> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > İslam Fıkhı Eseleri > Hayatın İçinden Fıkıh > Tarihî sosyal yöntem
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Tarihî sosyal yöntem  (Okunma Sayısı 1297 defa)
27 Şubat 2011, 15:49:22
Sümeyye

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 29.261



Site
« : 27 Şubat 2011, 15:49:22 »



3) Tarihî-Sosyal Yöntem


Bu yöntem, siyasî düşünceyi, bulunduğu tarihî çağ ve sosyal dönemlerle bir bütün halinde ele almayı savunur.

İslâm siyasî düşüncesini bir bütün halinde bu yöntemle ele alan bir eser yoktur. Fethiye en-Nebrâvî ile Muhammed Nasr Muhennâ'nın Tetavvuru'l-Fikh's-Siyasî fi'l-İslâm[45] adlı çalışması, bir ölçüde bu yöntemle yazılmış bir eser sayılabilir. Montgomery Watt'ın İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri[46] adlı eseri, bu yöntemle yazılmış daha genel konulu ve bu yön­temle yazılacak eserler için modef olacak nitelikte bir çalış­madır, Hamid İnayet'in Çağdaş İslâmî Siyasî Düşünce[47] adlı çalışması, yakın dönemdeki siyasî düşüncenin gelişimi açısın­dan bu yöntemle yazılmış eserlere bir örnektir. Âsaf Hüseyin'in İslâm Dünyasına Siyasî Bakışlar[48] adlı eseri de, ağırlıklı olarak bu yöntem ile analitik yöntemi izlemiş daha genel konulu bir çalışmadır.

Bu yöntemlerin herhangi biriyle yazılmış her çalışma değerlidir ve her biri de konunun farklı bir açıdan anlaşılmasını sağlar. Yöntemlerden herhangi birini izlemek, bir tercih mese­lesidir. Hangi yöntem izlenirse izlensin tercih edilen yöntemin gereklerine uygun davranılmalı, diğer yöntemlerin tamamlayıcı yaniarı ihmal edilmemelidir.

Siyasî düşünceler, hükümet biçimleri çerçevesinde ele alınıyorsa, bu konuda açıklanmış görüşler, sistematik bir şekil­de sunulmalı, tarihî sıra içinde yapılan açıklamalara, bu düşün­celerin tarihteki ve günümüzdeki anlamı ile değişik çizgilerdeki uzantıları da eklenmelidir.

Siyasî düşünceler, siyasî düşünce akımları çerçevesinde ele alındığında, bu akımların doğduğu siyasî, sosyal ve kültü­rel ortam, akımın temel nitelikleri ve yaklaşımları, farklı çizgileri, hem genel siyasî düşünce içindeki yeri, hem de günümüzdeki uzantıları ve yansımaları da belirtilmelidir. Sözgelimi Mu'tezile'nin siyasî düşüncesi ele alınıyorsa, bu düşüncenin doğ­duğu siyasî, sosyal ve kültürel ortam belirtilmeli, bu akımın temel özellikleri ve yaklaşımları sunulmalı, bu akım içindeki ana kollar ile bu kollardan birine girmeyen düşünürler ele alınmalı, Mu'tezile'nin hilâfet, demokrasi ve laiklikle İlgili yakın dönem düşüncelerindeki etkisi, Yeni Mu'tezile denilebilecek Seyyid Bey-Ali Abdurrâzık çizgisi[49], Seyyid Ahmed Han çizgisi[50] ve İslamcı sol çizgisi[51] gibi çağdaş uzantıları ve yansımaları da incelenmelidir. Dinî -kelâmî- siyasî görüşlere sahip başlıca akımlar/mezhepler; Şi'a[52], Havâric (Hâriciler)[53] Mu'tezile[54],

Kaderiyye-Cebriye[55], Mürcie[56] ve Ehl-i Sünnet'tir.[57] Ayrıca İslamcılık akımı da, çağdaş siyasî düşünce içinde ele alın­malıdır.[58] Bu akımlardan her birinin siyasî düşüncesiyle ilgili yapılanlara ek olarak, bağımsız incelemelerin sayısının artması çok elzemdir.

Düşünürler yöntemi izlendiği takdirde, düşünürün doğ­duğu ve düşüncelerini geliştirdiği siyasî, sosyal ve kültürel ortam ele alınmalı, siyasetle ilgili eserleri ve bunların özellikleri belirtilmeli, genel ve siyasî düşüncesiyle ilgili incelemelere değinilmeli, siyasî düşüncesinin temel çizgileri hem kendi yazı­larıyla hem de yorum ve değerlendirmelerle sunulmalı, siyasî düşünceye katkıları ve siyasî düşünce tarihindeki yeri, genel siyasî düşünce, İslâm siyasî düşüncesi ve bağlı bulunduğu akım çerçevesinde belirlenmelidir. Her biri hakkında bağımsız incelemelerin yapılması çok elzem olan düşünürler; Hasan Basrî,[59] Ebû Yusuf[60], dört fıkıh mezhebinin imamları[61] İbn Ebirrebî[62], Fârâbî[63], Eş'arî[64], Câhız[65], Mâverdî[66], Kudame bin Ca'fer[67], Cuveynî[68], Gazâlî[69], İbn Cemâ'a[70], Tacuddîn es-Subkî[71], İbn Rüşd[72], İbn Bâcce[73],   İhvânu's-Safâ[74], İbn Teymiye[75], İzzuddin bin Abdisselâm[76], İbn Haldun[77], İbnu'l-Ezrak[78], Ahmed Cevdet Paşa[79], Tunuslu Hayreddin Paşa[80], Saîd Halim Paşa[81], Seyyid Bey[82], Ali Abdurrâzık[83], Cemaled-din Efgânî[84], Muhammed Abduh[85], Muhammed Reşid Rıza[86], Kevâkîbî[87], Ebü'l-A'lâ el-Mevdudî[88] şeklinde sıralanabilir. Bu düşünürlerin; toplum, siyaset, iktidar ve devlet hakkındaki gö­rüşleri sistemli ve anlaşılır bir dille ele alınmalıdır.

 

III. Kaynaklar
 

İslâm siyasî düşünce tarihî yazılırken, çok değişik alan­lardaki kaynaklardan yararlanılmalıdır. Bu açıdan, yararlanıla­cak ilk kaynaklar, siyasî düşünürlerin kendi eserleri olmalıdır. Düşünürlerin kendi eserlerinden yararlanmak, hem onların düşüncelerini birinci elden incelemeyi hem de düşünce sistem­lerinin daha iyi anlaşılmasını sağlar.

İslâm siyasî düşünce tarihinin yazımında yararlanılacak ikinci sıradaki kaynaklar, düşünürler ve akımlarla ilgili genel nitelikli monografiler ile özellikle siyasî düşüncelerini konu edinen -bazıları dipnotlarda saydığımız- incelemelerdir. Bu tür­den çalışmalar, şüphesiz ki ikinci elden kaynak grubuna girer. Ancak, bu çalışmaların incelenmesi, düşünürlerin ve akımların değerlendirilmesi ve yorumuyla ilgili bazı önemli ipuçlarını verdiği gibi; daha önce işlenmiş bazı hataların tekrarlanmasını da önler. Genel bir İslâm siyasî düşünce tarihi yazmak için bellibaşlı siyasî düşünürler ile akımların düşüncesiyle ilgili bağımsız çalışmalar son derece önemlidir.

Kelâm kitaplarının son bölümlerini oluşturan imamet bahisleri İslâm siyasî düşünce tarihinin yazımında çok önemli hizmetler görecek niteliktedir.[89] Hem kelâm hem de siyaset alanında eser veren düşünürler açısından bu gibi kaynaklar çok daha fazla önem kazanırlar. Eş'arî ve Gazâlî bu tıp düşünürlerin en dikkate değer örneklerindendir.

Mezhepler tarihi (firak) kitapları da İslâm siyasî düşünce­sinin yazımında asla ihmal edilmemesi gerekli kaynaklardandır. Çeşitli siyasî akımlar ile bunların alt kollarının siyasî düşüncesi için bu kaynaklar mutlaka incelenmelidir.

İslâm siyasî düşüncesinin yazımında yararlanılacak kaynakların bir grubunu da edebiyat kitapları oluşturur. Hem ansiklopedik nitelikteki İbn Kuteybe'nin Uyûnu'l-Ahbâr'ı, Câhız'ın el-Beyan ve't-Tebyîn'i, İbn Abdirabbih'in, el-İkdu'l-Ferîcd’ gibi eserler[90], hem de çeşitli siyasî akımlara mensup şairlerin eserleri mutlaka incelenmelidir. Bunlara ek olarak, edebî eserlerin siyasî içerikli olanlarıyla ilgili incelemeler de gözardı edilmemelidir.[91]

Tarih kitapları da, tarihin pek çok alanıyla olduğu kadar, siyasî düşünce tarihiyle de ilgili kaynaklardır. Bu açıdan, değişik eğilimlere mensup tarihçilerin eserleri, ayrı bir öneme sahiptir. Tarih kitaplarının yanısıra, bunlardan derlenerek hazırlanan hutab (hutbeler, konuşmalar)[92], resail (mektuplar ve yazılar)[93] ve vesaik (siyasî-idarî belgeler) kitapları da, siyasî düşünce tarihinin yazımında önemli bir yere sahiptir.

 

IV. Sonuç
 

İslâm siyasî düşünce tarihinin yazımıyla ilgili bu kısa incelemeden de anlaşılacağı üzere- gerçek anlamda siyasî düşünce tarihinin yazılabilmesi için, özellikle siyasetle doğru­dan veya dolaylı olarak ilgili belübaşlı eserlerin belirlenmesi, bundan sonra da ciddi yayımlarının yapılması gereklidir. Bu türden çalışmalar, hem zengin İslâm siyasî düşünce literatürü­nü ortaya çıkaracak, hem de gerçek anlamda siyasî düşünce tarihinin yazımını kolaylaştıracaktır. Ayrıca, İslâm siyasî düşün­cesinin etkileşimi ve özgünlüğü probleminin de anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Bu son derece önemli faaliyet dizisinden sonra, çeşitli siyasî düşünür ve akımların siyasî düşüncesiyle ilgili bağımsız çalışmalara yoğun bir şekilde girişilmelidir. İslâm siyasî düşüncesiyle ilgili genel nitelikteki çalışmalar ancak bundan sonra çok daha başarılı ve verimli olabilirler. Öyle görünüyor ki İslâm siyasî düşünce tarihinin yazımı, ihmal edilecek ve daha fazla geciktirilecek türden olmadığı gibi, çok yorucu çalışmalara talip olacak fedakâr araştırıcılarını da bekle­mektedir.



[45] Montgomery Watt, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.

[46] Hamid İnayet, Çağdaş İslâmî Siyasi Düşünce, Çev. Yusuf Ziya, İstanbul 1988.

[47] Âsaf Hüseyin, İslâm Dünyasına Siyasî Bakışlar, Çev. Murat Çiftkaya, İstanbul 1991.

[48] Seyyid Bey'in düşünceleri için bkz. Hamid inayet, a.g.e., s. 99-131; İsmail Kara, Türkiye'de İslamcılık Düşüncesi, c. I, s. 175-240.

[49] Bu konuda bkz. H. Şirvanî, a.g.e., s. 251 -285.

[50] Bu akımın düşüncesi hakkında bkz. Hasan Hanefî (ed.), el-Yesaru'l-islâmî, Kitâbâtfi'n-Nahdati'l-İslâmiyye, Kahire 1981.

[51] Bu konuda bkz. Ahmed Mahmud Subhî, Nazariyyetu'l-imâme Lede'ş-Şî'ati'l-İmâmiyye, Kahire 1969; Mahmud Abdulkerim Atûm, en-Nazarîyyetu's-Siyasiyyetu'l-Muâsıra li'ş-Şî'ati'l-İmâmiyyeti'l-İsnâ Aşeriyye, Amman 1988; Taha Akyol, Hamilik ve Şi'a, İstanbul 1988; Julius Wellhausen, İslâmiyet'in ilk Devrinde Dinî-Siyasî Muhalefet Partileri, Çev. Fikret Işıltan, Ankara 1989; Humeyni, İslâm Fıkhında Devlet, Çev. Hüseyin Hatemi, İstanbul 1992, 2. B.

Şi'a'nın Zeydiye kolunun siyasî düşüncesiyle ilgili bir çalışma şudur: Rudolf Strothmann, Das Staatsrecht der Zaiditen, Strassbourg 1912. Fâtımîlerle ilgili olarak bkz. P. J. Watikiotis, The Fatimid Theory of State, Lahore 1957; M. Canard, “Das l'mamat in der Frütben İsmailitiscben Lebre", Der İslam, 37 (1961), s. 43-135.

[52] Bu konuda yapılan bazı çalışmalar, şunlardır: Bie Adib Salem, Politicai Theory and institutions of the Khavârij, Baltimore 1956; Ahmed Hicazı, el-Havâricu'i-Harûriyyûn, Kahire 1980; Nâyif Ma'ruf, el-Havâric fi'l-Asri'l-Umevî, Beyrut 1977; Montgomery Watt, "Khârijite Thought in the Umayyad Perod", Der...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Tarihî sosyal yöntem
« Posted on: 29 Mart 2024, 07:40:01 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Tarihî sosyal yöntem rüya tabiri,Tarihî sosyal yöntem mekke canlı, Tarihî sosyal yöntem kabe canlı yayın, Tarihî sosyal yöntem Üç boyutlu kuran oku Tarihî sosyal yöntem kuran ı kerim, Tarihî sosyal yöntem peygamber kıssaları,Tarihî sosyal yöntem ilitam ders soruları, Tarihî sosyal yöntemönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes