Kusursuz Petekler İnşa Eden Bal Arıları

Hepiniz balarısını tanırsınız Çoğunuz televizyonda izlediğiniz çizgi filmlerde, hatta canlı olarak da onu pek çok kez görmüşsünüzdür Ama bence yine de onun hakkında bilmediğiniz çok şey var
Geçenlerde annem ve babamla birlikte Belgrad Ormanı'na koşuya gittik Çok güzel bir gün geçirdim Ama en güzeli, koşmaya ara verdiğimiz bir sırada küçük, ama benim için çok büyük ve değerli olan bir dost kazanmak oldu O küçük arkadaşımı hiçbir zaman unutmayacağım
Onun kim olduğunu merak ettiniz, değil mi? O çok sevimli bir balarısıydı Yanıma yanaştı; etrafımda uçup duruyordu Beni sokmasından korkup tedirgin olmuştum Çünkü arı bana iyice yaklaşmıştı Farkında olmadan "Lütfen beni sokma Canımın yanmasını istemiyorum!" diye bağırdım Ve o an çok şaşırtıcı bir şey gerçekleşti; balarısı benimle konuşmaya başladı
Balarısı: Seni sokmak istemiyorum Sadece seninle arkadaş olmak istiyorum
Burak: Gerçekten mi? Doğrusu buna çok sevindim!
Balarısı: İstersen sana biraz kendimden bahsedeyim Ben bir işçi arıyım Şu ileride gördüğün ağaçların kovuklarında binlerce arkadaşımla birlikte yaşıyorum
Burak: Ne kadar da çok arkadaşın varmış! Peki bütün gün arkadaşlarınızla birlikte neler yapıyorsunuz?
Balarısı: İçinde bulunduğumuz kovanda temizlik yaparız, dışarıdan yiyecek toplayıp kovana taşırız, arı sütü üretiriz, kovanın ısısını düzenleriz, güvenliği sağlarız
Burak: Peki ama bunları yaparken yorulmuyor musunuz?
Balarısı: Hayır Biz işçi arılar aramızda çok güzel bir iş bölümü yapıyoruz; bu yüzden de hiç yorulmuyoruz Örneğin şu sıralar benim görevim bal depolamak için petekler inşa etmek…

Kovandaki arıların hepsi farklı işler yapar Kimi yiyecek toplar, kimi temizlik yapar, kimi bal üretir

Burak: Arılar hakkında hep merak ettiğim bir şey vardı; sizler nasıl dünyaya geliyorsunuz?
Balarısı:Belki duymuşsundur; her arı topluluğunda bir kraliçe arı vardır Kraliçe arı, dişi arıların arasında en büyük olanıdır Belli zamanlarda yumurtlar Ama yumurtalardan zannettiğin gibi hemen biz çıkmayız Larva adı verilen ve görünümü aslında bize hiç benzemeyen, gözleri, kanatları ve bacakları olmayan beyaz kurtçuklar çıkar bu yumurtalardan! Bunlar bir süre etrafları kozayla sarılı beklerler; o sırada iyice beslenir ve sonra tıpkı bana benzer şekilde ortaya çıkarlar
Burak:Çok şaşırtıcı! Ama ben hala bir şeyi merak ediyorum Çok kalabalık olmanız hayatınızda bir karmaşa meydana getirmiyor mu?
Balarısı: Hayır, tam tersine, aramızda büyük bir düzen var Binlerce arı hiçbir karışıklık çıkarmadan kovan içinde yaşar ve bütün görevlerimizi hiç aksatmadan yerine getiririz
Burak: Bu çok ilginç! Çok kalabalık olmanıza rağmen düzeni nasıl sağladığınızı hiç anlayamıyorum! Benim babam oturduğumuz apartmanda yöneticilik yapıyor ve düzeni sağlamakta oldukça zorlanıyor Ama siz bunu çok rahat sağlayabiliyorsunuz!

Kraliçe arının peteklere bıraktığı yumurtalar ilk önce üstteki resimlerdeki gibi beyaz birer kurtçuk görünümündedir Bu larvalar zaman içinde büyür, gelişir ve tanıdığınız arı şeklini alır En altta da, kraliçe arının etrafındaki işçi arılar gözüküyor

Balarısı:Şaşırmanı normal karşılıyorum Çünkü daha önce de insanların bu konuya çok şaşırdığını, hatta bilim adamlarınızın bu düzenin nasıl sağlandığı, iş bölümünün neye göre belirlendiği, bu kadar kalabalık bir topluluğun nasıl olup da rahatlıkla birlikte hareket edebildiği gibi soruların cevabını aradıklarını duymuştum! Ben sana bunun cevabını kısaca şöyle verebilirim: Hepimizin belli görevleri var; görevlerimizi çalışkan bir şekilde yerine getirir, hiçbir zaman düzeni aksatmamaya çalışırız
İşçi arının anlattıklarını büyük bir merakla dinlerken annemin "Burak! Burak! Neredesin?" diye seslendiğini duydum Artık ayrılma vakti gelmişti

Burak: Annem beni çağırıyor Galiba artık gitmem gerek Tanıştığımıza çok memnun oldum Bütün anlattıkların için teşekkürler!

Sağda birbirlerini besleyen, hemen altta solda ise kovanı kanatlarıyla havalandıran arılar gözüküyor

Balarısı: Asıl ben çok mutlu oldum Belki de bir gün yeniden karşılaşırız! Örneğin; haftaya tekrar burada buluşmaya ne dersin? Hem istersen, seni kovanımızın olduğu yere götürebilir, bal peteklerini gösterebilirim
Burak: Çok sevinirim Annemle babam haftaya buraya tekrar gelmeyi kabul ederse tabii!
Balarısı: Haydi öyleyse, haftaya görüşmek umuduyla!
Eve döner dönmez heyecanla babamın doğum günümde hediye ettiği "Hayvanlar Ansiklopedisi"ni elime aldım Hızla sayfaları çevirdim ve balarılarıyla ilgili bölüme geldim İlk gözüme çarpan küçük bir balarısı resmi oldu Arkadaşımı şimdiden çok özlediğimi hissettim
Merakla yazıları okumaya başladım Okuduklarım karşısında hayrete kapılıyordum Saatlerin nasıl geçtiğini ise hiç fark etmedim Annem uzun süredir ne yaptığımı merak etmiş, odama gelmişti Ona heyecanla balarılarından bahsetmeye başladım
Burak: Anne, balarılarının inanılması güç olağanüstü özelliklerinin olduğunu biliyor musun? Örneğin sana en son okuduğum şeyi anlatayım; dişi balarılarının kovanda temizlik yaptıklarını belki duymuşsundur Kozalardan çıkan arıların geride bıraktıkları parçaları, kovan içinde ölmüş arıları ve daha bunlara benzer pek çok yabancı maddeyi sürükleyerek kovanın dışına çıkarıp atıyorlarmış
Peki kovandan çıkaramayacakları kadar büyük parçaları ne yaptıklarını biliyor musun? Onları da bakteri üretip kovandaki arıların sağlığına zarar verecek hale gelmemeleri için "propolis" diye bir maddeyle sarıyorlarmış Propolis adı verilen bu kimyasal maddenin en büyük özelliği bakteri barındırmaması Ama, şeyyy Sence bu maddeyi nereden buluyorlar anne? Küçücük arıların böyle kimya bilgileri nasıl oluyor? Henüz buraya kadar okudum Belki sana daha sonra bu maddeyi nasıl elde ettiklerini de anlatabilirim

Solda, kovanın sağlığını ve güvenliğini tehlikeye sokacak her türlü canlıları ve ölü larvaları dışarı atmakla görevli olan işçi arılar görülüyor

Sağda ise, kovandaki bir yabancıyı sürükleyerek dışarı atan işçi arılar görülüyor

Anne:Arılar küçük, ama son derece akıllı varlıklar Ama tabii ki bu aklın onlara ait olduğunu düşünmek çok yanlış olur Onlara yaptıkları herşeyi öğreten bir Yaratıcıları var Ben de senin yaşlarındayken onlar hakkında bir kitap okumuştum ve aynı senin gibi, ben de onların bu üstün özellikleri karşısında çok heyecanlanmıştım İstersen sen okumaya devam et Dikkatini çeken yerleri istediğin zaman bana yine anlatabilirsin

Annem akşam yemeğini hazırlamak üzere odadan çıktı Deminki soru aklıma takılmıştı Arılar propolis denen maddeyi nereden buluyor ve onu kullanmayı nasıl öğreniyor olabilirlerdi? Merakla okumaya devam ettim
Kitabın devamında arıların propolisi nasıl elde ettikleri anlatılıyordu Önce bazı ağaçların yapışkan tomurcuklarından alt çeneleri yardımıyla reçine denen maddeleri kemiriyorlardı Daha sonra reçineye ağız salgılarını ekleyerek propolisi üretiyorlardı Daha sonra onu arka ayaklarındaki özel keselere yerleştirerek kovana taşıyorlardı
Arılar kovandan dışarıya çıkaramadıkları büyük cisimleri arka ayaklarındaki bu maddeyle sarıyorlar, böylece onu bakteri barındırmayan zararsız bir madde haline getiriyorlardı Bu bir nevi mumyalama işlemiydi
Peki ama arılar bunu yapmayı kimden öğrenmişlerdi? Arılar ölü bir canlının ya da artık bir maddenin kovandaki canlılara zarar verebileceğini nereden bilmekteydiler? Bunları ben bile yeni öğrenmiştim Bunlar bir böceğin bilebileceği bilgiler değildi ki! Gittikçe daha da meraklanıyordum! Balarıları en az insanlar kadar şuurlu birer varlık mıydılar yoksa?
Elimdeki kitabı kesinlikle bırakamıyordum "Meğer arılarla ilgili ne kadar da çok bilmediğim şey varmış!" diye düşündüm Ve hala cevaplandıramadığım pek çok soru işareti vardı kafamda Ama er geç bunların cevabını bulacağımı biliyordum
Kitabın devamında arıların nasıl bal yaptıkları da anlatılıyordu Arıların bal yaptıklarını ve bunun için petek ördüklerini duymuştum, ama petekleri nasıl yaptıkları konusunda hiçbir fikrim yoktu Oysa peteklerin örülme aşaması da başlı başına büyük bir mucizeydi!

Arılar peteğin yapımına en üstten başlıyorlarmış Ve petek aynı anda 2-3 ayrı yerden farklı arılar tarafından aşağıya doğru örülüyormuş Kafam iyice karışmıştı; bir petek değişik uçlardan başlanarak inşa edilmesine rağmen nasıl o kadar düzgün olabilirdi? Üstelik üzerinde hiçbir ek yerine de rastlanmıyordu
Annemin evde örgü ördüğüne defalarca şahit olmuştum Ama annem örmeye tek bir noktadan başlıyordu "3 ayrı noktadan başlasa ördüğü kazaklar acaba nasıl olurdu?" diye düşündüm Herhalde sonuç pek de iyi olmazdı O halde arılar çok ince hesap yapabilen varlıklar olmalıydılar

Burak, eline aldığı kağıt ve kalemlerle arılar kadar, düzgün petekler çizebilmek için uğraşıyor Ama cetvel gibi araçlar kullanmadan arılar kadar başarılı olamıyor Siz de bunu kendiniz deneyerek görebilirsiniz

Elime bir kalem ve bir dosya kağıdı aldım Kağıdın birkaç kenarından başlayarak altıgenler çizmeye başladım Sayfanın ortasında bu altıgenleri birleştirmeye çalıştım Ve bütün bunları cetvel, gönye gibi araçlar kullanmadan ve hiçbir hesaplama yapmadan başarmak için uğraştım Ama kısa bir süre sonra bunun imkansız bir işlem olduğunu anladım Öyleyse arılar bunu nasıl başarıyorlardı? Onlar nasıl tek bir hata bile yapmadan altıgen petekleri örebiliyorlardı?
En çok dikkatimi çeken ayrı bir nokta ise, peteğin inşasına sonradan katılan her arının, inşaatın hangi aşamada olduğunu hemen anlayarak işe o noktadan başlayabilmes...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın