Ashabı kiramın kıvam göstergeleri

Ashab-ı Kiram'ın Kıvam Göstergeleri

Sahabeler, Rasûlüllah (sav)'in örnek ve önderliğinde İslam'ı öğrenme, yaşama ve yayma imtiyazına sahip kimselerdir. Sahabeler, insanlardan Hz. Muhammed (sav)'in; Hz. Muhammed (sav) de peygamberlerden onların nasibidir. Onların Allahû Teâla tarafından Rasûlüllah (sav)'e çevre olarak seçilmiş olmaları kendilerini öteki insanlardan ve müslüman nesillerden farklı kılan en büyük özellikleri olmuştur.

Ashâb-ı Kirâm'm kıvamından kasdımız; cennetliklerin kulluk kalitesini gösteren özelliklerdir. Ashâb-ı Kirâm'm kıvam özellikleri, onların yolunu takip eden bütün mü'minler için de söz konusudur. Mü'min olarak Ashâb-ı Kirâm'm kıvam özelliklerine ne kadar yaklaşılabilirse o kadar kâmil müslüman olmak mümkündür. Bakınız bu hususta İmam Şatibi (Rh.a.) şöyle diyor:

"Dini konularda bir kimseyi örnek almak istiyorsanız, Muhammed (sav)'ın ashabını örnek alınız. Çünkü bu ümmet içinde kalb yönünden en temiz, ilim bakımından en derin, tekellüf ve tasannu cihetinden en az, hidayet itibariyle en doğru ve güzel ahlâk bakımından en iyi olan şahıslar onlardır. Rasûlü ile sohbet ve dinini tesis etmek için Allahû Teâla'nın seçtiği kişiler de bunlardır. Bunların üstünlüğünü kabul ederek izlerini adım adım takip ediniz. Onlara benzemeye çalışınız. Zira en doğru yolda olanlar yine onlardır. Bu yoldan azıcık sağa ve sola saparsanız, büyük bir dalaletin içine yuvarlanmış olursunuz.” [110]

Kemal ve kıvam yolunda Allahû Teâla'nın rızasını kazanmanın en emin yolu, Ashâb-ı Kirâm'ın kıvam özelliklerine sahip olmaktır. Ashâb-ı Kirâm'ın kıvam özellikleri, Ashâb-ı Kirâm'ın Allahû Teâla'nın rızasına nail olmak için önemsedikleri meselelerdir. Dolayısıyla "Sahabeler, en çok hangi meseleleri önemsiyorlardı?" "Hangi İslâmî mesleîeri hayatlarının merkezine yerleştirmişlerdi?" Sahabe neslini tanımak için bu durumları yakından bilmek mecburiyeti vardır. Sahabe neslinden hemen sonra gelen Tâbiûn nesli, sahabe neslini tanımaya çalışmış, sahabenin kimliğini ortaya çıkarmaya gayret etmiştir. Tabiûn'lar, sahabe neslinin kıvam özelliklerini düşünce, yaşayış ve tavır olarak gündemlerine taşımaya çalışmışlardır. Bakınız Şamlıların fakihi diye tanınmış olan Tabiûn neslinin ileri gelen alimlerinden İmam Evzâî (Rh.a.) şöyle diyor:

"Rasûlüllah (sav)'ın Ashabı, şu beş şeyin üzerindeydi: Lüzûmü'l Cema'a/Cemaatı tercih etmek, İttibau's Sünne/Sünnete ittiba etmek, İmâretü'l Mescid/Mescid İmârı, Tilâvetü'l Kur'an/Kur'an tilâveti ve Cihadun fi Sebilillah/Allah yolunda cihad!.”[111]

Bu bir kimlik tesbitidir. İmam Evzâî (Rh.a.), sahabeleri başkalarından ayırma amacıyla değil, tanıtma maksadıyla bu tesbiti yapmıştır. İmam Evzâî (Rh.a.)'ın saymış olduğu bu kıvamlar, Ashâb-i Kirâm'ın kimliğini tanıtan özelliklerdir. Bu kıvamlar, Allahû Teâla'nın rızasını kazanma yolunda Ashâb-ı Kirâm'ın vazgeçilmez öncelikli müşterekleridir. Müslüman olarak Ashâb-ı Kirâm'ın bu vazgeçilmez öncelikli müşterekleri bizimde müştereklerim izdir.

Sahabe kavli/görüşü tercihi, İslâm'ı anlamda ve yorumlamada nasıl bir hukukî değer taşıyorsa, Müslüman ferd ve Müslüman toplum hayatı ve yönetim pratiği bakımından sahabe kıvamı aynı değere sahiptir. İslâmî değerlerin değişik düşünce, fikir, zaaf veya hesaplarla görmezden gelindiği yahut istismar edildiği ortamlarda Rasûlüllah (sav)'in yakın çevresi, öğrencileri olan sahabelere duyulan ihtiyaç ciddi boyutlar kazanır. Sahabe kıvamı, bu ihtiyacı gidermede ortaya konulması gereken temel hedeftir. Sahabe kıvamı, gerçek mü'min seviyesini yakalamanın ölçüsüdür. Sahabe neslinin tek tek değil, topluca temsil ettiği değerlerin, onlar hakkındaki genel değerlendirme ve tespitlerin tümüne sahabe kıvamı diyoruz. İlk İslâm nesli sahabelerin ortaya koydukları hayat tarzının biçiminin, toplum hayatının, düşünce-iman-ilim-amel çizgisinin elbette "model" ve "yöntem" değeri vardır ve bu değer oldukça yüksek düzeydedir. Sahabe kıvamı, " Müslümanın hayat modeli" değerine sahiptir.

Fitne ve fesad devrini yaşamakta olan toplumlarda Rabbani mesaj, basit ve sıradan örneklerle verilemez. Herkesin dikkatini çekebilmek için üst düzey misaller/örnekler gerekir. Bu üst düzey tarihi örnekleri fiili olarak değil de, sözlü olarak insanlara anlatmak aslında beklenen etki açısından çok isabetli değildir. Ne var ki yaşayan/günlük örneklerin bulunamadığı dönem ve yörelerde üst düzey tarihî örnekleri sözlü olarak insanlara ulaştırma fırsatını ve imkânını kullanmaktan başka yol da yoktur. Belki de gelecek günleri/toplumları etkileyecek olumlu ve yaşayan Müslüman örnek/önder kimliklerin yetişmesi, tarihî örnekler ve önderler olarak sahabe neslini ve bu nurlu neslin kıvamını gündeme taşıma başarı ve kapsamıyla doğru orantılıdır. Her din ve kültürde geçmişten olumlu-olumsuz misaller verilmesinin, kıssalar anlatılmasının amacı da günü ve geleceği, tarihî tecrübe ile eğitmek ve şekillendirmek değil midir? Allahû Teâla'nın kendilerinden razı olduğu, kendilerinin de Allahû Teâla'dan razı oldukları sahabelerin kıvam göstergelerinde İslam ümmeti kimliğini ve kişiliğini bulur.

Müslüman kimliğimizi korumanın ve dışa olduğu gibi yansıtmanın biricik çaresi, düşünce, yaşayış ve tavır olarak Ashâb-ı Kirâm'ın bu kıvam özelliklerini gündemimize taşımaktır. Çünkü sahabe hayat modelimizdir. Sahabe neslini hayat modeli edinmeyen müslümanlar, kelime-i şehadet ile kazandıkları müslüman kimliklerini koruyamazlar. Kimliksizliğin ve kişiliksizliğin moda haline geldiği bu asrımızda Ashâb-ı Kirâm'ın kıvam özellikleri, müslüman kavimler için müslüman hayatın dinamikleridir. Şimdi Ashâb-ı Kirâm'ın bu kıvam özelliklerini tek tek izah etmeye gayret edelim.

[110] El-İ'tisam/İmam-ı Şatibi, C:2, Sh: 338, Beyrut/ty

[111] İbn-i Hibban, Sahih, C:l, Sh: 166, Ş. Amavud neşri

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın