Hıristiyanlığın Diğer Dinlere Dogmatik Bakışı

4- Hıristiyanlığın Diğer Dinlere Dogmatik Bakışı

Literatür:

1- Baki Adam, Katolik Kilisesinin Kurtuluş öğretisi Açısından Diğer Dinlere Bakışı, Ankara 1997 (Henüz yayınlanmamıştır). Adnan Aslan, “Batı Perspektifinde dini Çoğulculuk Meselesi”, İslami Araştırmalar Dergisi, sayı 2, 1998, ss. 143-163.

2- Mehmet Aydın, Diyalog Açısından İlahi Dinlerin Birbirlerine yaklaşımı, SÜ. İlahiyat fak. Der.Sayı X, (2000), ss. 16-24.

Hıristiyanlığın konuyla ilgili temel görüşünü yansıtabilmek için, katolik Mezhebini örnek alırsak,her mezhebin kendini hidayetin mutlak temsilcisi gördüğü gibi, Katolikler de K.enJiierini kurtuluşun gerçek temsilcisi olarak görürler. Ortodoks ve Prote&tarî kıli.Seieı»İni dahi kurtuluş için yeterli bulmazlar. Bu sebeple misyonerlik çalışmalarını diğer Hıristiyan mezhepleri içinde de sürdürürler. Bu iki bin yıla yakın sürdürülen temel görüşte 2. Dünya Savaşı sonrası bazı yumşamalar görülmüştür. İkinci Vatikan Konsili (1962-1965) sonrası diğer dinlerin ve kiliselerin de insanlığın manevi kuruluşundaki rolü hakkında olumlu gelişmeler kaydedilmiştir. Bununla birlikte kurtuluşun yegane vasıtası Kendisi olduğu, merkezi görüşünden hiç bir uzaklaşma olmamıştır. Misyonun çağdaş metotlarla devamı benimsenmiştir. Konsil Hıristiyanlık dışı bazı dinlerin isimlerini zikretmiş, taşıdıkları değerlei i takdir etmiştir. Ancak bu onların kendi bütünlükleri içinde doğruluklarının tanındığı anlamına gelmez. Bu konudaki uzman ilahiyatçıların yaklaşımları üç gurupta toplanabilir.

a- Kilise Merkezli, Dışlayıcı Geleneksel Yaklaşım. Buna göre, Hıristiyanlık dışındaki dinler insan uydurmasıdır. İnsanlığın kurtuluşuna vasıta olamaz. Kurtuluş yalnız İsa Mesih'in aracılığıyla Kilise'de kazanılır. Bu görüşe dayanak olarak Yeni Ahidde ki, “Hiç kimse Oğulu tanımadan Baha'yı tanıyamaz ve Baba'yı bilmeden de Oğulu bilemez ve ancak Oğul istediğine kendini bildirecektir” [562] “Yol ve hakikat benim, ben vasıta olmadıkça Baha'ya (Tanrı) kimse ulaşamaz” [563] sözleridir. Bu ifadeler ışığında Protestan kiliselerde dahil, Hıristiyanlık dışında kurtuluş olmadığı yönündedir. İddialarını şöyle açıklarlar: diğer dinler arasında Hıristiyanlık, semadan insanlığı kurtarmak için yeryüzüne inmiş mücessem bir Tanrı tarafından kurulmuş tek dindir. Tanrı kendini Mesih yoluyla bu dinle vahyetmiştir. Ayrıca dinler asıl itibarıyla insani değil İlahidir. İnsanların onlar hakkında hüküm vermesi doğru olamaz. Hem bu dünyada daima cezayı hak eden insanlar olacaktır. Herkesi kurtarmak gayretiyle hakikat tahrip edilmemelidir.

b- Çoğulcu Yaklaşım. Buna göre bütün dinler Tanrı'ya götüren eşit vasıtalardır. Farklı dinlerin tanrı bilgisi ve tecrübesinde farklı metotlar vardır. Geleneksel yaklaşım “İsa Mesih” merkezli temel görüşten hareket ederken, çoğulcu yaklaşım “Tanrı” merkezli temel görüşten hareket eder. Bütün dinler tek Tanrısal gerçeğe giden kurtarıcı yollardır. Mensuplarının iddiasına rağmen, hiçbiri diğerinden ne daha üstün ne de daha az değerlidir. [564] Savunucuları azınlık durumundadır. Temsilcilerinden Hintli Katolik Raimundu Panikkar'a göre, Mesih beşeri, ilahi ve kozmik realitenin toplamını ifade eden, yaşayan bir semboldür. Kurtarıcı Mesih, Hıristiyanlığın İsa Mesihiyle sınırlandırılmamahdır. O gizli bir şekilde insanlığın manevi tarihinde her zaman vardır. İsa Mesih, Krişna, Buda, Rama ve diğerlerinde de tarihin değişik zamanlarında bedenleşmiş olarak tarih sahnesine çıkmıştır. [565]

Bu görüşün diğer bir temsilcisi John Hick, “Hak Bizatihi” “The Real an sich” ile dinlerin farklı Tanrı kavramları arasındaki ilişkiyi, kant'in numen -fenomen ayrımını kullanarak açıklamaya çahlşır. Ona göre Hak Bizatihi (the Real an sich) numen alanıdır ve yani bizim tecrübemizin dışındadır. Dolayısıyla, Hak Bizatihi hakkında hiçbir müsbet ve menfi nitememe yap im ayacağı m iddia eder”

Hick, hak Bizatihi'nin birincisi Yahudilik, Hıristiyanlık ve islamiyet gibi semİtik dirilerde ortaya çıkan müşahhas, diğeri İse hinduizim ve Budizm gibi dinlerde zuhur eden müşahhas olmayan (the impersonae of the real) iki ayrı tezahürü olduğunu söyler. Bütün bunlar, Hick'e göre, “Mutlak” ve “Aşkın” numenal varlığın fenomenal yansımaları olduğu için bu “Dinlerin her biri doğrudur ve bunlardan birine inanan kurtuluşa erecektir.”[566]

c- Kapsayıcı veya Uzlaştırıcı Yaklaşım. Tanrının evrensel kurtarma iradesiyle, kurtuluşun sadece İsa Mesih ve Kilise'de olduğu görüşünü uzlaştırmaya çalışan bir görüştür. Buna göre, Tanrı'mn tezahürü diğer dini geleneklerde de vardır. Kurtuluş bu gelenekleri de kapsar. Hıristiyanlık dışı dinlerde de tanrıya götüren işaretler, manevi zenginlikler vardır. Ancak insanlığı kurtuluşa götürmekte yetersizdirler. İsa Mesih bunları tamamlar, mükemmel hale getirir. Daha önce Eski Ahid'i Yeni Ahid'le tamamladığı gibi, Asya dinlerindeki Krişna ve Buda tasavvurlarını da “Tanrı-İnsan İsa” tasavvuru mükemmelleştirir. [567]

Kari Rahner'e göre, Hıristiyanlık dışı dinlere mensup olanlar, aslında isimsiz, gizli Hıristiyanlardır. Kurtuluşun gelişmesi tanrının inayetiyledir. Bu inayet sonunda İsa Mesih'e bağlanır. Şu anda yeryüzünde yaşayan Hıristiyan inancı dışında kalan, vaftiz olmayan ve kiliseye intisap etmeyenlerin kurtulamayacağı anlayışı sürdürülmemelidir. Misyonerlik, incil'in ve Hıristiyan inancının mesajına tam uyulması, daha iyi Hıristiyan olunmasının sağlanması için yapılmalıdır. [568] Aslında bu görüş, geleneksel dışlayıcı Görüşün yumuşatılmış bir ifadesi görünümündedir. Diyalog uzmanlarından H. Küng bu yaklaşımı hem diyalogu engelleyici, hem de Kilise'yi kimlıksizleştireceği endişesiyle tenkit etmektedir. Ancak sunduğu tanrı merkezciliği İsa Mesih'e bağlamakla kendisi de K. Rahner'le aynı noktaya gelmektedir. [569]

Bu görüşler Katolik Kilisesinde geleneksel misyon anlayışını surgulamaya ve yeni yaklaşımlar aramaya sevk etmiştir. Bunlar: inancı açıklama, inkültürasyon, kurtuluş ve bağımsızlık hareketlerine katılma yöntemleridir, İnancı açıklama, tebliğ ve diyalog, en geçerli ve yaygın misyon metodudur. İnkültürasyon metodu, Hindular ve geleneksel kabile dinleri mensupları arasında uygulanmaktadır. Kurtuluş ve bağımsızlık hareketlerine katılma ise, Marksist ideolojilerin hakim olduğu bölgelerde ön plana çıkmaktadır. [570]

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın