Kolaylaştırın zorlaştırmayın

Ahmet Kurucan

Kolaylaştırın zorlaştırmayın

İçtimai hayat içerisinde anlam veremediğim hadiselerden bir tanesi halk arasında takva-fetva olarak adlandırılan dinî emirleri yaşamada takınılan tutumdur.

Bu tutum zaman geliyor öyle bir hal alıyor ki resmen tutuculuk oluyor. Taassup, bağnazlık alıyor başını gidiyor. Ne dinin ruhu gözetiliyor, ne emir ve yasaklardaki illetler. Çünkü bilinmiyor. Ne azimet biliniyor ne de ruhsat. Bazen şöyle düşünmekten kendimi alamıyorum; bir meseleye haram demek, caiz değil demek, helal demekten daha çok prim yapıyor; yapıyor ki bu yaklaşım hâlâ canlılığını koruyor ve hâlâ revaç buluyor böyleleri halk arasında diyorum.

Halbuki Kur'an ve hadis çizgisinde ansiklopedik azıcık malumat bunun yanlışlığını ortaya koyuyor ve ben ilmihal bilgileri seviyesinde İslam'ı yaşayan her Müslüman'ın bu bilgilere vâkıf olduğuna inanıyorum. Söz gelimi; "Allah, din konusunda size bir güçlük/zorluk yüklemedi." (Hacc, 22/78) ayetini bilmeyen var mıdır aramızda? Ya "Allah, sizin hakkınızda kolaylık ister, zorluk istemez." (Bakara, 2/185) ayeti? Pekala şuna ne dersiniz: "Allah, size güçlük çıkarmak istemez." (Mâide, 5/6). Tefsire, tevile gerek var mı bu ayetlerin muhtevalarını anlamak için?

Gelelim Efendimiz'e (sas). "Muhakkak ki din kolaylıktır" (Buhari, İman, 29). "Hanifiyyeyi semha ile peygamber olarak gönderildim" (Müsned, 6:116). Ne demek hanifiyyeyi semha? Hanif; tevhid, semha ise müsamaha demek. Öyleyse hanifiyyeyi semha, müsamahayı merkeze alan tevhid dini ile gönderildim demek. Ya "kolaylaştırın, zorlaştırmayın; müjdeleyin nefret ettirmeyin" hadisi?

Pekâla soru şu; başta izaha çalıştığım yaklaşım sadece bir demet sunduğum ayet ve hadislerin muhtevasına uygunluk arz ediyor mu? Cevabınız evet ise söyleyeceğim bir şey yok; ama hayır ise bu yaklaşım, bu davranış modeli üzerinden yeniden uzun uzadıya düşünmemiz icap ediyor. Zira din derken hadisin ifadesiyle dinin bize galebe edeceği bir noktaya sürüklüyoruz insanları. Her şeye haram, her şeye yasak perspektifinden hadiselere bakınca, dini yaşanmaz kılıyoruz. Sonuçta da özellikle yeni yetişen nesillerle, dine mesafeli yetişmiş ama yakınlaşma çabası içinde bulunan yetişkinleri dinden nefret ettiriyoruz.

Meşhur kaidedir "meşakkat teysiri celbeder." Yukarıda zikrettiğimiz ayet ve hadisler bu kaidenin dayandığı delillerdir aslında. Manası ibadetten muamelat ve ukubata kolaylaştırmayı esas alın demektir.

Fakat şahıs kendi şahsi hayatında azimeti, takvayı esas alacaksa, bu sadece tebrik edilir, tahsin ve takdir edilir, tebcille karşılanır. Söz konusu kişi dengeyi kaçırmıyorsa, yukarıda işaret ettiğimiz gibi dinin kendisine galebe çalacağı ölçüde aşırılıklar içine girmiyorsa, üçüncü şahıslara düşen hem takdir hem de onu örnek almaktır. Denge dininin denge peygamberi olan İnsanlığın İftihar Tablosu, bu konuda bize hem de Hz. Zeynep validemiz üzerinden enfes bir mesaj sunmaktadır. O validemiz, iki direğin arasına bağladığı ipin önünde namaza dururmuş. Efendimiz sormuş 'Bu ne?' diye. ''Hz. Zeynep namazda yorulup, uykusuzluktan düşmeye durduğunda ip onu tutuyor.'' demişler. "Çözün" demiş Allah Rasulü (sas) ve "Sizden biriniz zinde olduğunda (nafile) namazını kılsın, yorulduğunda otursun." Şimdi bu beyanla Efendimiz, refikasının ibadetini mi engelledi yoksa onu ve onun şahsında bütün ümmet-i Muhammed'i durması gerekli olan çizgiye mi çekti?

Benî Esed kabilesinden bir kadın, Hz. Aişe'yi ziyarete geldiğinde Efendimiz hanesine teşrif buyuruyor. Kim bu diyor. "Falancadır; geceleri hiç uyumaz, sürekli ibadet eder." denince, Efendimiz mübarek annemizi susturur ve buyurur ki: "Size, takat yetirebileceğiniz ölçüde amel etmek yaraşır. Siz (ibadet etmekten) usanmadıkça, Allah da (sevap vermekten) usanmaz. Allah katındaki en faziletli amel az dahi olsa devamlı olanıdır."

"Kolaylaştırın zorlaştırmayın." hadisinin ifade ettiği düsturu yeniden düşünmeye ne dersiniz?
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın