Ali imran Sûresinin Mensüh Ayetleri

Medine'de İnen Ali imran Sûresinin Mensüh Ayetleri

25- “(Ya Muhammed eğer) seninle mücadele ederlerse, de ki -ben, bana uyanlarla birlikte kendimi Allah'a teslim etmişimdir.- Kendilerine kitap verilenlerle ümmîlere (kitapsızlara) de ki : -siz de İslâmı (dinini) kabul ettiniz mi? Eğer İslâma girerlerse muhakkak doğru yolu bulurlar. Eğer yüz çevirirlerse, artık sana düşen (iş) ancak bildirmektir. Allah kullarını layikıyla görücüdür». [174]Bu ayetin mealinde geçen “artık sana düşen (iş) ancak bildirmektir» hükmünün altında saklı olan diğer hüküm “zor kullanmayı düşünme»dir. İşte Hz. Peygamberi zor kullanmaktan alakoyan bu saklı hüküm, Tevbe Sûresinin “Kılıç ayeti» denen 5. ayetiyle neshedilmiş ve böylece Resülüllâh Efendimiz, tebliğle birlikte müşriklere karşı savaşla da emrolunmuştur. Zira Kılıç ayeti “Allah'a (c.c.) ortak koşanları bulduğunuz yerde öldürün» emrini getirmiştir. [175]
Bâzı alimler, açıkladığımız bu “zor kullanmama» hükmü, Nahl Sûresinin 125. sırada ve “Onlarla (inanmayanlarla) en güzel biçimde mücadele et» mealindeki ayetle neshedildiğine inanırlar. Buna mukabil alimlerin çoğunluğu, Nahl Sûresinin son üç ayetinden gayri ayetlerinin, Mekkede yani önce indiğini ileri sürerek, Medinede yâni sonra Aliimran Sûresinin bu ayetini neshedemeyeceği kanaatındadırlar. Ebu Muhammed ise, Peygamber Efendimizin “bildirmekle mükellef bulunmasını esasen en güzel bir mücadele olarak kabul eder ve bu sebeple ayetin neshedilmediğine inanır. [176]
26- “Mu'minler, mu'minlerden başka kâfirleri dost edinmesinler. Kim bu işi yaparsa, Allâhu Taâlâdan hiç bir şey (yardım) yoktur. Meğer, onlardan gelecek bir tehlikeden sakınmak istiyesiniz. Allah size, kendisinden korkmanızı emrediyor, sonunda ona gideceksiniz» [177]
Cübeyr, Dahhaktan, o da İbni Abbastan rivayet ettiğine göre bu Ayetin iniş sebebi şudur :
Ensardan Ubâde Bini Samit, ayni zamanda Bedir gazasına katılmış hayırlı bir kişiydi. Yahudilerden, karşılıklı birbirlerine yardımlaşmada sözleşmeleri vardı. Ahzap savaşı günüydü, Ubade Resülüllâha “Ey Allah'ın peygamberi, Yahudilerden benimle anlaşmış beşyüz kişi vardır. Benimle düşmana karşı onlarıda sefere çıkmak isterler gördüm» dedi. Bu Ayet bunun üzerine indi. [178]
Ebulkasım Hibetüllâha göre, bu ayetin “Kâfirlerden gelecek bir tehlike sebebiyle onlarla dost olmaya izin veren» kısmın ihtiva ettiği hüküm “kılıç Ayetiyle» Yâni, kâfirleri bulduğunuz yerde öldürün, emri ile neshedilmiş bulunuyor. Fakat kuvvetli bir mesnede dayanmıyor. Tefsirciler ise, “Kâfirlerin hakim oldukları yerlerde, kalpden olmamak şartıyle ve şerlerinden korunmak kasdiyle, onlarla mu'minler, görünürde dostluk kurabilirler» diyorlar.[179]
Tefsircilere katılmamak mümkün değil. Zira bu gibi, dost görünmeler, bir nevi harp hilesidir. Nitekim Peygamberimiz “Elharbu hud'atün» buyurarak Müslümanlara» “harbin düşmanı önce aldatmak olduğunu» anlatmak istemiştir. Esasen Kâfirlerle kurulacak gayri samimi dostluklar, vakit kazanmaya imkân veren pasif savaşın bir çeşidinden başkası değildir.
27- “Ey iman edenler, Allâhu Taâlâdan nasıl korkmak lazımsa öyle korkun. Sakın siz “müslümanlar olmaktan», başka (durumda) ölmeyin» [180]
Ayeti Kerime inince Müslümanlar “Allâhu Taâlâdan nasıl korkmak lazım?» diye sordular. Peygamberimiz Efendimiz cevaben,
- Allah'a itaat edip isyan etmemek, onu zikredip unutmamak, onun verdiklerine şükredip küfrani ni'mette bulunmamaktır» buyurdu.
Fakat Müslümanlar, buna hakkıyle tahammülleri olmaz, diye çok korktular. Yine Resülüllâha müracaat edip endişelerini bildirdiler. Peygamberimiz bu sefer onlara,
- Yahudiler gibi, işittik ama takatimiz yok demeyin, ancak işittik itaat edeceğiz deyin» buyurdu.[181]
Müslümanlar, uyuduklarında veya başka bir işle meşgul olduklarında ellerinde olmadığı halde, Allâhu Taâlâyı unutup zikredemeyeceklerini düşünerek endişe ediyorlardı. Bu sırada, meali altta yazılı ayeti Kerime indi : [182]
“O halde gücünüz yettiği kadar Allâh'dan korkun (emirlerini) dinleyin, itaat edin, harcamanızı hayra yapın... » [183]
Böylece “Allâh'dan nasıl korkmak lazımsa öylece korkun» şeklinde olan Kur'an emri “gücünüz yettiği kadar Allâh'dan korkun» hükmüyle neshedilerek hafifletilmiş, Müslümanlar rahatlamışlardır.
28- “Yemin ederim, siz mallarınız ve nefisleriniz hususunda imtihan olunacaksınız. Gerek sizden önce kitap verilenlerden ve gerek putperestlerden, çok incitici sözler işiteceksiniz. Şayet sabreder, sakınırsanız, muhakkak bu, olaylara karşı (gösterilecek) azm (kasdsebat) dendir» [184]
Bu Ayeti Kerime, Müslümanlara henüz savaşma emri gelmemişti ki onlara, kâfirlerin yapacakları çeşitli eziyetlere karşı sabır tavsiye etmekte ve zaferi, sabırla elde edeceklerine işaret buyurmaktaydı.
Sonra bu hükmü nesneden şu Ayeti Kerime indi, savaş emredildi. [185]
“Kendilerine kitap verilenlerden, Allah'a ve Ahiret gününe inanmayan, Allah'ın ve Peygamberinin haram kıldığı şeyleri, haram tanımayan, hak Dinî din olarak kabul etmeyen kimselerle, zelil ve hakir elleriyle cizye verecekleri zamana kadar savaşın.»[186][187]

[174] Aliimran: 3/20.
[175] Ennasih vel mensûh : S. 29
[176] Elizah linasihil Kur'an : S. 169-170
[177] Aliimran: 3/28.
[178] Esbabun-nüzül S. 57
[179] Tibyan Tefsiri C. 1, S. 164 «Meali Kerim» C. 1, S. 87
[180] Aliimran: 3/102.
[181] Ennasihu vel mensûh S. 30 Tibyan Tefsiri C. 1, S. 185
[182] Bnnasih vel mensûh S. 30
[183] Teğabun: 64/16.
[184] Alîimran: 3/186.
[185] Nasih Mensûh S. 31
[186] Tevbe: 9/29.
[187] Ahmet Gürkan, Kur’an’ın Nasih Ve Mensuh Ayetleri, Yeni İlahiyat Kitabevi, Ankara, 1980: 66-69.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın