> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Kuranı Kerim > Kuranda İnsan Psikolojisi > Dikkat
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Dikkat  (Okunma Sayısı 4184 defa)
07 Şubat 2011, 15:20:05
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 07 Şubat 2011, 15:20:05 »



9- Dikkat

 Gerek iç, gerek dış dünyamızda cereyan eden sayısız olaylar ve bu olayların kahramanları vardır. Biz yeryüzüne atılmış şuursuz bir taş parçası değiliz. Çevremizle şuurlu ve devamlı bir alış-veriş halindeyiz. Onlardan etkilenir, onları etkileriz. Bazan onlarla takışır bazan barışırız. Bir kısmın­dan daha çok, bir kısmından daha az etkileniriz. Bunlar için­de bizi ilgilendiren, bizi motive edenler olduğu gibi hiç umur­samadıklarımız da vardır. Bizi ilgilendiren harekete geçiren-olay ve varlıklara daha bir alıcı gözle bakarız. İşte bizi moti­ve eden varlık veya olayı alıcı gözle seyredebilmemiz için yapmış olduğumuz seçme faaliyetine "dikkat" denir. [516]

Dikkatin en önemli vasfı yoğunlaşmadır. Zihnimi­zin, üzerinde yoğunlaştığı noktayı daha iyi görür, daha iyi kavrarız. Bu yoğunlaşma ne kadar güçlü ise anlama ve kav­rama da o kadar sağlıklı ve kuvvetli olur. "Zihnin böyle çev­rilişine dikkat denir." [517]

Dikkat, değişik şekillerde tanımlanmıştır. Bu tanımla­rın ortak niteliği zihnin, kendisini ilgilendiren bir objeyi seç­mesi ve onun üzerinde yoğunlaşmasıdır. Sağlıklı bir öğren­me ancak böyle gerçekleşebilir.

Sabri Özbaydar, dikkati, "idrâki muayyen bir noktaya toplama" [518] şeklinde tanımlarken, M. Şekib Tunç, "Zihnin hârici tesirlere karşı aldığı bir durum" [519] olarak tarif et­mektedir. Bu son tanımda insanın kendine dönmesi, kendi içinde yoğunlaşması ihmal edilmiş gibi gözüküyor.

Bir başka tanıma göre, "Dikkat, şahsın, etrafında ve kendisinde olan hadise ve değişikliklerin farkına varması ve istediği takdirde, muayyen bir işe kendisini konsantre ede­bilmesi kabiliyetidir. " [520]

Adasal'a göre Dikkat (attention), algının özel ve seçici, -çıkarlara, kişinin eğilimlerine, dıştan gelme telkinlere ve uyarmalara göre- bir şekli olarak zekâ fakültelerinin bir ob­jede yoğunlaşmasıdır. [521]

Dedik ki, dikkat bir seçme faaliyedir. Bu seçme olayın­da bedenimizin ve zihnimizin, faaliyete konu olan olayın özelliğine göre göstermiş olduğu davranışa "seçmeye hazır oluş davranışı" [522] denir. İğneye iplik takarken pozisyonu­muzu hatırlayalım...

Bir seçme faaliyetinde göstermiş olduğumuz bu tür va­ziyet alışlar bize seçme olayını daha iyi tanıtır ve öğretir. Biz böylece algıya da hazırlanmış oluruz.

Algılarımızı etkileyen en önemli faktörlerden biri de dikkattir. J. Dewey'e göre "dikkatin müdâhalesi olmadan öğ­retilen şeyler ne sindirilebilir, ne de fikrî güç haline" dönüşe­bilir. [523]

Bir konu üzerine eğilmek, o konuyu kavramak üzere göstereceğimiz ciddî bir dikkat, zihin ufkunu açacağı gibi, onun fikren beslenmesini ve kendi kendisini geliştirmesini de sağlar. [524] Alelade farkındalıkların fazla pedagojik değeri yoktur. Alain "Kolay dikkat dikkat değildir", diyor. [525]

Dikkat, düşünceyi belli konular üzerine teksif etmekle kalmaz, aynı zamanda şuuru ve algıyı araya giren parazit ve istikrarsız düşüncelerden de kurtarır. [526] Dikkatlerini belli bir konu üzerinde yoğunlaştıramayan kimseler faydalı göz­lemler yapamazlar. [527]

İnsanlar içinde bütün ömrünü tek bir konuda yoğunla­şarak geçirenler olduğu gibi, hayata daha geniş perspektiflerden bakanlar da vardır. Birinciler kendi dallarında uz­manlaşan kişiler, ikinciler ise ansiklopedik bilgi birikimine sahip komple insanlardır.

Dikkat durumundaki bir insanda şu nitelikler göze çarpar:

1- Duyu organlarında ayarlanma;

2- Beden durumunda ayarlanma;

3- Kas gerilmeleri;'

4- Sinir sisteminde ayarlanma [528]

Dikkatin öğrenme olayındaki etkinliği açıktır. Bu iti­barla öğretmen, çocuğun dikkatini iyi yönde kullanabilmeli, onun gereksiz yönlerde ziyan olmasını önlemelidir.

Bilim adamları, dikkati yönüne ve oluşumuna göre de­ğişik şekillerde isimlendirmişlerdir. Hilmi Ziya Ülken üç tür dikkatten bahsetmektedir:                               .   .

1- Spontane Dikkat: İlgiye bağlı olan, uyarıcı dışında haricî bir etki olmadan, kendiliğinden tabiî olarak teşekkül eden dikkate spontane (kendiliğinden) dikkat denmektedir. Karda gezerken güzel bir kelebeği görüp onu yakalamak iste­yen çocuğun dikkati bu tür bir dikkattir. Uzun süreli bir dik­kat değildir.

2- Kasal Çabalı Dikkat: Bir düğümün çözülmesi, bir halatın çekilmesi gibi kasal çabaya dayanan dikkate bu ad verilir.

3- İç Düşünmeli Dikkat: Bir problemi, bir bilmeceyi çözerken yaptığımız gibi zihnin bütün yetileriyle konu üzerin­de yoğunlaşması olayına iç düşünmeli dikkat denmekte­dir. [529]

Başka bir tasnife göre dikkatler üç bölümde incelen­mektedir. [530]

1- İrâde İstemeyen Dikkat: İnsanların değişik merak konuları vardır. Herkes sevdiği, hoşlandığı şeylere ilgi duyar. Meselâ bir kız çocuğu oyuncak bebeklere ilgi duyar ve vitrindeki bebeğe dikkat eder. Bu tür bir dikkate irâde iste­meyen dikkat denmektedir. Burada özel bir gayret söz konu­su değildir. Buna "alışılmış dikkat" adı da verilmektedir. Sa­nırım spontane dikkatle aynı anlama gelmektedir.

2- İradi Dikkat: Birçok sebeplerden dolayı dikkatin şu­urlu ve iradeli olarak belli hedeflere yönelmesi veya yöneltilmesidir. Böyle bir dikkat enerji ve zindeliğe ihtiyaç gösterir. Yeterli beslenmeyen, yorgun, uykusuz ve bitkin kimseler iradî bir dikkate hazır değillerdir. Zorlansalar da uzun süre başarılı olamazlar. Bu dikkatte, şuurlu ve iradeli olarak yo­ğun çaba sarfetmesi sebebiyle zihin çabuk yorulur.

İradî dikkatte uyarıcının çekiciliği şart değildir. Ne dik­katin objesi, ne de alınan sonuç çekici olmayabilir. Sonucun çekici olabilmesi iradî dikkate bağlıdır. Burada irâdeye dü­şen şey bir dikkatin oluşturulmasıdır. Mustafa Şekib Tunç, "İradî dikkat terbiye ile kazanılır, cehd ile devam eder"[531] diyor.

Herbart, kendiliğinden dikkatle iradî dikkati birbirin­den ayırırken "kendiliğinden dikkat" tercih etmektedir. Ona göre öğretim sanatı bu dikkati ortaya çıkarmaya çalışmalı­dır. Bununla birlikte Herbart, iradî dikkati reddetmiyor; iradî dikkatin ahlâkî bir oluşuma ulaşıldığı zaman yararlı olabileceğini düşünüyor. Deıvey ve Kerchensteiner de aynı görüştedir. [532]

3- İrâde Dışı Dikkat: Bir konuda yoğunlaşmışken veya nötr vaziyette başka bir uyarıcının aniden dikkatimizi sars­ması, ister istemez bizi kendisine çekmesidir. Sınıfta ders dinlerken karşımıza aniden bir palyaçonun çıkması, veya çevremizde bir bombanın patlaması gibi. [533]

Başka dikkat şekilleri de vardır. Bunları şöylece sırala­yabiliriz:

1- Nazarî Dikkat: "Fikirlerin mantıkî bağlarını yahut eşyanın tabiî münâsebetlerini tetkike çalışan dikkattir" [534] speculatif dikkat).

2- Harekî Dikkat: Hareketlere çevrilmiş olan dikkatle­re denir.

3- Zihnî Dikkat: Çeşitli çalışmalara yönelik bir dikkat­tir. Salt zihnî faaliyetlere dayanır. Bir işi yapmak için gerek­li araç ve vasıtaları bulmaya, o esnada karşılaşılan güçlükle­ri yenmeye çalışan bir dikkattir. [535]

4- Hassî Dikkat: "Daha çok duyumlarda toplanan, du­yumları takip eden" [536] dikkattir.

5- İçe Dönük (İntrospektif) Dikkat: Kendi iç dünyamıza yönelmiş, kendimizi tetkike çalışan dikkate içe dönük dikkat denir. [537]

6- Sezgici Dikkat: Eşya ve olayların arkasındaki gizli realitelere nüfuz etmeye çalışan sezgici (intuitif) dikkat adı verilir. [538]

Yukarda da söylediğimiz gibi dikkat yönü ve oluşumu­na göre değişik isimler almaktadır. Meselâ; dikkat, derse ve öğretmene çevrilmişse "eğitim içi dikkat", konuyla ilgisi ol­mayan şeylere yönelikse "eğitim dışı dikkat" denmektedir. Yine dikkatin dış dünyaya yönelmesine "dış dikkat", iç âleme yönelmesine "iç dikkat", iradeli ve isteyerek yapılan dikkatlere "isteyerek dikkat", aksine, ister istemez yani elde olmadan gösterilen dikkatlere "istemeyerek dikkat" denmek­tedir. [539] Bunları detaylara ayırarak çoğaltmak mümkün ol­duğu gibi, birleştirmek suretiyle azaltmak da mümkündür. Dikkatleri kesin çizgilerle birbirinden ayırmak da mümkün değildir.

Dikkati etkileyen faktörler dış ve iç faktörler olmak üzere iki grupta incelenir:

 a- Dış Faktörler:

 Henry E. Garrett, dikkatimizi etkileyen dış faktörleri dört grupta incelemektedir:

1- Sayı - sıra - düzen,

2- Şiddet ve zıt oluş,

3- Değişiklik ve hareket,

4- Yapı ve şekil. [540]

Lutfi Öztabağ ise dış etkenler olarak şunları sırala­maktadır:

1- Uyarıcının cinsi;

2- Uyarıcının şiddeti,

3- Uyarıcının büyüklüğü;

4- Uyarıcının devam ve tekrarı;

5- Uyarıcının durumu;

6- Uyarıcının ayrılık ve farklılığı;

7- Uyarıcının hareketi. [541]

Morgan da dikkati etkileyen dış faktörleri dört bölüm­de ele almaktadır:

1- Şiddet ve büyüklük;

2- Konstrast (zıt­lık);

3- Tekrar;

4- Hareket. [542]

Bunları kısaca açıklamaya çalışalım:

1- Şiddet Ve Büyüklük: Şiddet (intensity) ve büyüklük (size) iki önemli etki unsurudur. Dikkatimizi çekme duru­munda olan iki uyarıcıdan, önce büyük, parlak ve şiddetli olanın farkına varırız. [543]

2- Kontrast (Zıtlık): İçinde bulunduğu veya cereyan et­tiği çevre içindeki varlık ve olaylardan farklı veya onlara zıt olan olay ve varlıklar dikkati daha fazla çekerler. [544] Tele­vizyonda film  veya  önemli  programlar arasına  konan reklâmlar kontrast bir görüntü ile daha çok dikkat çekerler. Çölde bir ağaç daha çok dikkatimizi celbeder.

Kur'ân'ın en çok kullandığı yollardan biri budur. Bir kıssa anlatılırken olayın seyri içinde ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Dikkat
« Posted on: 29 Mart 2024, 17:15:33 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Dikkat rüya tabiri,Dikkat mekke canlı, Dikkat kabe canlı yayın, Dikkat Üç boyutlu kuran oku Dikkat kuran ı kerim, Dikkat peygamber kıssaları,Dikkat ilitam ders soruları, Dikkatönlisans arapça,
Logged
24 Ocak 2019, 13:21:07
Mehmed.
Görevli Sorumlusu
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 18.662


Site
« Yanıtla #1 : 24 Ocak 2019, 13:21:07 »

Esselamü aleyküm Rabbim bizlerin ilmini artırsın Rabbim paylaşım için razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

24 Ocak 2019, 16:54:25
Ceren

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 26.620


« Yanıtla #2 : 24 Ocak 2019, 16:54:25 »

Esselamu aleykum. Rabbim razı olsun paylasimdan kardeşim. ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

25 Ocak 2019, 02:44:36
Sevgi.
Bölüm Görevlisi
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 17.948


« Yanıtla #3 : 25 Ocak 2019, 02:44:36 »

Rabbimizin vermiş olduğu tüüm nimetlerine sonsuz şükürler olsun. Bilgiler için Allah razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes