Cemaatla Namaz Kılmaktan Ayrılmak
 

Ebu Dâvûd ve Nesâî'nin "Sünerf'lerinde yeralan ve Ebu'd Derdâ'dan ri­vayet olunan bir hadiste şöyle deniyor; Resulullah'ın (as) şöyle dediğini işit­tim: "Bir köyde (yerde) üç kişi bulunduğu halde ezan okunmuyor, namaz da kîlınmıyorsa onlar şeytanin mülkleri olmaktan başka birşey yapmıyorlar demektir. Sakın cemaattan (topluluktan) ayrılma; çünkü sürüden ayrılanı kurt kapar". Allah Azze ve Celle şöyle buyurmuştur: "Şeytan onları kendi­ne mülk edindi, onlara Allah'ın zikrini unutturdu. İşte bu tipler şeyta­nın partisidir (taraftarlarıdır). Dikkat edin şeytanın taraftarları za­rara uğrayanların ta kendileridir".[193]

 
Namazda Safların Düz Tutulması
 

Allah Tealâ şöyle buyuruyor: "Rabbın ve melekler saf saf gelirler".

(Fecr 22). Yani düzgün güzel saflar oluşturarak gelirler. Acaba bu dikkate a-Iındığında namazda safları oluşturmak ve onları düz tutmak şeriate (İslam'a) uymak anlamına gelmez mi?

Sahih-i Buharî'de yeralan bir hadiste Resulullah'ın (as) şöyle dediği riva­yet olunur: "Meleklerin Rabbleri katında saf tuttukları gibi saf tutmayacak mısınız?"Bunun üzerine birisi Resulullah'a (as) şöyle dedi: "Ey Allah'ın Re­sulü! Melekler Allah'ın katında nasıl saf oluştururlar?" Resulullah (as) şöyle buyurdu: "İlk sırayı düzgün ve doğru bir şekilde yaparlar, sonra birbirlerine yanaşıp saffta dururlar". Bir başka hadiste İse Resulullah'ın (as) şöyle buyurduğu rivayet olunur: "Eğer insanlar cemaatla namazın ilk safının ve çağ­rının (ezan, kamet veya imamın hitabının) neler gizlediğini (ne tür bayırla­rı ve iyilikleri kapsadığım) öğrenseler, sonra da (ilk safta yer) bulamasalardı, ilk safa üşüşür ve onun hayrından pay almak için uğraşırlardı". [194]

Buharî'de şöyle geçmektedir: "Erkek saflarının en hayırlısı birinci sajf ve en kötüsü sonuncu saffttr". Bu hususun anlatıldığı ve namaz kılan cemaa­ta, önce birinci, sonra ikinci ve sonra da diğer safları oluşturmalarının açık­landığı bu tip örnekler "Sünen" kitaplarında çoktur. Cemaata gelindiğinde, birinci saf boş ve düzensiz bir durumda iken yeni bir saf oluşturmak islam şeriatine aykırıdır. Namazda iken namaza zarar veren bir şey yahut boş söz veya çirkin olan bir husus ya da haram yahut mescidde namaz anında ko­runması gerekli herhangi bir şey Resulullah'ın (as) açıkladığı şeylere bir ek olarak yapılırsa, şeriatı yüceltmeyi gerektiren hususlar terkedilmiş, şeriate ge­rektiği gibi saygı gösterilmemiş ve Allah Azze'ye itaatten sayılan meşru' sınır­ların dışına çıkılmış olur. Kişi, Allah'ın emirlerine uymak hususunda -tam ve dosdoğru yapmadığı halde- yaptıklarının eksik, yanlış olduğuna inanmıyorsa Allah Azze'nin emirlerini yerine getirmeye engel olanlardan sakınmaya götü­recek açık bir cezanın  verilmesi artık hak olur. İşleri en iyi bilen Allah'tır. [195]

 
Namazda iken öksürmek ve boğazı temizlemek
 

Namazda öksürmek ve boğaz temizlemek namazı bozar mı? Bu hususta­ki görüşler nelerdir?

Resulullah (as) şöyle buyurmuştur: "Şu kıldığımız namazımız, ademoğ-lunun söyleyeceği -kendine Özgü- hiçbir sözle sahih olmaz. Kuşkusuz Allah Azze kendi işinde dilediğini emreder, namazda size konuşmamayı emret­miştir". Zeyd b. Erkam şöyle diyor: ".... Böylece namazda susmayı emretti, konuşmamızı yasakladı. Bu hususta Müslümanlar hemfikirdirler". Hatta na­mazda kafayı çevirip sağa sola bakmak bile mekruhtur. Bu hususta Hz. Ai-şe'den şöyle rivayet olunmuştur: Ben Resulullah'a (as) namazda kafayı çevi­rip sağa sola bakınmak hakkında sorduğumda bana, "namazda kafayı çevi­rip sağa sola bakınmak, şeytanın kulun namazından elde ettiği suistimaller-dendir" buyurdu. Hadisi Buharı rivayet jetmistir.

İlim adamları, namazda bile bile konuşan kişiyi namazının doğru olma­sını istemeyen kişi olarak değerlendirip namazının bozulmuş olduğunu söy­lüyorlar. Burada bile bile konuşmak demek, namazda olduğunu bilmek ve konuşmanın yasaklanmış olduğunun bilincinde olmak dernektir. Resulullah (as) namazda konuşmayı yasaklamış ve şöyle demiştir: "insanoğlu namazda konuştuğunda kullandığı sözcükler namazın hiçbir bölümünü ıslah etmez". Namazda konuşmayı anlatan pek çok hadis vardır Ama "namazda konuş­mak" anlamı içerisinde ne öksürmek, ne de boğaz temizlemek vardır. Bu iki sözcük ne yalnız başlarına, ne de bir başka kelimelerle konuşmak kapsamı­na girmediği gibi öksürüp gırtlak temizleyen kişi de "konuşan" diye adlandı-rılamaz. Ne var ki buradaki öksürük ve gırtlak temizleme ifadesi ile anlatıl­mak istenen, delillerle anlaşılmaktadır. Kastedilen, (birilerine verilen) işaret­ler olabilir. Namazda kahkaha ile gülmek ve benzeri şeyler hakkında iki ce­vap verilir: İlki; kahkahanın çirkinlik ve ayıp (yahut huy) anlamında değer­lendirilmesidir. İkincisi; biz, kahkahanın namazı bozduğu görüşünü namazda konuşmak olarak değerlendirip benimsemiyor ve bu açıklamalardan îsİam a-limlerinin büyük çoğunluğunun görüşüyle kahkahanın namazı bozduğuna dair herhangi bir işaret çıkaramıyoruz.

Bu hadisi İbnu'l Munzîr rivayet etmiştir.

Buradaki şıklar arasında daha başkaları da sayılabilir. Hatta şöyle dene­bilir: Kahkaha atılırken büyük bir ses çıkarılır. Bu ses namazın durumunu (vakarını) bozduğu gibi namaz kılarken gerekli olan huşuu (huzuru) da gi­derir. Kahkaha, içerisinde harf bulunmayan, yani herhangi bir anlam ifade etmeyen bir haykırış gibidir. Kahkaha atmak, namazı hafife almak ve onu o-yun-eğlence gibi bir konuma oturtmak dolayısıyla asıl amacı unutmak de­mektir, bu nedenle de namazı bozar; yoksa namaz kılan kahkaha attığında konuşmuş sayıldığından dolayı namazı bozulmuş değildir. Bu bakımdan Na­mazın bozulması hususu -bu kabilden olarak- açıklama gerektirmez. Namaz­da çıkarılan sesler ise konuşma hükmünde değildir.

Hz. Ali'den rivayet şöyle olunmuştur: "Resulullah'ın (as)yanına iki kez gitmiştim. Birisi gece, diğeri gündüzdü. Yanına gittiğimde namaz kılıyordu. Bana boğazını temizler gibi işaret etti".

Bu hadisi anlamı itibariyle İmam Ahmed, İbn-i Mâce ve Nesâî rivayet et­miştir.

Kahkaha hususu ise -ki ikinci husustur- konum olarak değil de huy ola­rak bir anlama işaret etmektedir. Birisi üflemek, ses çıkarmaktır. Bu hususta Malik ve Ahmed'den iki rivayet gelmiştir: Birincisi; üflemenin namazı bozma-masıdır. Bu fikri benimseyenler; İbrahim en-Nehaî, İbn-İ Şîrîn, seleften bazı­ları, Ebu Yusuf ve İshak'tır. İkincisi; üflemenin namazı bozmasıdır. Bu fikri benimseyenler ise Ebu Hanife, İmam Muhammed, es-Sevrî ve eş-Şâfiî'dir.

Bunlara dikkat edilirse, namazı ipta! eden (bozan) etkenlerin üfleme i-çerisinde bulunduğu görülür. Bu da, üflemede iki harf ve fazlasının ağızdan çıkmış olmasıdır. İmam Ahmed'in ise, "üfleme konuşma hükmündedir; ister­se iki harf kadar bile bir söz ağızdan çıkmış olmasın" fikrinde olduğu rivayet olunur. Bu husustaki kanıtı ise Hz. Ümmü Seleme'den rivayet olunan şu ha­distir: Resulullah (as) dedi ki, "namazda üfleyen kimse konuşmuş demektir".

Bu hadisin benzerini el-Mallâl rivayet etmiştir. Ama O'nun rivayet ettiği hadis sahih değii mcrfudur. Bu nedenle ona güvenilmez, İmam Ahmed ise tbn-İ Abbas'tan şu sözleri rivayet etmiştir: "Namazda üflemek konuşmak demek­tir". Şu hadisi de Saîd kendi "Sünen"inde rivayet etmiştir: "lifleme iki harfi kapsar, bu ise namazda okunan herhangi bir ayet değildir, ama kahkahayı andırmaktadır".

Öksürerek boğaz temizlemede olduğu gibi üflemede de deliller, konuş­ma olmasından yanadır. Yani üflemek, konuşmak gibidir. Bu husustaki tartış­malar da hemen hemen aynıdır. Ama namazda boğaz temizleme, Resulullah'ın (as) bizlerle konuşmuş olduğu dilde -Arap dilinde- konuşma olarak tanımlanmamış ve namazda genel olarak yasaklanan konuşmayı kap­samına almamıştır. Enes'ten şöyle rivayet olunmuştur: Resulullah (as) buyur­du kt, "sizden biriniz namazda rabbına dua edip yalvanyorken ne önüne, ne de sağ tarafına tükürmesin; -eğer mutlaka tükürecekse- sol tarafına ve a-yağının altına tükürsün".

Bu hadis muttefekun aleyhtir.

Namazda eğer yemin edecekse -dahi- konuşmasın bu İşlerden olarak -daha önce yapmış olduğu- bir yemini de namazda bozmasın. Kişi eğer na­mazda konuşacağına dair yemin etmişse bu hoş bir şey değildir. Zira böyle bir yemini yerine getirmek için konuşmak kaçınılmazdır. Bu konuşmalar bir anlama işaret ederler. Bunlar, akıl yoluyla tanımlanabilecek olan ve yerine göre değişiklik arzeden işaretlerdendir. Ama namazda sahibinin durumunu anlatan yalın sesler doğal duyulara işaret ederler. Eğer mutlak konuşma her­hangi bir şeye işaret etmek hususunda bir pay alacak olursa, yani konuşarak bir şey anlatılacak olursa bunlar namazda yapılması yasak olan işaretler gru­buna girer ve işaret olmaktan çıkarak anlatım durumuna dönüşürler. Hem de amaca işaret eden bir konuma girerler. Bu da konuşmak, söz söylemek diye adlandırılır. Tüm bunlarla beraber namaz bozulmaz. Zira Resulullah (as) na­mazda İken kendisine selam verildiğinde işaretle o selama karşılık verirdi. Bu haliyle de namazda işaret edilip anlaşılan şeylerin hepsini yasaklamamış demektir. Bu,anlamdan olarak, namaz kılan kişinin Kur'an-ı Kerim'le uyar-mass ve teşbih etmesi, yani "subhanellah" demesi, nassların (ayet ve hadis metinlerinin) işaret ettikleri gibi helaldir.

Bunun yanısıra namazda yapılması meşru olan şeyler, dinleyen kişiye bir şey anlatmak amacına dahi yönelik olsa namazı bozmaz. Öyleyse doğal olarak yapılan hem de kimseye bir şey anlatmak amacı gütmeyen, ama du­yan kimselerin onun halini anladıkları hareket veya susmak gibi şeyler nasıl oluyor da namazı bozabiliyor. Nitekjm insan namazda iken birini gördüğün­de, ya organlarından birini oynatır veya titrer yahut gözünden yaş gelir ya da tebessüm eder, böylece karşısındaki kişi onun durumunu anlar. Ne var ki, bu durum diğerlerinden ayrılır, zira bir tür seslenme olarak değerlendirilmekte­dir, her ne kadar sünnette reddedilmemişse de. İmam Ahmcd'in Müsned'İn-de Muğire b. Şu'be'den rivayet olunan bir hadiste şöyle denmektedir: Resulullah (as) güneş tutulması (kusuO namazında üflemeye başladı. Namazdan sonra kendisine durum sorulduğunda şöyle dedi: "Cehennemin ateşi bana öylesine yaklaştırıldı ki yüzüme değmesin ve yüzümden uzaklaşsın diye üfle-dirn" (Bkz. el-Fetâvâ el-Kübrâ İbn-İ Teymiyye)

Müsned'de ve Sünen-i Ebu Dâvûdda Abdullah b. Amr'dan şunlar riva­yet olunmuştur: Resulullah (as) güneş tutulması esnasında namaz kıldı ve son secdesinde üfledi ve şöyle dedi: "Üff üff üff Rabbtmf Ben aralarında i-ken onlara azab elmeyesin diye beni -onlara- göndermedin mi?". Bazı arka­daşlarımız bunu cevaplayarak, bu olayın yasaktan önce cereyan ettiğini veya Allah Azze'den yahut da Resulullah'ın (as) cehennem ateşinden korktuğu i-Çİn böyle davrandığını savundular. Şöyle dediler: "Bize göre hu iş namazı ip­tal etmez", işleri en iyi bilen Allah Azze'dîr. [196]

 
Kabirlerin Mescid Haline Dönüştürülmesi
 

Çoğu yerlerde kabirlerin mescid haline dönüştürülmesi bir bid'at olarak yaygınlaşmış, önceki yüzyıllar -kuşaklar- da bu bid'attan nasiplerini almışlar­dır. Acaba bunun haram olmasının türü ve şekli nedir? Bunun gerçekliği na­sıl açıklanmalıdır?

Buharî ve Müslim'de şu hadis yeralmaktadır: Resulullah (as) şöyle bu­yurdu: "Allah Azze Yahudilerce ve Hristiyanlar'a la'net etsin; zira onlar ken­di peygamberlerinin kabirlerini mescid haline dönüştürdüler". Bu hadiste Resulullah bizleri bu işi yapmaktan sakındırmaktadır.

Müslim'de Hz. Aişe'den rivayet edilen bir hadiste şöyle deniyor: "Ümmü Habîbe ve Ümmü Seleme, Resulullah (as), Habeşistan'da bir kilisede bir ta­kım resimler gördüklerini anlattılar. Bunun üzerine Resulullah (as) şöyle bu­yurdu: "İşte bu insanlar (Hristiyanlar ve Yahudiler) her ne zaman araların­dan iyi ve salih bir insan öldüyse hemen onun kabrinin üzerine bir bina kurdular ve orayı mescid (ibadethane) edinerek orasmt gördüğünüz resim­lerle süslediler. Onlar kıyamet gününde Allah katında yaratıkların en kötü-südürler".

Kabirlerin mescid edinilmesi; oralarda kabirlere secde edilmesi veya mezarların üzerine namaz kılınması anlamından daha geniş ve daha kapsam­lı bir anlama sahiptir. Müslim'de bir başka haberde ise şunları görüyoruz: "Kabirlerin üzerlerine oturmayın ve ne onlara karşı, ne de onların üzerle­rinde namaza durmayın".

Beydâvî şöyle diyor: "Hristiyanlar ve Yahudiler kendi peygamberlerinin kabirlerine onların şanlarını ve durumlarını yüceltmek ve onları ululamak için secde ediyorlardı. Onların kabirlerini namaz kılarken kıble ediniyorlar ve onların putlarını yapıyorlardı. Allah Azze onlara la'net etsin".

Sözkonusu ameli kesinlikle reddeden hadisler vardır. Ne var ki burada, anlatılanların sebeplerine işaret eden kanıtlar ortada yoktur. Açık ve anlaşılır olan şudur: Yasaklamanın nedeni (sebep ve illeti), bu işe sürükleyen etkeneri bertaraf etmek ve hiçbir şeye veya kimseye ne zarar, ne yarar verebile-:ek ve ne de herhangi bir şey duyup işitebilen cansızları ululayanların edin­dikleri putlara tapınmaktan, putçuluktan uzaklaşmak ve onlara benzeme-nektir. Ayrıca bu uğurda mal harcanması da çirkin bir şeydir ve boşu boşu­na yapılmış bir iştir.

Hz. Aişe şöyle demiştir: "Eğer bu yasaklama olmasaydı Resulullah'ın (as) kabrini yerden yükseltir, orada bir mescid edinirdim. Ama Kabirlerin mescid edilmesini çirkin görmüştür".

Yine Buhari ve Müslim'in Sahihlerinde geçen bir haberde Habeşistan'daki bir kilisede ne süslemeler, ne de herhangi bir resmin bulun­madığı geçmektedir.

Resulullah (as) şöyle demiştir. "Yahudiler ve Hıristiyanlar ne zaman kendilerinden salih ve temiz bir kimse ölse, onun kabrinin üzerine bir bina inşa eder, orayı kendilerine mescid edinir ve buraları resimlerle süslerler. Bunlar kıyamet gününde Allah Azze'nin katında varlıkların en kötüleridir", Sahih-i Müslim'de Resulullah'tan (as) rivayet olunan Cündüp'ün hadisinde şunlar geçmektedir: Resulullah (as) ölmezden kısa bir müddet önce şöyle dedi: "Kuşkusuz sizden önceki kuşaklar kabirleri mescid haline getirdiler. Dikkat edin sakın kabirleri mescidler haline dönüştürmeyin, ben sizleri bun­dan men ediyorum"}

Müsned'de ise Resulullah'ın (as) şöyle dediği rivayet olunmuştur: "Kıya­met gününde, tanıdığınız yaratıkların en kötüsü kabirleri mescid edinenler­dir". İmam Malik'in eİ-Muvatta' adlı eserinde Resulullah'ın (as) şöyle dediği rivayet olunmaktadır: Resulullah (as) buyurdu ki, "Allah'ım! kabrimi ibadet edilir bir put haline dönüştürme. Allah Azze'nin gazabı kabirleri mescid e-dinen toplulukların üzerinedir".

Sünen kitaplarında hemen hemen aynı haberler yeralmaktadır: Resulul­lah (as) buyurdu ki, "benim kabrimi bayramlık bir şey haline dönüştürme­yin. Nerede olursanız olun bana salavat getirin, zira salavatlannız (duala­rınız) bana ulaşır". Bu hadîs, gerek senet, gerekse de metin itibariyle sahih­tir. Ne var ki Müslümanların nerede olurlarsa olsunlar Resulullah'a (as) getir­dikleri Salavatlarm (duaların) nasıl ulaşacağı bizim için gayb kavramlarından biridir. Gayb ise yalnızca Allah Azze'nin bileceği bir husustur. Bize düşen, gaybı Allah Azze'nin bildiğine ve gaybın gayb olduğuna inanmak, bu husus­ta münakaşaya tutuşmamak yahut hakka haksızlık edecek bir çekişmeye gi­rişmemektir. (Seyyid Cemilî) [197]

 
Evde Namaz Kılmak
 

 kimseler evde namaz kılmanın mescidde kılınanla aynı sevaba sa­hip olduğunu ve Resulullah'ın (as) şöyle buyurduğunu savunuyorlar: "Yeryü­zü bana mescid kılındı ve benim için temizlendi". Bazıları da şöyle diyor: Cuma namazının sıhhatinin (kılmabilmesinin) şartı mescidde kılınmasıdır. Bu husus ayette de geçmektedir. Ama mescidde kılınan farz namazın sevap ve hayır bakımından daha büyük bir dereceye sahip olduğu savunulmaktadır.

Öyleyse bu hükmün sünnetteki açıklaması nedir, neye dayanır?

Sahih-i Buharı ve Sünen kitaplarında geçen bir haberde şunlar rivayet o-lunmaktadır: Kör bir adam evinde namaz kılmak üzere izin istedi. Resulullah (as).da O'na izin verdi. Ama adam dönerken çağırarak şöyle dedi: "Ezanı duyuyor musun?" Adam, "evet" dedi. Resulullah (as), "öyleyse çağrıya (eza­na) cevap ver". Resulullah (as), ezam duyduğundan dolayı camiye gelmesini emretti. Bu nedenle İmam Ahmed ezanı duyan herkesin cemaata gelmesinin gerekli (vacip) olduğu görüşünü savunmuştur.

Sahih bir hadiste Resulullah'm (as) şöyle dediği rivayet olunur: "Mescide yakın oturanlar farz namazları yalnızca mescidde kılmak zorundadırlar". Oradakiler şöyle dediler: "Mescidin komşuları kimlerdir ey Allah'ın Resulü?" Şöyle dedi: "Ezanı duyan herkes mescidin komşusudur".

Sünen kitaplarındaki hadislerde şöyle geçmektedir: İbn-i Ümmi Mektûm ResulullalVa (as), "ya Resulullah benim evim mescide bir hayli uzak; kolayca aşamayacağım bir de dağlık arazi var ve şehirde zehirli hayvan da pek çok. Bu durumda bana evimde namaz kılmak için müsaade ediyor musunuz?'' diye sordu, Resulullah (as), "ezam duyuyor musun?" diye sordu. Q, "evet" deyince Resulullah (as), "öyleyse sana izin verecek bir husus bulamıyorum" dedi. Bu açıklama, Allah Azze'ye inanan bir insanın cemaata gelmesinin, ce­maatla birlikte olmasının zorunluluğuna kanıttır.[198]

 
Tek Başına Ve Cemaatle Namaz Kılmak                  
 

Tek başına namaz kılmayı cemaatle namaz kılmaktan daha üstün kılan nedir; cemaatla namaz kılmak da tek başına namaz kılmaktan hangi durum­larda daha üstündür?

Kişinin cemaatla kıldığı namazı tek başına kıldığı namazdan daha üstün tutanların delilleri konusunda İki husus vardır; bunlar Özürsüz olarak tek ba­şına kılınan namazın sahih (doğru) olduğu temeline dayanmaktadırlar. Tek başına kılınan namazın sahih olduğunu savunanlar, "cemaat vaciptir, ama koşullarından birisi değildir. Mesela ikindi namazının, vaktin sonuna, yani günün karanlığa doğru sararma vaktine ertelenmesi ve o zaman kılınması hata (suç ve günah) olmakla birlikte bu vakitte kılman namaz sahihtir. Hatta akşam namazının vaktinin girmesine bir rek'at kılınacak kadar kısacık bir za­man kalsa bile kılman namaz sahihtir" diyorlar ve şunu ekliyorlar: "Birisi i-kindi namazının zamanının bitmesine bir rek'at kadar vakit kaldığında nama­zı kılsa ikindiyi eda etmiş demektir." Bir şey diğerinden üstün tutulduğunda üstün tutulan şey -mutlaka- caiz (helal) demek değildir. Allah Azze şöyle bu­yuruyor: "Cuma günü namaz için çağrıldığınızda (ezan okununca) hemen Allah'ı zikretmeye koşuşun (titizlik gösterin ve hırslı davramn) ve artık alışverişi de bırakın, bu sizin İçin daha hayırlıdır". Bu­rada Allah Azze cuma namazına titizlik ve hırs göstererek sıkıca sarılmayı a-lışverişten daha hayırlı, kılmıştır. Burada (koşmak acele etmek değil de) bir hırs ve bir çaba göstermek vacibtir. Cuma ezanı okunduğunda alışveriş et­mek ise haram kılınmıştır, [199]

 
Kişinin Cemaatla Kılmış Olduğu Namazın Nafile Oluşu
 

Bir kimse farz olan bir namazı bir cemaatla kılsa, daha sonra bir başka opluluk aynı namazı cemaatla eda etmek üzere saf oluştursalar, önceki ce­maatla namazı kıldıktan sonra bir başka cemaatla aynı namazı bir kez daha alabilir mi?

Bir kimse farz bir namazı kılsa ve mescide gelse, burada bu adamın kıl-iığı namaz cemaatla kılınıyor olsa, onlarla birlikte aynı namazı kılarsa bu na-naz İster gecikmeli veya geçmiş olsun isterse vaktinde olsun eşittir. Nitekim tesulullah (as) insanlarla mescidde namaz kılmayan iki kişiye şöyle demişti: "Size ne oldu ki, (zorunuz ne) bu insanlarla birlikte namaz kılmadınız, voksa Müslüman değil misiniz?". Onlar, "ey Allah'ın Resulü!Biz evlerimizde kılmıştık" dediler. Resulullah (as), "evlerinizde -birfarz namazı- kılıp mesci-ie geldiğinizde aynı namazı cemaat kılıyorsa onlarla beraber -bir kez daha bile olsa- kılınız. Zira bu sizin için nafile olacaktır" buyurdu.

İmam Malik, imam Ahmed, Ebu Hanife ve alimler topluluğundan daha >aşkaları diyorlar ki, "bir Müslüman herhangi bir -farz- namazı ister bilerek, ster bilmeden geçirmişse beklemeksizin onu kaza (yani telafi) etmelidir". İ-nam Şafiî'nin de tercih ettiği buduf. Kendisi, "eğer bir kimse bilerek bir na-nazı geçirmişse vakit geçirmeksizin hemen kaza etmelidir" diyor. Bir kimse :emaatla namaz kıldıktan sonra bir başka kametle namaza çağrılıyorsa onla-a uysun. Bu durumda birinci kıldığı namaz, bir farzın yerine getirilmesi, i-âncisi ise sahih bir namaz olarak kendisi için nafiledir, yukarıda sunduğu­nuz hadis ve daha başka hadislerin işaret ettikleri gibi. "Farz olanı en mü­kemmelidir, çünkü bu Allah Azze içindir" diyorlar. İşieri en iyi- bilen Allah Izze'dir. [200]

 
Azledilmiş İmam
 

Eğer bir kimse, Allah Azze'ye karşı işlediği bir suçtan dolayı imamlıktan ızledilmiş ise, insanlar (Müslümanlar) onun arkasında namaz kılabilirler mi?

Ebu Davud'un "Sünen" adlı eserinde şunlar geçmektedir: Nebî (as) bir i-nami kıbleye karşı tükürmek suçundan dolayı imamlıktan uzaklaştırdı ve nescide gelen Müslümanlara, "O'nun arkasında (ona uyarak) namaz kıl-nayınız" dedi. Adam Resulullah'a (as) gelerek, "ey Allah'ın Resulü!însanla-ın bana uyarak arkamda namaz kılmalarını sen mi yasak.la.din?" diye sor-lu. Resulullah (as), "evet, sen (namazda) kıbleye karşrtükûrmekle Allah Azze'ye ve Resulüne eziyet ettin " dedi. Eğer bir kimse bu nedenle imamlıktan u-zaklaştırılmışsa ve cemaat da onun arkasında -ona uyarak- namaz kılmaktan men edilmişse, bu yerinde verilmiş geçerli bir hükümdür. En iyisini en doğ­rusunu bilen Allah'tır. [201]

 
Hile Ve Aldatmayla Kadın İle Kocasının Arasını Bozan Kimse
 

Kendine bağlamak ve kendine almak amacıyla hile ve aldatmacalarla bir kadının kocasıyla arasını bozan kimsenin Müslümanlara imam olması he­lal midir?

Müsned'de Resulullah'tan (as) rivayet olunan bir hadiste Resulullah (as), "bir kadınla kocasının yahut bir köleyle efendisinin arasını hile ve aldatma­calarla bozan kimse bizden değildir" buyurdu. Bir kimsenin, bir kadınla ko­casının arasını bozmak üzere çabalaması ağır (şiddetli büyük) günahlardan sayılmıştır. Zira bu, sihir (büyü) işlerindendir ve şeytanın en büyük fiilidir. Kadınla kocasının arasını bozmak üzere faaliyete geçen kişi, özellikle koca­nın karısını nikâhında tutmakta ısrar etmesine rağmen yalnızca onunla ken­disi evlenmek için hile ve aldatmalarla onları birbirinden ayırmak üzere faali­yete geçmişse ve ortadaki deliller de bunu göstermekte ise böyle bir kimse­nin Müslümanların basma imam olması yalnızca bu tip işlerden tevbe edip pişmanlık duyduğunu kanıtlamasıyja mümkündür. Allah Azze'nin onu affe­dip etmemesi ise ayrı bir husustur. Eğer yaşantısı düzgün, salih bir insanın i-marnliğj söz konusuysa böyle bir kimsenin -tevbe edip pişman olduğunu be­lirtse dahi- imamlığı makbul görülmez ve ona uymak gerekli değildir. Bir zo­runluluk hali olmaksızın bir günah işleyen kimsenin arkasında namaz kılın­maz. İşleri en iyi bilen Allah Azze'dir. [202]

 
Kendisinden Hoşlanmayan Cemaata İmam Olmak
 

Çeşitli yörelerdeki dağınık yerleşim birimlerinde bazı kimseler halk kesi­mine ve kendisinden hoşlanmayan (hatta nefret eden) geniş topluluklara i-mamlık ederek namaz kıldırıyorlar. Ne var ki, bu insanlar kendisini sevebile­cekleri herhangi bir imam da bulamıyorlar bu durumda verilecek hüküm ne­dir?

Resulullah (as) bir hadiste, "şu üç kişinin kıldığı namaz kendi kulakla­rından daha yukarı çıkmaz (Allah katına ulaşmaz): Kendisini sevmeyen bir topluma imam olan, namazlarını erteleyerek sürekli vaktin sonunda kılan ve hür bir kimseyi köle edinen" buyurdu. En İyisini bilen Allah'tır. [203]

 
Mescide Ölü Gömmek Helal Midir?
 

İnsanlar sürekli olarak şu soruyu sormaktalar: "Acaba mescidlere cenaze (ölü) gömmek helal midir?"

Mezhep imamları kabirlerin üzerine mescid yapılmaması hususunda ay-

nı görüşü paylaşmaktadırlar. Zira Resulullah (as), "sizden önceki -dinlere mensup olan- kimseler kabirleri kendilerine mescidler edinmişlerdi. Dikkat e~ din sakın sizler kabirleri mescid haline dönüştürmeyin. Ben sizleri böyle şev­lerden men ediyorum"buyurmuştur. Mescİdlere ölü defnetmek de caiz değil­dir. Önce mescid yapılıp sonra da ölü gömülmüşse, ya mezar yerle bir edile­rek ya da ölü yeni gömülmüşse mezar açılıp bir başka yere nakledilerek de­ğişiklik yapılır. Eğer önce ölü defnedilmiş, daha sonra üzerine mescid bina edilmişse orası ya mescid olarak varlığını sürdürür yahut kabir olarak. Bu durumda bu mescidde namaz kılınmaz, ne nafile olarak ne de farz olarak. Zira bu yapı bir mezarın üzerine inşa edilmiştir. En iyisini bilen Allah'tır. [204]

 
Küçük Hasır Üzerinde Namaz Kılmak
 

Bazı gruplar hurma dallarından veya başka bitki dal ve yapraklarından dokunmuş mendil benzen küçük hasırlar üzerinde namaz kılıyorlar. Bu hare­ketlerine de delil olarak Resulullah'ın kendilerinin imamı olduğunu ve onun izini takibettiklerini ortaya sürüyorlar. Bu konunun gerçeği nedir, doğrusu nasıldır?

Bir hadiste Resulullah'ın (as) bir seccade üzerinde namaz kıldığı rivayet olunmaktadır. Adamın biri Abdullah b. Ömer'den, O da Hz. Aişe'den rivayet ederek dedi ki; Resulullah (as) abdest aldı ve "ya Aİşe bana bir hasır getir" dedi. Hz. Afcşe de getirdi. Resulullah (as) onun üzerinde namaz kıldı.

Resulullah (as) bu hadisin metninde bir "humra" istemiştir. "Humra", hurma dallarından örülmüş küçük bir hasıra denir. Zira "Resulullah onun ü-zerine secde etti" deniyor. Bu küçük parça, onu yerin sıcağından, alnına bir-şcylerİn batmasından ve eziyet veren şeylerden koruyordu. Bu hadis sahihtir. Bu küçük hasır parçasından daha büyük, yani seccade kadar bir parça üze­rinde namaz kılması İse pislik ve benzeri şeylerden korunmak içindir.

Ne Resulullah (as) ne de sahabeleri, üzerinde -devamlı- namaz kılacak­ları herhangi bir seccade edinmenıişlerdir. Onlar ya toprağın üzerinde namaz kılıyorlardı ya da hasır veya benzeri herhangi bir şey üzerinde. Namaz kıl­dıklarında önlerine herhangi bir engel de koymazlardı.

Buhari'nin ve Müslim'in sahihlerinde Resulullah'ın (as) ayakkabılanyla namaz kıldığı rivayet olunmaktadır. Bu hususta Resulullah (as), "Yahudiler ayakkabılarım ayaklarında (giyinmiş) iken namaz kılmazlar (dua etmez­ler); sizler onlara muhalefet ederek ayakkabılarınızı giyip namaz kılın" bu­yurmuştur. Bu uygulamada Resulullah (as) ve ashabı ayakkabıları ayakların­da İken bir kez namaz kılmışlardır. Daha sonra Resulullah (as) ayakkabılarını çıkardı. Ashabı da ayakkabılarını çıkarınca, "ne oldu da ayakkabılarınızı çı-kardınız?" diye sordu. Onlar da cevap olarak, "senin ayakkabılarını çıkara­rak namaz kıldığını gördük, (bu yüzden) biz de çıkardık' dediler. Resulul­lah (as), "Cebrail bana gelip ayakkabılarıma eziyet verin (pislik, diken vs. gibi) maddeler yapışmış olabileceğini söyledi, ben bu nedenle çıkardım. Şimdi sizler mescide geldiğinizde ayakkabılarınızı kontrol edin. Eğer o bir şey varsa onu toprağa sürerek temizleyin. Zira toprak her iki ayakkabını­zı da temizler" buyurdu. Resulullah (as) ve ashabı ayakkabılarını çıkarmaksı-zın namaz kıldıklarına ve aynı ayakkabılarla hem yürüyüp hem de namaz kıldıklarına göre nasıl oluyor da Resulullah'ın (as), üzerinde namaz kıldığı bir seccade edindiği ve namaz kılmak istediğinde onu bir hasırın veya başka bir yaygının üzerine serdiği sonra da -onun üzerinde- namaz kıldığı zarinolu-nabiliyor? Böyle bir şeyi Resulullah (as) yapmadığı gibi, sahabelerinden hiç­bir kimsenin de bir seccade edindiği rivayet olunmamıştır. Bazı alim kimsele­rin Mescid-i Nebeviye (Peygamber mescidine) gelip yere bir seccade serdik­ten sonra onun üzerinde namaz kılmak istedikleri haberi İmam Malik'e ula­şınca onların hapsedilmelerini emrettiği ve şöyle dediği rivayet olunur: "Sîz bilmiyor musunuz ki, böyle şeyler bizim mescidimizde bid'attır (sapıklıktır)''. İşleri en iyi bilen Allah Azze'dir. [205]

 
Hamamda Namaz Kılmak
 

Hamamda (banyoda) namaz kılmak helal midir?

Ebu Davud'un "SünerTinde ve diğer bazı hadis kitaplarında Ebu Said'den, O da Peygamber'den (as) şöyle rivayet olunmuştur; Resulullah (aş) dedi ki: "Yeryüzü; hamamlar ve mezarlıklar dışında, tüm olarak benim için . mescid kılındı". El-Huffâz bu hadisi sahih saymıştır. Vakit daralmışsa veya namazın vaktinin geçmesi sözkonusuysa oralarda namaz kılınabilir mi, yoksa mümkün olduğunca bu yerlerin dışına çıkmak mı gerekir? İmam Ahmed ve bir başka alimin mezhebinde yeralan iki görüşe göre hamamlarda namaz kı­lınması doğru değildir.

Cünüp olan kimse nama2 vaktinin evvelinde yıkanmak için hamama İh­tiyaç duyduğunda -yıkandıktan sonra- namaz kılmak üzere dışarı çıkar. Baş dönmesinden veya başka bir şeyden dolayı eğer isterse yıkanmasını tamam­lamak üzere tekrar hamama döner. Zira alimlerin pek çoğuna göre namaz i-çin hamamdan dışarı çıkmak gerekir. Buradaki yasaklama, ya bir haram kıl­ma gibidir, nitekim İmam Ahmed ve arkadaşlarının görüşleri budur, ya da namazı tenzih etmek, daha doğrusu yaraşan bir konumda tutmak içindir, İt­mam Şafiî'nin görüşü de budur.

Allah Azze'nin gece kabul etmediği gündüz namazları ve gündüz kabul etmediği gece namazlarına gelince; mesela öğlen ve ikindi namazlarını insa­nın geceye bırakması helal olmaz. Bu hususta Buhari'nin Sahihinde Resulul­lah'ın (as) şöyle dediği rivayet olunmaktadır: "ikindi namazını geçiren kişi ailesine ve malına zulmetmiş gibidir".

Yine Buharî'nin Sahih'inde şöyle rivayet olunmaktadır; Resulullah (as) buyurdu kî: "İkindi namazını geçiren kişinin amelleri boşa gitmişlir". Uyku­da kalıp yahut unutup da namazını geçiren kişi hakkında Resulullah (as) şöyle buyurmuştur:  "(Herhangi bir) namazı unutarak veya uykuda olduğu İçin geçiren kişi hatırladığında yahut uyandığında hemen o namazı kıtsın, çünkü o namazın vakti, kişinin uyandığı yahut hatırladığı zamandır"[206]

 
Safların Gerisinde Aralık Bırakarak Kılan Kişinin Namazı Makbul Değildir
 

Safların gerisinde aralık bırakarak -yalnız başına kılarmışçasına cemaat uyarak- namaz kılmak caiz midir?

Cemaatla namaz kılmıyorken safların arkasında yalnız başına veya son saftan İtibaren büyük t?İr boşluk bırakarak namaz kılmak hiç kimse için caiz değildir. Sünnet kitaplarında Resulullah'tan (as) şöyle bir hadis rivayet olun­maktadır; Resulullah (as) buyurdu ki, "safları bir kenara bırakarak arkalara çekilip -cemaat yokmuşçasına- namaz kılmak yoktur". Çarşılarda insanların cemaat halinde namaz kılmaları yalnızca safların aralarını birleştirmeleri du­rumunda mümkündür. Bu durumda insanlar safları yaklaştırmalı ve bir set gibi düzgün ve sık bir duruma getirmelidir; birinci saf, ikinci saff diye. İşleri en iyi bilen Allah Azze'dir. Nitekim Resulullah (as), "saffları birbirine yaklaş­tırınız ve düzgün bir sıra oluşturunuz" buyurmuştur. [207]

 
Eğilerek Saygı Göstermek
 

Mevki, makam sahibi büyüklere veya yöneticilere eğilerek saygı gösteri­sinde bulunmak, onları böylece ululamak Allah Azze'ye eş koşmak mıdır (şirk midir)?

Resulullah'a (as) şöyle dediler: "Bizden birisi -uzun müddet bir aradan sonra- kardeşine kavuştuğunda, ona -secde eder gibi- eğilerek saygı duru­şunda bulunabilir mi?" Resulullah (as), "hayır" diye cevapladı. Muaz Şam'dan dönünce Resulullah'a (as) gelerek O'na secde etti. Bunun üzerine Resulullah (as) O'na, "bu da nesi (ne oluyor) ya Muaz?" diye sordu. Muaz, "ya Resulallah! Şam'da İnsanların kendi reislerine secde ettiklerini gördüm. Onlar bu hareketleri peygamberlerinden aldıklarını söylüyorlardı" dedi. Re­sulullah (as), "onlar Peygamberlere iftira etmiş ve yalan söylemişler. Eğer ben insanın insana secde etmesini emredecek olsaydım kadının kocasına secde etmesini emredirdim. Zira kocanın karısı üzerinde çok büyük bir hakkı var­dır. Ey Muaz! Allah Azze'den başka hiçbir kimseye (veya şeye) secde edilme­mesi gerekir" buyurdu.

Secde eder derecede eğilmek veya saygı duruşu göstererek eğilmek e-ğer bîr kimseye yapılan hareketleri süslü göstermek (yaltaklanmak) ve yakın­laşmak için yapılıyorsa inkarcılığın (kâfirliğin) pek çok eylemini içerisinde gizliyor demektir. Allah Azze'yi inkâr etme eyleminin en büyük hareketlerin­den birisi de budur. İnsanlara böyle bir ululama gösterisinin yalnızca bir mevki ve makam sahibine gösterilen bir yakınlık ve borçtan ibaret olduğuna inananlar, Allah Azze'ye iftira etmiş ve O'nun yolundan çıkıp sapıklığa dal­mış kimselerden başkaları değildir. Üstelik bu tip hareketlerin, aşağı derece-dekilerin üst derecelerde ve makamlarda olanlara ödemek'üzere gösterecekleri bir borç ve yakınlaşma vasıtası -veya hakkı- olmadığı kendilerine açık­lanmış olmasına rağmen eğer onlardan herhangi birisi böylesi eğilme ve sec­de hareketlerinde ısrar edecek olursa tevbe etmesi istenir, tevbe etmezse he­men öldürülür.

Ama alt derecede, makamsız bir kimsenin üst derecedekilerden makam-lılara bu şekilde secde eder gibi bir ululama gösterisinde bulunmaması halin­de güçlüler tarafından dövülmesi, işkence edilmesi, cezaya çarptırılması, hapsedilmesi veya mallarının elinden alınması ya da hak ettiği rızkının kesil­mesi yahut da daha başka sevimsiz hareket ve hakaretlere ma'ruz kalması sözkonusu ise ve kendisi de bu tip hareketlerden nefret ediyorsa böyle bir ululama gösterisinde bulunması birçok alim tarafından hoşgörülmüş, "yapa­bilir" diye cevaz vermişlerdir. Zor durumda kalanlar için, helal sayarak Allah Azze'nin koyduğu helal/haram sınırlarını hiçe saymamak ve hoş görmemek koşuluyla içki içmek veya benzeri.bir haram işi yapmak caiz görülmüştür. Bu, İmam Ahmed ve arkadaşlarının görüşüdür. Ama böyle bir hareketi yap­mak zorunda kalan bir kişinin (yani Müslümanın) bu tip haramları işlemek­ten kalbiyle mutlak anlamda nefret etmesi, kalbinden ta'viz vermemesi ge­rekli bir öğedir. Bu hareketi yapmazdan önce tüm samimiyetiyle ondan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. [208]

 
Yolculukta Farzlar Yarıya İndirilip Nafileler Terkedilince Vitir Namazı Kılınır Mı?
 

Yolculukta farzları yarıya İndirilmiş ve nafileler (sünnetler) terkedilmiş­ken vitir namazı kılmak helal midir?

Evet, yolculukta da vitir namazı kılınır. Resulullah (as) gerek yolculuğa çıktığında, gerekse de evinde mukim (yerleşik) iken hep vitir namazını kıl­mıştır. Resulullah (as), bineğinin üzerinde iken hayvan nereye dönse o tarafa doğru namazını kılıyordu. Hatta farz namazları hayvanının sırtında kılmadığı zamanlarda bile vitir kılıyordu. Bu hususta Enes'ten şu hadis rivayet olun­maktadır. Dedi ki: Resulullah (as) -ikamet ettiği yerden- ayrılıp üç mil (5-6 km. kadar) ya da üç fersah (4 saatlik veya 12000 adımlık uzaklık, yaklaşık 5 km. kadar) bir yol aldıktan sonra -farz- namazları iki rek'at olarak kılardı. Bu hadisi İmam Müslim rivayet etmiştir. (Belki de buradaki anlatımdan kasıt, Re-sulullah'ın (as) uzun bir yolculuğa azmedip çıktığında namazlarını yalnızca bu mesafeyi aştıktan, yani 5-6 km. yol gittikten sonra kısalttığıdır. Bu da bi­zim görüşümüzdür. Seyyid el-Cemîlî) [209]

 
Teravih Namazları Resulullah'ın Bir Sünneti Midir, Yoksa Bid'at Mıdır?
 

Teravih namazı kılmak sünnet midir, yoksa uydurulmuş bir bid'at mıdır? Teravihte sünnet olan husus, yatsı namazından sonra kılınmasıdır. Bu konu­da mezhep imamları ve sahabeler aynı görüştedir. İmam Şafiî'den yapılan bir nakil ise doğru değildir. Zira İmamlar teravihin yalnızca yatsı namazından sonra kılınması görüşünü paylaşmaktadırlar. Ncbî (as) ve sahabelerin dö­nemlerinde hep böyle olmuştur. Buna binaen de imamlardan hiç kimsenin yatsı namazından Önce teravih kıldığı bilinmemektedir. Bu ve benzeri ibadet­ler Ramazan ayının "kıyamı" olarak adlandırılmaktadır. Resulullah (as) bu hu­susta şunları söylemiştir: "Allah Azze sizlere Ramazan orucunu tutmayı farz kılmıştır. Ben de Ramazanda 'kıyam'ı sizlere bir sünnet olarak gösteriyo­rum. Şimdi Allah Azze, Ramazan orucunu tutan ve kıyamını yerine getiren kimsenin geçmiş tüm günahlarım afveder". Ramazan gecesinde "kıyam" ve benzen ibadetler yalnızca yatsı namazından sonra olur.

Sünnet kitaplarında açıkça gösterilmiştir ki, Ramazan kıyamını (vitir ve­ya teravih olarak) kılanlar mutlaka yatsı namazından sonra kılmışlardır. Resu-lullah'ın (as) gece kıyamı da vitir İdi ve onu gerek Ramazan gecelerinde, ge­rekse diğer gecelerde her zaman kılardı. Kesulullah (as) vitrini onbir ya da o-nüç rek'at olarak kılardı. Ama bunu uzun uzadıya sürdürürdü. Vitir namazını böyle uzun uzadıya kılmak insanlara ağır gelirce, Ömer döneminde Ubey b. Ka'bı rek'at sayısını onbir ve onuçten yirmiye çıkardı. Sonra da her rek'attaki kıyam (ayakta durma) süresini kısalttı ve namazı tek sayıya indirdi (ondokuz ve yirmibir gibi). Burada rek'at sayısının artırılması, rek'at kıyamlarının uzun süresinin kısaltılmasına karşılıktır, yani onun yerine bu konmuştur. [210]

 
İkindi Namazının Sünneti Konusunda Resulullah'ın (As) Bir Hadisi Var Mı?
 

İkindinin sünneti ne demektir ve ne anlam ifade eder? Resulullah'ın (as) temiz hadisleri arasında bu konuda herhangi bir haber yeralmış mıdır?

Yine Resulullah'tan (as) rivayet olunup Sahih-i Buharîde yeralan bir ha­diste şöyle buyurulmuştur: "Herkim herhangi bir gece veya gündüz yalnız­ca Allah Azze'nin hoşnutluğunu kazanmak için tüm içtenliğiyle oniki rek'at namaz Marsa Allah Azze o kimse için cennette bir ev inşa eder". Bu hadisin sünnet kitaplarındaki açıklamasında İse, bu oniki rck'atlık nafile (sünnet ve­ya tatavvu') namazının gündüz ve gece boyunca dağılımı olarak şöyle den­miştir: Öğlen namazından önce dört rek'at ve sonra iki, akşam namazından sonra iki,-yatsı namazından sonra iki ve sabah namazından önce iki rek'at olmak üzere toplam oniki rek'at.

Yine Sahih'te şu hadis yeralmaktadır; Resulullah (as) buyurdu ki: "İki e-zan (çağrı) arasında bir namaz vardır, iki ezan arasında bir namaz vardır, iki ezan arasında bir namaz vardır". Sonra üçüncüsünde şöyle dedi: "(İste­yen için) insanların sünnet olarak ele aldıkları ve sürdükleri kerahiyyet de­recesindeki (mekruh) şeyler vardır". Bu hadis içerisinde Resulullah'ın (as) i-kindi, akşam ve yatsı namazlarında önce de namaz kıldığı rivayet olunmak­tadır.

Şurası doğrulanmıştır ki, Resulullah'ın (as) ashabı, akşam ezanı ile farz namazın "kamet"i arasında iki rek'at namaz kılmıştır. Nebi (as) onların bu uygulamasını gördüğü halde buna herhangi bir itiraz yöneltmemiş, ama kendisi de akşam ezanı okunduktan sonra farz namazın kılınmasına kadar her­hangi bîr namaz kılmamıştır. Bu tip iyi (hoş, hasen) olarak adlandırılan na­mazlar, Resulullah'ın (as) sünnet olarak kıldığı namazlardan değildir. Hem Resulullah (as) bu tip adetlerin kendisinin bir sünneti olarak değerlendiril­mesini çirkin bulmuştur. Nebi (as) akşam, İkindi ve yatsı namazlarından önce herhangi bir namaz kılmamıştır. Bunlar Resulullah'ın (as) sünneti olarak de­ğerlendirilemezler. Bununla birlikte bu namazların kılınması, Resulullah'ın (as) kılmamasının ve özendirdiği hususların aksine olsa da çirkin görülme­mektedir. Bu da bu hususta anlatılanları.desteklemektedir. Resulullah'ın (as) ikindi namazından Önce dört rek'at namaz kıldığı rivayet olunmakta ise de bu rivayetin zayıf olduğu ortaya çıkmıştır. Ama ikindiden önce Resulullah'ın (as) iki rek'at namaz kıldığı rivayet olunmaktadır. Kıldığı bu iki rek'at namaz belki de Öğlen namazından sonra -biraz gecikmiş olarak- kıldığı iki rek'at o-labilir. İşleri en iyi bilen Allah Azze'dir. [211]

 
İnsanoğlunun Niyeti Ve Yaptığı Ameller
 

Niyeti temiz ve doğru olan kişinin arneli de doğru olur, ama ortadaki durumlar (konumlar), kararlar, çabalar (azimet) yapılan bu işin hükmünün yerine getirilmesini geniş bir alanda tutmaz. Öyleyse doğru ve temiz bir ni­yetle yapılan işlerin ödül veya ceza olarak karşılıkları nasıl verilecektir?

Hayır (iyilik) yapmaya niyet eden ve yapan, kendisine takdir olunan hakkını alır. Hayır yapmaya niyet eder de bu niyetini aktiviteye dönüştürme­ye, uygulamaya gücü yetmezse, hadislerde geçtiği gibi, hayra niyet edip ya­panla aynı hakka sahip olur ve aynı karşılığı alır. Nitekim BuharVnin ve Müs­lim'in Sahihlerinde şöyle geçmektedir: Resulullah (as) dedi ki:   "Medine'de bazı kimseler vardır. Bunlar siz bir yere gittiğinizde de sizinle beraberdir, bir vadiyi aştığınızda da". Ashab şöyle dedi: "Bu insanlar (cisim olarak) Medi-ne'deler değil mi?". Resulullah (a),   "evet, onları özürleri Medine'ye hapset­miştir, özürleri nedeniyle Medine'den dışarı çıkamazlar".   İmam Tirmizînin sahih olarak değerlendirdiği bir hadiste ise İbn-i Kebeşe el-Enmârî, Resulul-lah'ın (as) dört kişiden bahsettiğini rivayet etmiştir:   Allah Azze bir kimseye mal (servet) ve ilim   vermiştir. Bu kişi (erkek veya kadın) servetini ve ilmini Allah Azze "ye itaat uğrunda harcamaktadır. Bir başkasına İse İlim vermiştir, a-ma mal (servet) vermemiştir. Bu kişi, "keşke Allah Azze bana da falan kimse­nin serveti (malı) kadar verseydi de ben de onları falan yaptığı gibi Allah uğ­runda harcasaydın." der. İşte bu iki insan aynı sevaba ve aynı ödüle hak ka­zanmış kimselerdir. Diğer iki kimseden birisine ise Allah Azze mal vermiş, a-ma ilim vermemiştir. Bu kişi kendisine verilenleri Allah Azze'ye isyan uğrun­da harcamıştır. Allah Azze dördüncüsüneyse ne ilim vermiştir, ne de mal. Bu da şöyle der: "Eğer (gerek ilim ve gerekse mal olarak) falanın elindckiler be­nim olsaydı (kötülük olarak) onun yapmadıklarını yapardım", tşte bu iki kimse de (erkek ya da kadın olsun) aynı yüke (suça ve günaha) sahiptirler.

Buhafî ve Müslim'de Resulullah'm (as) şöyle dediği rivayet olunmakta­dır: "Bir kimse iyiliğe, hayra ve Sevaba neden olacak harekete öncülük eder­se, ona uyanların sevaplaırt(ndan) onun için de (bir pay) vardır. Ne iyiliğe yol açanların ne de o iyilik yoluna tabi olanların sevaplarından ve Ödülle­rinden asla eksiltilmez. Kim de bir sapıklığa, kötülüğe ve günaha götüren yo­la davet ederse o yoldan yürüyen ve o kötülükleri işleyenlerle aynı günaha ve cezaya layık olur. Ne kötülüğe yol açanın ne de onun açtığa çığırdan (yol­dan) yürüyenlerin asla günahlarından ve cezalarından hiçbirşey eksiltil­mez",

Resulullah (as) bir başka hadiste ise şöyle buyurmuştur: "Kul hastalan­dığı yahut bir yolculuğa çıktığı zaman sıhhatli ve yerleşik iken yaptığı tüm tam amellerinin kaj-şılığt kendisine verilir". Bu hadisin tanığı olan haberler pek çoktur.

Hadis, Buharî ve Müslim'de rivayet olunmuştur. [212]

 
Sakinlik Ve Vakar
 

Bir cuma gününde cuma namazı bitmek üzere bile olsa mü'min bir kim­senin cuma'ya yetişemeyeceği korkusuyla vakarını bırakarak hafiflik göster­mesi ve hızlı adımlarla koşarcasına hareket etmesi doğru değildir. Böyle bir şey yapmamalıdır. Mü'mini yalnızca bir vakar (somurtkanlık değil, ağırbaşlı­lık) ve sekinet (miskinlik ve hımbıllık değil, iç huzuru) bürümelidir.

Ebu Hureyre'den şöyle rivayet olunmuştur; Rcsulullah (as) şöyle buyur­du: "Namaz için kamet getirildiğini duyduğunuzda namaza yetişmek üzere yürüyünüz. Acele etmeyiniz, ağırbaşlı (vakur) ve huzurlu olunuz. Namaza neresinde yetişirseniz -imama uyarak- kılınız. Yetişemediğiniz kısmını ta­mamlayınız''.

Hadisin sözleri Buharî'ye aittir ve hadis muttefekun aleyhtir. [213]

 
Ve Âmâların İmamlığı Da Mümkündür
 

Enes'ten şöyle rivayet edilmiştir; Resulullah (as) şöyfe buyurdu: "Abdul­lah Ibn-i Ümmi Mektûm 'u kör olduğu halde insanlara imamlık etmesi üzere tayin ettim".

Hadisi îmanı Ahmed ve Buharî rivayet etmişlerdir. [214]

 
Namazı Terketmek
 

Resulullah (as), "kul ile kâfirlik arasında namazın terkcdilmesi vardır" buyurmuştur.

Bu hadisi İmam Müslim, Câbir'den rivayet etmiştir. [215]

 
Onlar Arasındaki Namazlar Birer Keffarettir
 

Ebu Hureyre'den şöyle rivayet olunmuştur; Resulullah (as) şöyle buyur-

du: "Bir Cuma 'dan diğer Cuma 'ya kadar -kılınan- günlük beş vakit namaz, iki Cuma arasında büyük günahların kapladığı ve sardığı suçların keffâreii-dir".

Hadisi İmam Müslim rivayet etmiştir. [216]

 
Evde Kılınan Nafileler
 

Câbir'den şöyle rivayet olunmuştur; Resulullah (as) buyurdu ki, "mes-cidde namaz kılanlarınız, evlerine de namazlarından pay ayırsınlar. Zira Allah Azze mü 'minin evinde kıldığı namaz için de bir hayır takdir etmiştir".

Hadisi İmam Müslim rivayet etmiştir. [217]

 
Vitir Namazını Teşvik
 

İbn-i Ömer'den şöyle rivayet olunmuştur; Resulullah (as) şöyle buyurdu; "Gece kıldığınız namazınızın sonunu tek -rakamlı-yapınız". Hadis mütîefe-kun aleyhtir. Hadisi Buharî, Müslim ve Ebu Dâvûd İbn-i Ömer'den rivayet et­mişlerdir.

Hadis "Keşfül Hafâ"da da yeralmıştır.

Ebu Said el-Hudrî'den şöyle rivayet olunmuştur; Resulullah (as) şöyk buyurdu: "(Gece namazı kılarken) sabahlamadan evvel vitir kılınız".

Hadisi İmam Müslim rivayet etmiştir.

Hz. Aişe'den şöyle rivayet olunmuştur: "Resulullah (as) gece namaz kı­larken ben de onun hemen önünde biraz ilerisinde uzaktır yatardım, vitir namazı kılacağı zaman beni uyandırırdı". Hadisi İmam Müslim rivayet et­miştir. Bir başka rivayetinde ise, "vitir kıldığında (benim yanıma gelerek) ba­na, ya Aişel kalk da vitir namazı kıl' derdi" ibaresi geçmektedir.

İbn-i Ömer Rcsulullah'ın (as), "sabahı vitir kılmış olarak (veya kılarak) karşılayınız"buyurduğunu rivayet etmiştir.

Bu hadisi Ebu Dâvûd ve Tirmizî rivayet etmişlerdir. Hadis hasen-sahih-tir.

Câbir'den şöyle rivayet olunmuştur; Resulullah (as) şöyle buyurdu: "Ge­cenin sonuna doğru kalkıp namaz kuramayacağından korkanlarınız vitir namazlarını gecenin evvelinde kılsınlar. Ama gecenin sonunda kalkıp vitir kılacağım umanlarınız vitri gecenin sonunda kılsınlar. Zira gecenin sonun­da kılınan namaz meşhuddurJşte bu en üstün olanıdır''. Hadisi İmam Müs­lim rivayet etmiştir. (Eğer kul yalnızca Allah Azzc'nin rızasını kazanmak İçin namaz -özellikle gece namazını- kılarsa bu namaza Allah Azze tanıklık eder. İşte bu tip ibadetlere "meşhud" tanıklık olunmuş adı verilir çev.) [218]

 
Kuşluk Vakti Namazının Faziletleri
 

Hz. Aişe'den şöyle rivayet olunmuştur; "Resulullah (as) kuşluk rtiklıncl dört rek'at namaz kılardı. Ve Allah Azze'nin dilediği kadar artırırdı . Bu hadisi Müslim rivaycl etmiştir.

Ümmü Hâni Fatiha bint-i Ebi Tâlib'den şöyle rivayet olunmuştur: "Fetih yılında Resulullah'tn (as) yamna gittim, kendisi yıkanıyordu. Yıkanması bit­tikten sonra sekiz rekat namaz kıldı. Bu, kuşluk namazı idi".

Hadis muttefekun aleyhtir. [219]

 
Elini Hayırla Doldurdu
 

Bir adam Resulullah'a (as) şöyle sordu: "Ben Kur'an-ı Kerim'den hiçbir şev elde edemiyorum. Bana öyle şeyler öğret ki beni ödüllendirsin". Resului-lah (as) O'na, "subhanallahi ve'l hamdu lillahi ve lâ İlahe illallabu vallahu ekber velâ havle vela kuvvete illâ billahi, de" dedi. Adam, "ey Allah 'in elçisi! Bunlar Allah Azze içindir, ya benim için ne diyorsunuz?" diye sordu. Re.su-lulkıh (as), 'Allahümmerhamnî ve âfinî vehdinî vcrzuknİ (ey Alla htm bana rahmet et, acı, hana sıhhat ver, beni doğru yola ulaştır ve beni rızıklandır) de" dedi. Adam elini şöyle bir uzatıp tuttu ve kavrayıp sıktı. Bunun üzerine Resulullah (as), "işte bu adam elini hayırla doldurdu" dedi.

Hadisi Ebu Dâvûd rivayet etmiştir. [220]

 
Namaz Hiçbir Zaman Kişinin Üzerinden Düşmez
 

Ümran b. Husayn, Resulullah'a (as), basurları azınca namazı bırakıp bı­rakamayacağını sordu. Resulullah (as) O'na, "ayakta namaz kıl, eğer gücün yetmez ise oturarak kıl, yine gücün yetmez ise yanının üzerine yattığın yer­de kıl" dedi. [221]

 
İmamın Arkasından Okuyayım Mı, Yoksa Susup İmamın Okuduğunu Mu Dinleyeyim?
 

Bir adam Resulullah'a (as), "imamla namaz kılarken onun arkasından okuyayım mı, yoksa susup onun okuduğunu mu dinleyeyim?" diye sordu. Resulullah (as), "hayır; okuma, sus ve imamın okuduğunu dinle. Bu senin i-çin yeterlidir" buyurdu.

Bu hadisi İmam Dârekutnî rivayet etmiştir. [222]


Namaz Vakitleri
 

Kcsulullah'a (as) namazın vakti sorulduğunda şöyle dedi: "Şu iki gün bizimle birlikte namaz kıl". Güneş zeval vaktini geçince Bilal'e ezan okuma­sını, sonra öğlen namazı İçin kamet getirmesini emretti. Daha sonra güneş temiz bir beyazlık kazanıncaya kadar yükselince ikindi namazı için, (sonra) güneş batınca akşam namazı İçin, şafak batıp gece çökünce yatsı namazı ve daha sonra da fecr doğunca (tanyeri ağarınca) sabah namazı için ezan oku­yup kamet getirmesini söyledi.

İkinci gün olunca Resulullah (as) Öğlen için ezan okutup vaktinin evve­linde Öğlen namazını ve güneş öğlen vaktini aşıp vaktin sonuna doğru iyice yükselince ikindiyi, güneş batıp şafak gece içinde kaybolmazdan evvel akşa­mı, gecenin üçte biri geçtikten sonra yatsıyı ve gece gidip fecr ağarınca ela sabah namazını kıldırdı. Sonra şöyle dedi: "Namaz vakitlerini soran kişi ne­rede?" Adam, "buradayım, Ey Allah'ım elçisi/" dedi. Resulullah (as), "işte na­mazların vakitleri gördüğün gibidir" buyurdu.

Hadisi Müslim rivayet etmişlir. [223]

 
Kulun Rabbına En Yakın Olduğu Zaman
 

Resulullah'a (as), "acaba insan bir saattan diğerine Rabbına daha mı yakındır (hangi saat rabbına en yakın olduğu zamandır)?" diye sorulunca şöyle dedi: "Evet, kulun Rahbı olan Allah Azze ve Celle'ye en yakın olduğu zaman vardır, o da gecenin sonlarına doğru karanlıklar içinde ıssız bir boş­luk hissedildiği zamandır. Eğer öyle bir zamanda Allah Azzeyi anabiliyor­sun (namaz kılabiliyorsun -dilediğince- yap".[224]

 
Çokça Secde Et
 

Seyban, Resulullah'a (as) Allah Azze'nin en çok sevdiği amellerin neler olduğunu sorduğunda Resulullah (as) şöyle dedi: "Allah Azze ve Celle için çokça secde et. Çünkü Allah için yaptığın her secde nedeniyle Allah Azze de­receni yükseltir ve hatalarını örter".

Hadisi İmam Müslim rivayet etmiştir, [225]

 
Farz Namazlar Dışında
 

Abdullah tbn-i Sa'd, Resulullah'a (as) şöyle sordu: "Evimde mi kıldığım namaz daha üstündür, yoksa mescidde mi?" Resulullah (as), "benim evimin mescide ne kadar yakın (bitişik) olduğuna bakmıyor musun? Buna rağmen farz namazların dışındaki tüm diğer namazları evimde kılmak benim için mescidde kılmaktan daha sevimlidir' diye buyurdu.

Resulullah'a (as) evde namaz kılmanın durumu sorulduğunda şöyle bu­yurdu: "(sünnet diye adlandırılan nafile namazları) evinizde kılarak evleri­nizi nurla ndınn".

Bu hadisi tbn-i Mâcc rivayet etmiştir. [226]

 
Sorumluluk Yükleme Yaşı
 

Resulullah'a (as) çocuğun namaza başlama yaşı sorulduğunda şöyle bu­yurdu: "Çocuk sağını solundan ayırmağa başladığı zaman onu namaza gö­türün".[227]

 
Orta Namaz
 

Resulullah'a (as) orta namazın ne olduğu sorulduğunda şöyle buyurdu: "Orta namaz ikindi namazıdır".[228]

 
Namaz Kılmanın Mekruh Sayıldığı Vakitler
 

Resulullah'a (as) gece ve gündüzün saatları sayılıp dökülerek bunlar a-rasında namaz kılmanın mekruh görüldüğü vakitlerin durumu sorulduğunda Resulullah (as), "evet vardır, sabah namazını kıldıktan sonra namaz kılma­yı bırakın ta ki güneş doğuncaya kadar. Zira güneş sabah namazı vaktin­den sonra- şeytanın iki boynuzu arasından doğar. Sonra -isterseniz- namaz kılarsınız. Güneş tam tepenizin hizasına gelip bir mızrak gibi dikeldiğinde namaz kılmanın büyük sakıncaları vardır. Güneşin bu zamanında namaz kılmayı bırakın, zira o saatte cehennemin alevleri çoğalır ve güneş sağ tara­fınızdan kaşların izm hizasını gelinceye kadarda cehennemin kapıları açık bırakılır. Güneşin zeval vaktine girmesinden sonra ikindi namazı kılınınca-ya kadar namaz kılmak mahzurludur, İkindi kılındıktan sonra güneş batın-caya kadar namaz kılmayı bırakın" buyurdu. Bu hadisi İbn-i Mâce rivayet etmiştir. [229]

 
Namaza Müdahale Eden Şeytan
 

Osman b.Ebu'I Ass Resulullah'a (as) şöyle sordu: "Ey Allah'ın elçisi, namaz kılarken şeytan namazımla kıraatimin arasına hilelerle giriyor ve beni aldatarak namazımı şuursuz bir durumda kılmama neden oluyor, hu durumda ne yapabilirim?" Resulullah (as), "şeytana, kesip parçalara ayıran anlamında "hatrab" denilir. Eğer -namazda iken- şeytanın bu durumunu hisseder -hatrablığım sezinlersen- hemen Allah Azze'ye sığın ve sol tarafına üç kez tûkür, eğer bunları yaparsan Allah Azze şeytanın hu oyununu sen­den giderip uzaklaştırır" buyurdu.

Bu hadisi imam Müslim rivayet etmiş İmam Şafiî de mürsel olarak aktar­mıştır. [230]

 
Namazda Neler Yapalım?
 

Hattam, Resulullah'a (as), "ey Allah'ın elçisi! Biz -namazı- iyice küçül­tüyoruz, (namaz bize kısa geliyor) namazda ne yapalım?" diye sorunca Re­sulullah (as), "namaz kılarken eğildiğinizde (rükû'da) üç kez teşbih eder, subbanallah, ya da subhane rabbiye'lazîm dersiniz. Secdede ise yine üç kez teşbih eder-subhanallahya da subhane rabbiyc'la'lâ dersiniz" buyurdu.

Bu hadisi İmam Şafiî mürsel olarak rivayet etmiştir. [231]


Şeytanın Namazdan Çalması
 

Resulullah'a (as), namazda kafayı çevirerek etrafına bakınmanın durumu[232]

 
Şeytanın Namazdan Çalması
 

Resulullah'a (as), namazda kafayı çevirerek etrafına bakınmanın durumu sorulunca şöyle buyurdu: "Namaz kılanın namazda iken kafasını sağa sola çevirip bakınması şeytanın namazdan birşeyler çalması demektir ki uygun fırsat bulan şeytan kulun namazından hemen kaptverir".[233]

 
Cemaatın Sevabından Sana Da Pay Vardır
 

Bir adam Resulullah'a (as) şöyle sordu: "Bizden birimiz önce evinde bir vakit namazını kılıyor, daha sonra mescide gidiyor ve aynı namazın cema­atla kılındığını görüyor. Onlara uyarak aynı namazı tekrar kılsın mı?" Resu­lullah (as), "onların sevaplarından sen de hisse alırsın"buyurdu.

Bu hadisi Ebu Dâvûd rivayet etmiştir. [234]

 
Siyah Köpek Şeytandır
 

Resulullah'a (as) sarı ve kırmızı köpeğin dışında siyah köpeğin namazı bozup bozmayacağı sorulduğunda şöyle dedi:' "Siyah köpek şeytandır (veya şeytan gibidir, onu hatırlatır)". [235]

 
Namazı Çift Rek'atlı Mı Yoksa Tek Rek'atlı Mı Kıldığını Bilmeyen
 

Bir adam Resulullah'a (as) şöyle sordu; "Ben namaz kılıyorum, ama tek rek'atlı mt yoksa çift rek'atlı mt kıldığımı bilemiyorum, bu durumda ne ya­payım?" Resulullah (as), "namaz kıldığınız zamdn şeytanın sizinle -bir o-yuncakla oynar gibi-oynamamasına dikkat edin. Namaz kılıp da çift rek'at­lı mı yoksa tek rek'atlı mı kıldığını kestiremeyeniniz, yani hatırlayamayanı-nız iki kez secde etsin. Çünkü bu iki secde onun namazını tamamlar" bu­yurdu.

Hadisi îmam Ahmed rivayet etmiştir. [236]

 
Cuma'nın Üstünlükleri
 

Resulullah'a (as) Cum'a gününü erdemli kılan şeylerin neler olduğu so­rulduğunda şöyle dedi: "Cum'a günü erdemlidir (faziletli, üstün ve ayrıca­lıklıdır). Çünkü Cum'a gününde babanız Adem'in tabiatı (huyu, doğası) ya­ratılmıştır, Allah Azze'nin diledikleri dışındaki tüm yaratıkların topyekün ö-lecekleri, tekrar diriltüecekleri, (Allah Azze'nin hesaba çekmek üzere tüm ya­ratıkları toparlayıp) suçluları yakaladığı ve kıyamete yakın Allah Azze'nin duaları kabul edeceği son üç saatin içerisinde bulunduğu gün, yine cum'a günüdür".[237]

 
Yalnızca Günlük Ev Elbisesiyle Olup
 

lyle olup üzerine eteklik giyinmemiş olan kadın namaz kılabilir mi?" diye jnca, ResuluUah (as), "eğer kadının giydiği gömlek hem geniş hem de iki ığtnttl arkasına kadar vücudunu örtüyorsa namaz .kılabilir" buyurdu. Bu hadisi Ebu Dâvûd rivayet etmiştir. [238]

 
İlk Mescid
 

Ebu Zerr, Resulullah'a (as), yeryüzüne konan (inşa olunan) ilk mescidin ıgisi olduğunu sorduğunda ResuluUah (as) şöyle dedi: "Yeryüzüne bina nan ilk mescid Mescid-i Haram'dır". Ebu Zerr, "ya sonra hangisi?" diye du. ResuluUah (as), "Mescid-i Aksa 'dır buyurdu". Ebu Zerr, "ikisi arasm-kaç yıl var?" diye sordu. ResuluUah (as), "aralarında 40 yıl var, -hu iki­den sonra da- her namaz vakli geldiğinde (veya namaz kılmak istediğin-yeryüzü senin için bir mescid kılındı" diye cevapladı. [239]

 
Gemilerde Namaz Kılmak
 

Ca'fer b. Ebu Taüb, Resuİullah'a (as) gemilerde nasıl namaz kılınacağını unca, ResuluUah (as), "batmaktan ve boğulmaktan korkmazsan ayakla ■ıbilihn" buyurdu.

Bu hadisi Hâkim, el-Müstedrek adlı eserinde rivayet etmiştir. [240]

 
Namaz Kılarken Çakıl Taşlarını Temizlemek
 

Resulullah'a (as) namaz kılarken -secde yerindeki veya başka- çakıltaş-ını temizleme konusu sorulduğunda şöyle buyurdu: "Bir defada temizlele en uygunu ve en rahatlık verenidir". Câbir, "bir kez, bir defa" kavramını duğu zaman Resulullah (as), "buradaki (silme veya temizlemenin) 'bir de-bir kez' oluşu keyfiyeti, bir hareketle yüz tane değerli deve elde eder gibi yırlı bir şeydir".

Bunun üzerine ben şöyle dedim: Mescid'İn tabanına küçük çakıl taşlan şenmişti. Namaz kılanlardan biri de secde edeceği yerdeki taşları alnına tmasmlar ve kendine eziyet vermesinler dîye eliyle düzeltiyordu. Bunun ü-rine Resulullah (as) namazda namaz kılana eziyet veren şeyi gidermede ■ kezlik bir harekete izin verdi, ama bunu terketmeyi salık verdi.

Bu hadis Müsned'de rivayet olunmuştur. [241]

 
İçerisinde Ailemle Cinsel İlişkide Bulunduğum Elbisemle Namaz Kılabilir Miyim?
 

Bir adam Resululiah'a (as) şöyle sordu; "İçerisinde hanımımla cinsel i->kide bulunduğum elbisemle namaz kılabilir miyim?" Resulullah (as), "evet, ılnız elbisende -herhangi bir bulaşık görürsen onu yıka" buyurdu. [242]

 
Avretini Koru
 

Muaviye b. Vahîde, Resulullah'a (as) şöyle dedi: "Ey Allah'ın Elçisi/ Av­ret yetimizi kimler görebilir, kimlerden saklayalım?" Resulullah (as), "avret yerlerinizi karılarınız veya cariyeleriniz dışında herkesten koruyun" buyur­du. Bunun üzerine Muaviye, "ey Allah'ın elçisi/ iki erkek biramda olurlarsa durum nedir?" diye sordu. Resulullah (as), "eğer herhangi bir kimsenin se­nin avret yerini görmesini şu ya da bu şekilde engelleyebiliyorsun yap" bu­yurdu. Muaviye, "ya erkek yalnız başına olursa?" dediğinde Resulullah (as), "Allah Azze kendisinden ulamlmaya en çok layık olandır" buyurdu.

Bu hadisi İmam Ahmed rivayet etmiştir. [243]

 
Namaz Kılarken Üzerimde Gömlekten Başka Bir Şey Yok
 

Seleme b. el-Ekva şöyle dedi: "Ya Resulalab/ Yalnız başıma ava gitti­ğimde namaz kıldığım zaman üzerimde bir gömlekten başka birşey olmuyor, bu dununa ne diyorsun?" Resulullah (as), "gömleğinin düğmelerini ilikle, e-ğer düğmesi yoksa birkaç dikenle tuttur", buyurdu.

Bu hadisi İmam Ahmed rivayet etmiştir.

Nesâî bu hadisi rivayet ederken, "yazın sıcak günlerinde üzerimde gömlekten başka bir şeyim yok iken...." ifadesi ile aktarmaktadır. [244]

 
Kürk İçerisinde Namaz Kılmak                                       -
 

Bir adam Resulullah'a (as) şöyle sordu: "Ey Allah'ın elçisi/ Post (tilki vs. kürkü)

Esselamu aleykum.Namazini vaktinde ve hakkiyla kilip günahlarından kurtulup allahin rahmetine merhametine kavusan kullardan olalim inşallah.Rabbim razi olsun bilgilerden kardesim...

Esselamu aleykum
Her yönüyle anlatılmış namaz...Rabbim bizleri namazın feyzini alanlardan etsin inşallah....Rabbim namazla hayati güzelleşenlerden etsin inşallah...