dedi. Nebî (s.a.v)

gelince :

"Ey Allah'ın Nebîsi! Ömer şöyle şöyle söyledi" dedi. Efendimiz de, "peki sen O'na ne dedin" diye sorunca Esma, "ben de şöyle şöyle söyledim" dedi. Efendimiz de :

"Bu konuda Ömer bana sizden daha layık değildir. O'nun ve arkadaşlarının bir tek hicreti var. Ey Gemi halkı! Sizin iki hicretiniz var." buyurdu.

Esma derki: Daha sonra ben gördümki Ebû Musa ve arkadaşları gurup gurup gelip bana bu hadisi soruyorlardı. Zîra bütün dünyada Onları Resûlullah'm kendileri hakkında söylediği bu sözlerden daha fazla sevindirip daha muazzam sayabilecekleri hiç bir şey yoktu.

Ebû Bürde devamla derki: Esma demişti ki: Ben Ebû Musa el-Eş'ârî'nin bu hadisi benden tekrarını ister ve : "Sizin iki hicretiniz var, birinde Necaşiye göç ettiniz, birinde de bana hicret ettiniz" hadisini söylerdi.[157]

Eclah b. Abdillah, Şa'bî'den naklediyor: Ca'fer (r.a), Habeşistan'dan geldiği zaman onu bizzat Resûlullah karşılamış, yüzünü öpüp;

"Vallahi hangisine sevineceğimi bilemedim, Hayber'in fethine mî, Ca'fer'in gelişine mi?" buyurdu.[158]

Bazı kaynaklar bu hadisin isnadını, "Eclah -Şabî- Câbir-" diye mevsulen verir.[159]

Süfyan b. Uyeyne, Zührî'nin Anbese b. Saîd el-Kureşî'yi Ebû Hüreyre'den şu hadisi söylerken işittiğini rivayet eder:

- Medine'ye geldim ki, o sırada Resûlullah (s.a.v) Hayber'de onu fethettiği seferde bulunuyormuş. Ben (oraya varıp) bana da Hayber ganimetinden bir hisse vermesini istedim. Nebî (s.a.v) bu konuda Saîd b. el-Âs'ın oğullarından biriyle konuştu. O da, "biz O'na hisse veremeyiz, Ya Resûlallah!" dedi. Ben de: "bu adam Nu'man b. Kavkal'ı öldüren adamdır" dedim. Ebân b. Saîd de -kızarak- Ona: "Şaşarım şu, Sedir ağacının başından bize saldıran şu -korkak- ada tavşanın haline, Müslüman bir kişinin ölümünü Allah'ın benim elimde takdir etmesini ayıplıyorda kendi elinde olmasına sevinemiyor" dedi.

Hadisin bu şekildeki lafzı Ebû Davud'a aittir. Haberi Buharı de nakleder sadece-sedir yerine, yani Devs kabilesine ait bir "dağ" veya "koyun" kelimesini kullandı.[160]

İsmail b. Ayyaş, Zübeydî aracılığıyla Zührî'den.... Bana Anbese b. Saîd Ebû Hüreyre'yi Saîd b. el-Âs'tan haber verirken şöyle dediğini i-şitmiş: Rasûlü Ekrem (s.a.v) Ebân b. Saîd'i bir bölüğün başına katarak Necid tarafına göndermişti. Eban ve arkadaşları Peygamberin yanma, Hayber'de vede oranın fethinden sonra gelebilmişti. Atlarının yuları liften idi. Ben, "Ya Resûlallah, O'na ganimet hissesi verme!" dedim. Eban da, "Bre korkak-dağ tavşanı- demek sen, sedir ağacından üzerimize atlıyorsun ha" dedi. Nebî (s.a.v) de O'na:

"Yâ Ebân otur yerine" buyurup ona hisse vermedi.

Bu hadisi Buharı, "Zübeydî'den anlatıldığına göre" diyerek Muallak bir şekilde nakletmiştir.[161]

Musa b. Ukbe, İbni Şihab-ı Zührî'den şöyle nakleder: Fezâra oğulları -Hayber kuşatması sırasında- Hayber halkına yardıma gelenler arasındaydı. Resûlullah Onlarla, Yahudilere yardım etmemeleri hususunda elçi göndererek haberleşti ve;

"Eğer onların yanından çeker giderseniz Haybef'in şu şu yerleri sizin olur" teklifinde bulundu. Ama onlar reddettiler. Allah Hayber fethini nasib edince, Fezâre oğullarından orada bulunanlar Nebî (s.a.v)'e gelerek: "Bize vadettiğin hisseyi ver" dediler. Efendimiz (a.s) da:

"Nasibiniz Zü Rakibe dağıdır veya Zü Rakibe sizin olsun" dedi. O, Hayber dağlarından biri idi. Onlar da "o zaman seninle savaşırız" dediler. Peygamber (s.a.v)'de:

"Karşılaşma yeriniz (Hayber'le Fedek arasındaki) Beni Fezarahlara ait Cenef (suyu yanı) olsun" buyurdu. Bunu duyunca kaçıştılar.[162]

Buhâri naklediyor: Bize Mekkî b. İbrahim -Yezîd b. Ebû Ubeyd'den şöyle dediğini haber verdi: Seleme'nin uyluğunda bir kılıç darbesi izi gördüm ve "Yâ Ebû Müslim! Bu ne yarası?" dedim. O da, "Bu, bana Hayber savaşında vurulan bir kılıç yarası olup, bunu gören insanlar "Seleme Vuruldu!" dediler. Ben de Nebî (s.a.v)'e geldim. Efendimiz yaranın üzerine üç defa üfürdü. Bu saate kadar artık bir daha şikayetim olmadı" diye anlattı.[163]

[156] îbni Hişâm Sirede buradakinden daha fazla bir liste verir Sire cilt 4/49.

İmam Zehebi, Tarihü’l İslam Cantaş Yayınları 4/83-92

[157] Buhârî 64/37; Müslim 2502; Ebû Nüaym Hilye 2/74; Begavi Sünne 11/99; Beyhakî Delâil 4/245.

[158] İbni Hişâm 4/52; Beyh. Delâil 4/246; Hakim Müstedrek 2/624, 3/211; Teberânî Kebîr 2/110; Sagîr 1/19; İbni Ebî Şeybe 12/535, 106, 14/349; İbni Sa'd 4/35; Beyh. S. Kübra 7/101.

[159] Ca'bir (r.a) olmadan Mürsel olarak yapılan rivayet. îbni Hişâm, İbni Ebî Şeybe ve diğerlerinde olduğu gibi "Süfyân'ı Sevrî" hadisidir. Zehebî'nin buradaki rivayeti Beyhakî'nin rivayeti olduğu halde neden "Câbir" (r.a) olmadan naklediyor, anlamadım. Beyhakî orada bizzat "Sevrî'den" mürsel olarak Câbir anılmadan da rivayet olundu" der. Sevrî'den birde Ebûz-Zübeyr Cabir isnaden nakdini verir.

[160] Buhârî Cihat cilt 5/82; Ebû Dâvûd Cihat cilt 3/73; Beyh. Delâil 4/247.

[161] Buhârî cilt 5/82; Ebû Dâvûd 27 23, Tahâvî Müşkil 4/81; Beyhakî Delâil 4/247.

[162] Beyhakî Delâil 4/248.

[163] Buhârî 64/37. h. No: 4206; Beyhakî Delâil 4/251.

İmam Zehebi, Tarihü’l İslam Cantaş Yayınları 4/93-97
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın