> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Kuranı Kerim > Kuran İlimleri > Mecaz ve kinaye
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Mecaz ve kinaye  (Okunma Sayısı 2758 defa)
28 Nisan 2011, 14:31:11
Sümeyye

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 29.261



Site
« : 28 Nisan 2011, 14:31:11 »



Mecaz Ve Kinaye


Teşbih ve istiare konusundaki incelememizde Kur'an'tn ifade metodu­nu tasvir ederken eski âlimlerimizin - Aiiah onlardan razı olsun ve onları razı etsin, ayrıca ilimlerinden bizi müstefid etsin- bir miktar düzeltme yap­mamıza ihtiyaç vardı. Bu miktarda bir düzenleme teşbih ve istiare için ka­çınılmazdı. Bu iki konu dışında kalan konuların tasavvur ve anlaşılmasında tadilata ihtiyaç yoktur. Onları eski kitaplarda bulundukları şekliyle incele­yebiliriz. Çünkü bu konular gene! düşünce yahut veciz ifadeye girmektedir ki, eskiler bunun taksimatında ve ona bol bol misal vermede büyük bir mesafe katetmiş ve onu eşit olarak her nassta terkibin ruhundan anlamış­lardır. Bu hususta teşbihle ilgisi bulunmayan genel mecaz, kinaye ve ona işaret çeşitleri, İcaz, musâvât ve ıtnab, haber inşâ ve buna benzer konu­lardaki incelemeleri biribirine eşittir. Bu konularda ve delillerini inceleme sırasında özel zevkine dayanarak eski mefhumlara birşeyler ekleme iste­ğinde olan çıkabilir. Lâkin onun yapacağı bu ilaveler konunun temel ka­rakterini değiştirecek nitelikte olmayacaktır. Çünkü geçmiş âlimlerimiz bu hususta bizden daha çok asıl kaynağa yakın idiler ve Arap dilinin uslûb özelliklerini ve bilhassa Kur'an üslûbunu incelemeye bizden daha yetkili idiler. Herhangi birimizin, onların mülâhaza ve rehberliklerine yapacağı ilâ­ve, aslında onların ateşinden bir bir kıvılcım ve nurlarından bir parıltıdan başka birşey değildir.

Kur'an'ın mecazından bahsettiklerinde onlara kulak verelim ve mecazî ifade şekilleri hakkında hoş karşıladıklarını hoş karşılayalım. İlgi yönü ben­zeme olan aklî mecaz hususunda onlarla beraberiz. Bu, terkiblerde vuku-bulmuştur. Kelimenin sözlük manasının dışında kullanılışı olan ve müfred kelimede sözkonusu olan ve lugavî mecaz olarak isimlendirdikeri mecaza biz de katılıyoruz. Ama burada mecazların her birinin kısımları hususunda onlarla beraber konuya dalmıyoruz. Bunun tafsilatı için belagat kitaplarına müracaat edecek ve yine de getirdikleri misallerin bir kısmını zikrederek onlara tabi olacağız. Aklî rnecâz, iki tarafından biri hakiki ve diğeri hakiki olmayandır. Yüce Allah'ın «Artık onun anası «Hâviye» dir.»[103] sözünde olduğu gibi. Bunun açıklamasında şöyle demişlerdir: «Anne­nin isminin «el-Hâviye» olması mecazdır. Yani nasıl anne çocuğunun işle­rini üstleniyor ve ona sığınak oluyorsa cehennem de kâfirlerin işlerini üst­lenir ve onlar için bir dönüş yeri sığınaktır.» [104] Bu, gerçekten yerinde bir anlayıştır. Özellikle sadece bu terkib üzerinde durur ve onu be­raberindeki âyetler içerisinde mütalaa etmezsek tam yerindedir. Ama onu beraberindeki âyetlerle alır ve hepsini bir arada okursak: «Ama kimin   detartılan hafif gelirse, artık onun anası «Hâviye» (uçurum) dir. Onun mahi­yetini sana bildiren nedir? harareti çetin bir ateştir.» [105] Tablonun tamamından başka lâtif bir mana ortaya çıkmaktadır. Manevî ameller tes-cid edilmiş ve maddî ölçülerle ölçülmüştür. Meğer, o çok hafifmiş, terazi­nin kefesi hemen yukarı kalkmıştır. Onun hafifliğinin ve kefenin yukarıya kalkışının karşılığı ancak cehennem dibinde kızgın ateşler içerisinde derin bir uçurumdur. Suçlu kişinin ondan başka anası ve sığınağı yoktur. Ne kötü sığınaktır o!

Bütünün ismini cüz için kullanmak lugavî mecazdandır. «Ölüm korkusuy­la yıldırımlardan parmaklarını kulaklarına tıkarlar.» [106] âyetinde olduğu, gibi. Burada parmaklardan maksat, parmak uçlarıdır. İfadede parmakların kullanılmasındaki nükte, kaçışlarındaki mübalağa olup bu, parmak uçlarını kulaklarına tikayışları alışageldiklerinin dışında bir tıkamadır. Aynı zamanda bu, psikolojik durumlarını ortaya koymaktadır. Öyle bir korkuya kapılmış sağa-sola kaçışıyorlar ki, ne yapacaklarını bilemiyorlar.

Bazi âlimlerin Kur'an'da mecazın varlığını reddetmeleri gerçekten ga­riptir. «Zahiriyye, [107] Şafiî'lerden, İbnu'l-Kass [108] Maiikîlerden İbnu Hu-veyzmendâz [109] bunlar arasındadır. Onlara göre mecaz, yalanın kardeşi­dir ve Kur'an bundan münezzehtir. Konuşmacı ancak daralınca ve hakika­ti getiremeyince mecâze başvurur. Bu ise'Allah için muhaldir.» Lâkin Kur'-anî üslûbun güzelliğinin zevkine varanlar bu şüphenin bâtıl olduğukanaa-tındadırlar. «Şayet Kur'an'dan mecaz kaldırılırsa, güzelliğinin bir kısmını yitir. miş sayılır. Belagat ehlinin hepsi, mecazın hakikattan daha beliğ olduğun­da ittifak etmişlerdir. Şayet Kur'an'da mecazın bulunmaması gerekli olsay­dı onda hazfın, îe'kidin ve kıssaların tekerrürü île başka hususların da bu­lunmaması gerekirdi.» [110]

Bazı âiimler kinayeyi mecazın bir çeşidi kabul ettiklerinden Kur'an'da mecazın, bulunmadığını ileri sürenler kinayenin de mevcut olmadığını söy­lerler. Lâkin kinayenin anlamı mecazın anlamından farklıdır. O, öyle bir lafızdır ki onunla manasının gereği kastedilir. Buna göre o, Kur'an'da pek çoktur. Çünkü remz ve işaret hususunda usiûbların en beliğidir. Manayı sarahaten söylemenin uygun düşmediği yerde Kur'an'ın, manaya rumuz-farla işaret etmesinde bir hedefi vardır. Allah evlilik ilişkisinden - tenasül­den - bahsetmek isteyince «Kadınlarınız sizin tarlalannızdır. O halde taria-niza dilediğiniz gibi geiin,» [111] sözünde ondan «tarla» diye sözeder. Ka-n-koca arasındaki İlişkinin niteliğini tamamlamak için - ondaki içli-dışlı ol­ma ve içiçeliği- her birini diğerine eibise olmakla ifade eder. «Onlar sizin için siz de onlar için bir elbisesiniz.» [112] Bize ifade edebini öğreten şu âyetler de bu kabildendir. «Yahut kadınlara dokunursanız...» [113] «Oruç (günleri­nizin) gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak size helal kılındı.» [114]«Vaktaki o, (eşini) örtüp bürüdü, o da hafif bir yük yüklendi de...» [115] Bu gibi ko­nularda en güzel kinayelerden biri de şudur: «Onlarki mahrem yerlerini korurlar.» [116] Çünkü burada mahrem yerden maksat, elbiselerin açık yerleridir. [117]İnananların elbiseleri şüphe için açılmaz. İnanan kadınların da zırhları kötülük için açılamaz. Aksine inanan erkek ve kadınlar tertemiz insanlardır, elbiseleri temizdir. Etekleri iffetlidir. Yüce Allah'ın şu sözünde ifade ettiği şekliyle: «Elbiseni (bundan sonra da) temizie (mekte devam et.) » [118] Buradaki temiz tutmaktan maksat, nefs iffeti ve etek temizliği­dir. [119] Onun için bu nevi İfadeye «kinayeden kinaye» diye isim verirler. Yüee Allah'ın şu sözünün tevilinde de müfessirler aynı şeyi söylerler: «Na­musunu muhkem bir kale gibi muhafaza eden İmran kızı Meryem'i de (Al­lah bir misal olarak irâd etti.) Biz bundan doiayı ona Ruhumuzdan üfür-dük.» [120] Namusunu muhkem bir kale gibi muhafaza etmesi, eteğinin temizliğinden ve tam olan iffetinden kinayedir. [121]

Kinaye Kur'an'da, kesin netice konusunda önemi olmayan mukaddi­melerle yetinme için de kullandır. Aslında kullanılan ifadelerle netice belli­dir ve onu açıkça zikretmeye ihtiyaç yoktur. «Ebu Leheb'in iki eli kurusun. (Kendisi de) kurudu (helak oldu ya) »[122] misalinde olduğu gibi, bu, onun cehennemlik olduğundan kinayedir. Onun varacağı yer alevdir. «Hem odun hammalı olarak! (Karısının boynunda bükülmüş bir ip de olduğu halde.»[123] Karısı dedikodu taşır, onun varacağı yer de cehenneme odun olmak­tır. [124] Eli de bağlanmış olarak. Açıktır ki burada kinaye tasvir edilmek istenen akibeti bir çırpıda özetlemiştir.

Kur'an-ı Kerim Allah'ın zat ve sıfatlarıyla ilgili büyük dîni hakikatferi kinaye yoluyla remz ve işaretle anlatmaya büyük önem verir. Bu öyle   bir uslûbtur ki mübalağa ona güzellik verir. Çünkü o, mücerred düşünceyi maddi şekle yaklaştırmaktadır. Böylece onda mübalağa belağate ve kor­kutma hayale dönüşür. Allah, cömertlik ve kereminin genişliğiyle ilgili ola­rak şöyle buyurmaktadır: «Hayır, (Allah'ın) iki eli de acıktır. Nasıl dilerse öyle infak eder.» [125] Bu anlamı, kulun israfından ve malı sağa-sola sa­vurmasından kinaye olarak aynı kelimeyi kullanmayı tercih ederek şöyle buyurur: «Onu büsbütün de açıp saçma.» [126] Yani infâk ve vermede aşı­rı gidip hiçbir hususta elini intaktan çekmeyip uzatan gibi alma. Rumuzun kullanıldığı bu ortamda, gaybî meselelerle ilgili kinaye güzelliğini «anah­tarlar» da arayabiliriz: «Gaybın anahtarları O'nun yanındadır. Kendinden başkası bunları bilmez.» [127] Yine rızıkların ve kaderlerin ezelîliğiyle ilgili kinaye güzelliğini «hazineler» kelimesinde bulabiliriz: «Hiçbirşey (hariç) olmamak üzere (hepsinin) hazineleri bizim nezdimizdedir. Biz on (lar) ı ma­lum bir miktar dışında indirmeyiz.» [128]

Kur'an-ı Kerim bazen kinaye remzinin yanında durmayan, aksine onu geçip tarize vanp konuşan bir tabloyu hayalinde canlandırmanı ister. Ki­nayede lafız zikredilip manasının gereği kastediliyor idiyse, ta'rizde lafzı zikreder ve manasından olmayan birşeye işaret edersin. «Bu sıcakta sa­vaşa çıkmayın, dediler. De ki: Cehennemin ateşi daha sıcak.» [129] misalin­de olduğu gibi. Şayet sözü zahirine göre alacak olursak Cehennem sıca­ğının fazlalığını ve onun dünya sıcağından daha fazla olduğunu haber ver­mektir. Halbuki bu, Kur'an'a muhatap olanlar tarafından biliniyordu ve kas­tedilen sadece bu olsaydı onu zikretmeye bile ihtiyaç yoktu. Lâkin gerçek hedef, sıcaklığın fazlalığı bahanesiyle savaştan geri kalanları ta'rizdir.,On­ların cehenneme döndürüleceklerini ve onun o benzersiz ısısıyla karşılaşa­caklarını onlara haber vermektir.

Âyetten anladığımız budur. Lâkin es-Sübkî. «el-İğrîz fi'l-Farkı beyne'l-Kinayeti ve't-Ta'rîz» [130] isimli kitabında bu iki uslûb arasındaki anlayış metoduna uyarak başka bir yol takip eder ve şöyle şöyle der: «Kinaye, kendi manasında kullanılan ve onunla manasının gereği kastedilen lafız­dır. Manada lafzın kullanılması hasebiyle o, hakikattir ve sözlük manası­nın dışında bir mana ifade etmesi caizdir. Bazen de kendisiyle mana kas­tedilmez, aksine, gerekilen ile gereken kastedilir ki, o zaman mecaz olur. Misal: «De ki: Cehennem ateşi daha sıcak...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Mecaz ve kinaye
« Posted on: 28 Mart 2024, 23:43:58 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Mecaz ve kinaye rüya tabiri,Mecaz ve kinaye mekke canlı, Mecaz ve kinaye kabe canlı yayın, Mecaz ve kinaye Üç boyutlu kuran oku Mecaz ve kinaye kuran ı kerim, Mecaz ve kinaye peygamber kıssaları,Mecaz ve kinaye ilitam ders soruları, Mecaz ve kinayeönlisans arapça,
Logged
20 Temmuz 2016, 16:57:06
Ceren

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 26.620


« Yanıtla #1 : 20 Temmuz 2016, 16:57:06 »

Esselamu aleykum.Kur ani kerimde mecaz anlatim ve kinaye kullanilmasi okuyan kullarin anlayip algilamaisni saglar ve hayatina yon verdirir.Rabbim kur ani kerimi okuyan ve anlayan kullardan eylesin bizleri inşallah...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

20 Temmuz 2016, 17:45:38
✿ Yağmur ✿

Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 6.684


Site
« Yanıtla #2 : 20 Temmuz 2016, 17:45:38 »

Ve aleykum selam
Kuran da gizli anlamlar ve ifadeler vardır...Bunları bizim çözmemiz için kinaye ve mecaz anlamlari bilmemiz gerekir...Rabbim gizli sırlarını çözebilmeyi nasip etsin inşallah....
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

20 Temmuz 2016, 17:59:38
Damla
Öğrenci Grubu
***
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 3.120


« Yanıtla #3 : 20 Temmuz 2016, 17:59:38 »

#Esselamu aleykum..Kuran ı okuyup da anlamamız için bu kavramları-kinaye ve mecazı- bilmemiz gerekir..Çünkü anlamları açısından bilinmesi gereken kelimelerdir bunlar.Rabbim Kur-an'ı Kerim'i hakkıyla okuyup da anlayanlardan eylesin inşAllah..Rabbim razı olsun..#
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı
01 Mart 2018, 22:06:04
Sevgi.
Bölüm Görevlisi
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 17.948


« Yanıtla #4 : 01 Mart 2018, 22:06:04 »

Kinaye ve Mecaz Kuranı Kerimi okurken anlamamız için bilmemiz gereken kavramlardır. inşaAllah hakkıyla öğreniriz. Bilgiler için Allah Razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes