İslâmın İlk Yıllarında Para

B) İslâm'ın İlk Yıllarında Para :

Hz. Peygamber devrinde sikke basılmamış ve o devre kadar tedavülde bulunan sikkeler kullanılmıştır. Hz. Ebû Bekr (ö. 13/638)'in hilâfeti kısa sürdü. O, iç düzeni sağlamaya çalışırken para işi ile uğraşacak zaman bulamadı. Bu konuya ilk eğilen Hz. Ömer (ö. 23/634) olmuştur. Peygamber (s.a.) devrinde tedavülde üç çeşit dirhem vardı [15]

Ağırlık bakımından:

10 dirhem = 10 miskal

10 dirhem = 6 miskal

10 dirhem = 5 miskal

Hz. Ömer devrinde 10 dirhem = 10 miskal üzerinden vergi talep edilince, vergi yükümlüleri bunun hafifletilmesini istediler. Halîfe bir bilirkişi heyeti teşkil ederek, konunun ne hazîneye ve ne de halka zarar vermeyecek bir biçimde çözümlenmesini istedi. Heyet üç çeşit dirhemi toplayarak üçe böldü. Böylece ağırlık bakımından (10 + 6 + 5 = 21 : 3 =7), 10 dirhem = 7 miskal ağırğı esas alındı (13 ) [16]

Hz. Ömer'in bu uygulaması, para basımından çok, para ayarlaması olarak kabul edilir. Yine o devirde İran sikkeleri değiştirilmemiş, ancak İslâm ülkeleri sınırları içindeki emîr ve valiler küçük değişiklik ve ilâveler yaparak sikke bastırmışlardır [17] Hz. Ömer'den itibaren çok sayıda kişi, meselâ; Hz. Osman (ö. 35/655), Muâviye (ö. 60/679) ve Abdullah b. Zübeyr (Ö. 72/691) para basmışlardır. Bunların on tanesinin ağırlığı da 7 miskal idi. Ancak bu paralar mevziî kalmış ve ülke çapında yayılmamıştır [18]

[15] Hamdi Döndüren, İslâm Hukukuna Göre Alım Satımda Kâr Hadleri, İnce Matmaacıhk Tesisleri, Balıkesir 1984, s. 64.

[16] el-Kâsâni, Beyâyiu's-Sanâyi', c. VII, s. 253; İbnü'I-Hümâm, Fethu'l-Kadîr, c. iII, s. 522; K. Miras, Tecrîd-i Sarih, c. V, s. 40; Bilmen, İstilâhât-ı Fıkhıyye Kamusu, c. IV, s. 121, 124; M. M. Abdülhamid, el-Ahvâlü'ş-Şahsiyye, s. 135.

[17] Artuk, «Sikke», İ. A. c. X, s. 622.

[18] a. esr. a.y.

Dr. Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar, İklim Yayınları: 17-18.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın