İnsanımızı zararlı alışkanlıklardan koruma

İnsanımızı zararlı alışkanlıklardan korumada Kur’ân Yöntemi

Kutsal kitabımız Kur’ân-ı Kerim, davranışlarımızı değerlendiren, bizleri hep iyiye, yararlıya yönlendiren bir rehberdir. Zararlı alışkanlık, Kur’ân’ın iyi/güzel görmediği, kısaca tasvip buyurmadığı her söz ve eylemdir. Bunların başında bugün pek çok insanın içerisine düştüğü alkol, uyuşturucu, sigara, zina-fuhuş, tefecilik-faiz gibi şeyler gelmektedir. Kur’ân, bunları kötü, zararlı, haram, günah, pislik olarak nitelendirir. Bu davranışlar, tarih boyunca insan toplumlarında hep görünen şeylerdir. Bunlar, Kur’ân öncesi toplumlarda olduğu gibi, Kur’ân’ın indiği toplumda da vardı, günümüz toplumlarında da vardır. Yüce Kitabımız, bu sayılan kötülüklerin içerisinde boğulan insanları almış, onlarla ilgilenmiş, onları aydınlatmış, şuurlandırmış ve sonuçta temiz bir toplum hâline getirmiştir.

Kur’ân’ın kesin olarak haram/günah saydığı bu ve benzeri davranışlar aslında tüm İlâhî dinlerde de yasaktır;1 doğru düşünen selîm akıl da bunların, hem kişinin kendisine hem de başkalarına zararlı olduğunu söyler. Bunların zararlı olduğu genelde herkes tarafından bilinir ve kabûl edilir. Bu konuda pek çok şey yazılmış ve söylenmiştir, bugün de bilgilendirme ve uyarılar devam etmektedir. Hattâ bunları alışkanlık hâline getirenler de dahil hiç kimse bunların iyi/güzel şeyler olduğunu söylemez. Ama insanlar bunların ağına düşmekten de bir türlü kendilerini alamamaktadırlar.

Türkiye’de Zararlı Madde Kullanma Nisbeti

Yapılan tespitlere göre Türkiye’de söz konusu zararlı maddeleri kullananların sayısı (yaklaşık olarak) şöyledir:

Sigara tiryakisi 22-23 milyon,
Alkol dostu 20 milyon,
Alkol bağımlısı 5 milyon,
İlaç bağımlısı 5 milyon kişi (Diyanet Dergisi, sayı: 101, s: 199).

Yapılan araştırmalara göre 20 yaşından sonra sigaraya alışmak nadir rastlanan bir durum olmaktadır. Sigara içenlerin % 83’ü 20 yaşından, % 93’ü ise 25 yaşından önce sigaraya başlamaktadır. Her yıl ülkemizde 100.000 insanımızı erken yaşlarda sigaraya kurban vermekteyiz. Eğer tedbir alınmazsa önümüzdeki 20 yılda bu sayı 250.000’e çıkacak. Şu rakamlar da Türkiye’de Sigara Tüketiminin boyutlarını göstermektedir:

Türkiye Yeşilay Derneği, Türkiye’de geçen yıl yaklaşık 11 katrilyon 27 trilyon lira tutarında alkollü içki ve tütün ürünü tüketildiğini belirledi. Yeşilay Derneği’nin, Tekel, DİE ve Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerinden derlediği bilgilere göre, 2002 yılında toplam 3 katrilyon 607 trilyon 736 milyar 135 milyon lira değerinde 340 bin 817 ton tütün ve tütün mamulü satıldı.

Bu satışların 1 katrilyon 668 trilyon 324 milyar 41 milyon liralık bölümünü TEKEL, 1 katrilyon 187 trilyon 16 milyar 459 milyon liralık bölümünü de özel sektör yaptı. Geriye kalan 752 trilyon 395 milyar 635 milyon liralık bölümü ise ithâl edilen tütün ürünleri oluşturdu.2

Bu veriler ışığında şu soruyu sorabiliriz: Zararları net bir şekilde ortada olduğu hâlde, neden insanlar bu zararlı alışkanlıklara düşüyorlar ve neden onlardan kurtulamıyorlar? Her şeyden önce şunu söyleyelim ki, zararlı alışkanlıkların zararlı olduğunun mücerret olarak bilinmesi, insanların onlardan uzak kalmalarına yetmemektedir. Elbette bu, bilgilendirmenin önemsiz olduğu anlamına gelmez. Bilgilendirme mutlaka olmalıdır, ama önemli olan bilginin uygulamaya dönüşmesi için gereken yapılmalıdır. İlk emri “Oku” olan bir dinin Peygamberinin (s.a.s.) “Ya Rabbi! Benim ilmimi artır!” (Tâ-Hâ Sûresi, 20/114); “Allahım, Sen’den faydalı bilgi isterim, faydasız bilgiden de Sana sığınırım!” duâsı iyi anlaşılmalıdır. Kısaca belirtmek gerekirse faydalı bilgi, eyleme dönüşen, hem kişinin kendisine hem de başkalarına yararı olan bilgidir. Faydasız bilgi ise, eyleme dönüşmeyen ve sonuçta kimseye yararı olmayan bilgidir.

Zararlı Alışkanlıklara Hiç Düşmemek

İdeal olanı, zararlı alışkanlıklara hiç bulaşmamaktır. Hastalığa hiç yakalanmamak, ne kadar küçük olursa olsun herhangi bir hastalıkla mücadele etmekten çok daha kolaydır. Bu yüzden tıpta “koruyucu hekimlik” son derece önemlidir. Günahlara düşmeme konusunda da aynı durum geçerlidir. Nitekim Kur’ân’da çeşitli yasaklara dikkat çekilirken “yapmayın” değil de “yaklaşmayın” ifadesi yer alır. Bunu şu örneklerde görebiliriz: “İkiniz (Hz. Adem ve eşi) şu ağaca yaklaşmayın!” (Bakara Sûresi, 2/35); “İşte bunlar Allah’ın belirlediği sınırlar, onlara yaklaşmayın..” (Bakara Sûresi, 2/187); “Fuhşun açığına da gizlisine de yaklaşmayın.” (En’am Sûresi, 6/151); “Zinaya yaklaşmayın.” (İsrâ Sûresi, 17/32); “Yetim malına yaklaşmayın..” (En’am Sûresi, 6/152). Bu ifadelerde, yasakları yapmak şöyle dursun, onları akılların ucundan bile geçirmeme gereğine vurgu yapılmaktadır. Zira yasakları düşünmek, onlara yanaşmak, onları işleyenlerle beraber olmak, uzaktan da olsa onlarla ilgilenmek gibi şeyler, hiç beklemediği bir anda insanı onların içerisine düşürüverir.

Yüce Yaratıcı (c.c.) genel olarak bizlere, tertemiz bir vücut, arınmış bir ruh, kirlenmemiş bir akıl ve beyin bahşetmiştir. Önemli olan, sahip olduğumuz bu nimetleri tertemiz olarak koruyabilmektir. Hiçbir günah/zararlı alışkanlık bir sefercik olsun denenmeye değmez ve denemeye gelmez. Zararlı olan hiçbir şey küçümsenmemelidir. Bir kereden ne olur, bir kerecik tadına bakalım sonra bırakırız, gibi yaklaşımlar zararlı alışkanlıkların ağına düşmenin albenileridir. Akıllı insan, zararlı alışkanlıklara düşen insanların düştükleri acıklı hâlleri görüp, aynı durumlara düşmeyen kimsedir. Ama ne hazindir ki meraklı bir varlık olan insan, başkalarının yaşadığı tecrübelerden her zaman gereği gibi ders almasını bilememiştir. Bu yüzden ibret almayanlar için tarih hep tekerrür etmiştir. Bu konuda yapılan araştırmalara göre, zararlı alışkanlıklara düşen insanların önemli bir kısmı, merak ettikleri için bu alışkanlıkların ağına düşmüşlerdir. Öte yandan zararlı alışkanlıklar, insanların çektikleri, katlanmak zorunda oldukları bir takım sıkıntılardan kaçıp kurtulmak için bir sığınma aracı olarak algılanmıştır. Oysa her zararlı alışkanlık, insanın başına sadece yeni zararlar getirmektedir. Kimileri için de zararlı alışkanlık, kendini ispat etme, kabullendirme aracı görülmektedir. Oysa her insanın kendini ispat edebileceği o kadar çok özellik ve güzelliği vardır ki!

Çoğu insan zararlı alışkanlıklara düşme gerekçesi olarak, olumsuz şartları öne sürer, zamanın bozuk olduğundan, çevre ve arkadaşların kötülüğünden dem vurarak savunma mekanizmaları geliştirirler. Oysa, en olumsuz şartlarda, bir başına olsa bile insan isterse temiz kalabilir. Yüce Yaratıcı insana, doğruyu eğriden, yararlıyı zararlıdan ayırt edebilecek bir akıl ve güçlü bir irade vermiştir. Önemli olan aklı işletmek, aklın doğrultusunda iradeyi güçlendirebilmektir. Bu yüzden olacak ki Kur’ân’da onlarca âyette, “Aklınızı kullanmaz mısınız, derin derin düşünmez misiniz, bakıp ibret almaz mısınız?” buyurulur. Bu konuda Kur’ân, bizlere pek çok canlı örnek sunar. Şimdi yaşadıkları toplumlarının bozuk olmasına rağmen, günahlara bulaşmadan yaşayabilen ve manen temiz kalabilenlerden Kur’ân’ın verdiği şu örneklere bakalım:

Örnek İnsanlar

Örnek 1: Hz. Adem’in oğlu Habil, kendisini öldürmeye kalkan kardeşi Kabil’e şöyle karşılık verir: “Sen beni öldürmek üzere elini bana uzatsan da, ben seni öldürmek için elimi sana uzatacak değilim, çünkü ben Âlemlerin Rabbinden korkarım. Dilerim ki, sen benim günahımı da kendi günahını da yüklenip cehennemliklerden olasın. Zaten zâlimlerin cezası da budur.” (Mâide Sûresi, 5/28-29). Habil, kendisini öldürmek isteyen kardeşine, karşılık vermekten kendini alıkoyan şeyin Allah korkusu ve adam öldürmenin âhiretteki cezası olduğunu söylemektedir. Bu konuda Kur’ân’da başka âyetler de vardır: “Kim Rabbinin azametinden korkup da kendisini kötülükten alıkoyarsa, varacağı yer şüphesiz Cennet’tir.” (Nâziât Sûresi, 79/40-41). “Rabbine karşı durmaktan korkan kimseye iki cennet vardır.” (Rahmân Sûresi, 55/46).

Örnek 2: Hz. Yusuf (a.s.), Mısır’a köle olarak satılıp sarayda hizmetçi olarak çalıştığı gençlik döneminde, üst düzey yöneticisinin hanımından gelen ve pek çok insan için cazip görünen bu teklif karşısında metanetini yitirmeden, sağlam bir kişilik örneği sergiler ve teklife yanaşmaz. Konu Kur’ân’da şöyle anlatılır: “Doğrusu hanım ona sahip olmayı iyice kafasına koymuş ve buna yeltenmişti de. Eğer (daha önceden) Rabbisinin bürhanını görmemiş, (sıyanet altına alınmamış) olsaydı, Yusuf da ona meyledebilirdi.” (Yusuf Sûresi, 12/24). Âyette Yusuf’u günaha düşmekten alıkoyanın Rabbin burhanı’ olarak zikredilmektedir ki, bu onun zinanın haram oluşunu, zina yapanın düçar olacağı cezayı bilmesi, iç dünyasında günaha karşı ahlakî bir duygunun oluşmuş bulunması ve Allah tarafından hususi sıyanete alınmış olmasıdır.

Örnek 3: Peygamberler başta olmak üzere pek çok insan toplumun bozulduğu, inançsızlık ve ahlâksızlık girdabına düştüğü dönemlerde bir başlarına da olsa temiz, inançlı ve ahlâklı kalabilmişlerdir. Bunun pek çok örneği Kur’ân’da anlatılır. Firavun’un sarayında onun eşi ve bir başka adam imanlarını koruyabilmişlerdir. Peygamberlerin peygamber olmadan önce, daha çocuk yaşta sergiledikleri tavırlar bunun en açık örneğidir. Hz. İbrahim peygamberin (a.s.) küçük yaşta puta tapanlarla mücadele edişi, Hz. İsmail’in babasının yanında koşmaya, çalışmaya başladığı bir çağda (bk. Elmalılı, Saffat, 37:102 âyetin tefsirinde) Allah yolunda kurban edilme konusunda gösterdiği tavır gibi.

Örnek ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın