Kur'ân-ı Kerim'den sonra İslâm eğitim sisteminin dayandı­ğı ikinci temel olan Sünnet de disiplin, mükâfat ve ceza konu­larında önemli bilgilerin yer aldığı bir kaynak hükmündedir. Hz. Peygamberin sünnetinde disiplin, mükâfat ve ceza konula­rında oldukça fazla doküman bulmak kabildir. Burada, sünne­tin ilgili konulara bakış açısı, detaya inmeden, ana hatlarıyla belirlenmeye çalışılacaktır.

Hz. Peygamber'in sünnetinde eğitim, başlıbaşına incelen­mesi gereken zenginliğe sahip bir konudur. Nitekim bu konu­da çeşitli çalışmalar yapılmıştır.[217] O'nun yürüttüğü eğitimde, kullandığı metodlar da aynı zamanda İslâm eğitim sisteminin kaynakları arasındadır. [218] Hz. Peygamber'in, bu eğitim süreci içinde gerek toplum, gerekse aile ve çocuk eğitiminde kul­landığı disiplin metodları, mükâfat ve ceza unsurları ise konu­muzu direkt olarak ilgilendirdiğinden bu unsurları tek tek ele alarak incelemeye çalışacağız.

 
a. Hz. Peygamber'in Sünnetinde Disiplin Anlayışı
 

Hz. Peygamber, yürütmüş olduğu eğitimde özellikle insan psikolojisine uygun birtakım temel prensipler ortaya koymuş­tur. Bunlar muhatabı tanıma; derece derece ve yumuşaklıkla eğitme; hatayı yüze vurmama., gibi genel prensiplerdir.[219]Özellikle çocukların eğitiminde Hz.Peygamber onların kişilikle­rinin ve kabiliyetlerinin gelişmesini sağlayacak bir prensip olan "adem-i müdahale" [220] ile tabiî arzu ve insiyaklarının engel­lenmesini ortadan kaldırmıştır. Gerçekten Hz. Peygamber'in sünnetinde çocuklara geniş bir hürriyet ve serbestinin tanındı­ğı [221] göze çarpmaktadır. Bununla birlikte Hz. Peygamber, ge­rektiğinde çocukların disipline edilerek eğitilmeleri yönündeki hadîsleriyle konuya açıklık kazandırmış ve tatbikatıyla da bu­nun örneklerini hayatında yaşamıştır. Bunlar genellikle dine ve örfe aykırı durumlarda, Hz. Peygamber'in uyarısıyla gerçekle­şen olaylardır. Sözgelimi, yemek yerken Hz. Peygamber, ye­meğe besmeleyle başlayıp, sağ elle ve önünden yenilmesi ge­rektiğini ifade etmiş, buna uymayanlara sözlü ve fiilî müdahale­lerle engel olarak doğru olanı yapmaya yöneltmiştir.[222] Yine cemaat adabında sağ tarafında durması gereken İbn Abbas'ı sol tarafdan sağ tarafına almıştır.[223] Aynı şekilde erkekler için haram kılınan [224] ipek elbise giymiş olan çocukları bundan menettiği ve hurma ağaçlarını taşlamasından dolayı şikayet edilen Rafi' b.Amr'a, hurma ağaçlarını taşlaması yerine, ağaç­ların altına düşen hurmaları yemesini öğütlediği,[225]rivayetler­den anlaşılmaktadır. Ailede kardeşler arasında sevgiyi sağlama­da olduğu kadar, disiplinsizliği önlemede de önemli bir faktör sayılabilecek "kardeşler arası eşitlik" ilkesi, Hz. Peygamber'in disiplin anlayışına önemli bir örnektir. Zira kardeşler arasında eşit olmayan muamelelerin, çocuklarda birtakım davranış bo­zukluklarına yol açtığı bilinmektedir. Genellikle bu tür davranış bozuklukları çocukların cezalandırılmalarına sebep olmaktadır." "Çocuklarının senin üzerindeki haklarından biri de onlara eşit davranmandır." [226] hadîsi, bu tür -cezalandırmayla so­nuçlanabilecek- davranış bozukluklarının ortaya çıkmasını önle­yen bir pedagojik tavsiye hükmündedir. Öte yandan "Çocukla­rınıza iyilik üzere olmaları hususunda yardımcı olunuz" [227] hadîsiyle de çocuğun hatalı davranışlar yapmasına engel olun­ması ve bu yolda azamî gayret sarfedilmesi istenmektedir.

 
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

Aleyküm Selâm. O ki Canlar cânı gönüller sultanı göz nuru Peygamberimiz her yönüyle mükemmel örnektir. Rabbim bizleri Peygamberimizin yolundan sünnetlerinden hiç ayırmasın ve hakkıyla gidenlerden eylesin inşaAllah. Amin Ecmăin 🌷
Bilgiler için Allah Razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın