> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > İslam Fıkhı Eseleri > Bidayetül Müctehid > Şartlı ve istisnalı satışlar
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Şartlı ve istisnalı satışlar  (Okunma Sayısı 2774 defa)
22 Şubat 2011, 16:28:07
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 22 Şubat 2011, 16:28:07 »



E- Şartlı ve îstisnalı Satışlar



Bu satışların caiz olmaması her ne kadar gararlı oldukları için ise de, nassen yasak edildikleri için, caiz olmayan satışiann başlıbaşına bir kısmı sayılmaları lazım gelir. Ulemanın bu satışlar hakkındaki ihtilâfları üç temel hadise dayanmaktadır. Bu hadislerden biri, Câbir (r.a.)'in «Peygamber (s.a.s) Efendimiz, benden bir deve satın aldı ve Medine'ye kadar deveye bin­me hakkını bana şart koştu» mealindeki hadisidir [80] ki, bu hadis Sahih'te geçmektedir. İkinci hadis, «Peygamber (s.a.s) Efendimiz,

'Allah'ın kitabında bulunmayan hiçbir şart -yüz tane de olsa- makbul değildir' buyurdu» mealindeki Berire'nin hadisidir [81]. Bu hadisin sıhhatin­de ittifak edilmiştir. Üçüncü hadiste yine Câbir'in «Peygamber (s.a.s) Efen­dimiz Mühâkale, Müzâbene, Muhabere, Muâveme ve şartlı satışları yasak etti. Ancak Arâyâ'ya izin verdi» mealindeki hadisidir. Bu hadis de Sahih'te yer alıp Müslim tarafından kaydedilmiştir [82] îmam Ebû Hanife'den «Pey­gamber (s.a.s) Efendimiz şartlı satışı yasak etmiştir» diye rivayet olunan ha­dis de [83]bu babtandır. îşte bu hadisler arasında bulunan çelişme yüzünden ulema şartlı satışın cevazında ihtilâf etmişlerdir.

Kimisi «Hem satış, hem şart fasiddirler» demiştir. îmam Şafii ile îmam Ebû Hanife bunlardandırlar. Kimisi «Hem satış, hem caizdirler» demiştir, îbn Şibrime de bunlardandır. Kimisi de «Şart fasiddir. Fakat satış caizdir» demiştir. îbn Ebî Leylâ da bunlardandır, imam Ahmed de «Eğer şart bir tane olursa caizdir, birden çok olursa fasiddir» demiştir.

Hem şartın, hem satışın fasid olduğunu benimsemiş olanlar, şartlı satışı yasak eden hadisin umumuna dayanmışlardır. Her ikisini de caiz görenler Câbir'in birinci hadisini dayanak yapmışlardır. «Satış caizdir. Fakat şart fasiddir» diyenler de Berire'nin liadisindeki umuma bakmışlardır [84]. Bir şam caiz görüp de birden çok şartlara fasid diyenler de, Ebû Davud'un kaydettiği Amr b. Âs'ın «Peygamber (s.a.s) Efendimiz,  caiz değildir. Bir satışta iki şart, uhdeye geçme­yen şeyin kârı ve yanında olmayan şeyi satmak da ciz değildir' buyurdu» [85]mealindeki hadisi ile ihricac etmişlerdir.

imam Mâlik'e gelince: Ona göre şartlar üç kısım olup bir kısmında, ken­disi de satış da fasiddir; bir kısmında, kendisi de satış da caizdir; bir kısmın­da, kendisi fasiddir, fakat satış caizdir, imam Mâlik'in sözlerinden bir dördüncü kısmın da bulunduğu sezilmektedir. O da öyle bir şarttır ki onu koşan kimse, üzerinde durursa satış fesada gider, ondan vazgeçerse caiz olur. Mâli­ki ulemasından birçok kimseler bu tasımlan ayn ayn tarif etmişlerse de, bir­birinden ayırdetmek zordur. Ancak şunu diyebiliriz:

Bu şartlar, ihtiva ettikleri, saüşın sıhhatini engelleyen riba veyahut ga-rann çokluk ve azlık derecelerine göre birbirinden ayrılırlar. Buna göre han­gi satışta koşulan şart yüzünden çok miktarda riba veyahut garar bulunursa, -İmam Mâlik'e göre- şart fasid olduğu gibi, satış da fasiddir; hangi satışta riba veyahut garar az bulunursa, hem satış, hem şart caizdir ve hangi satışın riba veyahut gararı ne az, ne de çok olursa, satış caizdir, fakat şart fasiddir. Mâlikîler, îmam Mâlik'in bu görüşünü görüşlerin en üstünü diye vasıflandı­rırlar. Zira bu görüş, hadislerin te'lifi demektir. Mâlikîler ise te'lifi tercihten üstün tutarlar. İmam Mâlik'in tabilerinden sonrakiler bu konuda birbirine ya­kın birtakım açıklamalarda bulunmuşlardır. Bu açıklamaları yapanlardan biri dedemdir. Biri Mazin, biri de Bacî'dir. Bacı bunu şu şekilde açıklamış­tır:

Satışta şart koşulması iki şekilde olur. Biri şudur: Herhangi bir kimse­nin bir köle veya cariyeyi satarken, «Onu azad ettiğin zaman velâ hakkı sana değil, bana ait olmak şartı ile sana sattım» demesi gibi, satılan mal alıcının mülkiyetinden Çıkaktan sonra koşulur. Bu kabil şartlar -Berîre'nin hadisi de­laletiyle- satışın sıhhatini engellemeyip sadece kendileri fasiddirler. İkinci­si, satılan mal alıcının mülkiyetinde iken koşulan şartlardır. Bu kabil şartlar da -derler ki- üç kısımdır. Zira satıcı koştuğu şartla ya kendine bir menfaat sağlar ya alıcıyı genel veyahut özel bir tasarruftan alıkoy ar ya da satılan maİ-da bir vasfı şart koşar ki, bu da iki kısma aynlır. Çünkü şart koşulan vasıfta ya bir hayır bulunur ya bulunmaz.

Kişinin, evini satarken bir ay kadar -bir kavle göre bir yıl kadar- kendisinin evde oturmasını şart koşması gibi, kendine küçük bir menfaat şart koş­ması -Câbir'in hadisine istinaden- caizdir.

Cariyeyi satarken alıcının cariyeye yaklaşmamasını veyahut onu sat­mamasını şart koşması gibi; alıcıyı genel veyahut özel bir tasarruftan alıkoy­ması ise, caiz değildir. Çünkü bu, istisnalı bir satıştır.

Kölenin azadlanması gibi, satılan malda hayır kabilinden bir vasfın şart koşulmasına gelince: Eğer vasfın satıştan hemen sonra vukuu şart koşulursa caizdir. Eğer gecikmeli olursa -garan büyük olduğu için- caiz değildir. Kölenin hemen azadlanması şartı ile satışını caiz gören İmam Mâlik'in bu görüşü­ne İmam Şafii de katılmıştır. Fakat îmam Şafii'nin şartlı satışı caiz görmedi­ğine dair bir diğer kavli de vardır. Çünkü ona göre, Câbir'in hadisinde kesin­lik yoktur. Zira bu hadiste -bir rivayete göre- Peygamber (s.a.s) Efendi-miz'in, deveyi satın alırken Medine'ye kadar deveye binme hakkını Câbir'e şart koştuğu ifade edilirken bir diğer rivayette, ona deveyi Medine'ye kadar ariyet (iğreti) olarak verdiği ifade edilmektedir [86], İmam Mâlik ise, bunu -gararı az olan satışlardan gördüğü için- az bir süre için caiz görmüş, uzun sü­re için «caiz değildir» demiştir. İmam Ebû Hanife'nin prensibi ise, -şart ne olursa olsun- şartlı satışın caiz olmamasıdır.

İmam Mâlik, başkasına satmamak gibi, hayır kabilinden olmayan bir vasfın şart koşulmasını caiz görmemiştir. Ancak İmam Mâlik'ten kimisi, bu satışın caiz olmadığını, kimisi, yalnız şartın fasid olup satışın caiz olduğunu söylediğimi rivayet etmiştir.                                                                  :

Satıcının alıcıya «Senin paranı ne zaman verirsem, malımı yine bana geri verirsin» şeklinde pazarlık yapmasına gelince: İmam Mâlik'e göre bu satış caiz değildir. Çünkü bu akid, satış akdi ile borçlanma akdi arasında do­laşan bir akiddir. Zira eğer adamın parasını verirse borçlanma akdi, vermez­se satış akdi olur.

Mâliki mezhebinde İKÂLE 'de (satış akdinin feshi) de şart caiz midir değil midir diye ihtilâf vardır. «İkâle, yeni bir satıştır» diyenler, satışın sıhha­tini engelleyen şeylerin ikâlenin de sıhhatini engellediklerini benimser. «İkâle, yapılan satış akdinin bozulmasıdır» diyenler ise, satış ile ikâle arasın­da ayırım yapmışlardır.

Bedelinin yansı ödenmedikçe başkasına satılmaması şartı ile herhangi bir şeyin satışı hakkında da ihtilâf etmişlerdir. Bir rivayete göre İmam Mâlik «caizdir» demiştir. Çünkü bu satışta satılan şey, ödenmeyen bedelinin rehni yerine geçer. Rehin olabilmek için de, başka şey ile satılan şey arasında fark yoktur. Îbnü'l-Kasım'dan gelen rivayete göre ise, İmam Mâlik «Caiz değil­dir» demiştir. Çünkü bu şart alıcıyı, satın aldığı şeyde uzun süre, tasarruf et­mekten alıkoyar. Bunun içindir ki İbnü'l-Mevvaz, «Eğer süre kısa olursa ca­izdir» demiştir.

Peygamber (s.a.s) Efendimiz'den, bir şeyi satan herhangi bir kimsenin, sattığı şeyin bedelinden başka, ayrıca alıcıdan kendisine bir miktar borç ver­mesini şart koşmasını da yasak ettiği rivayet olunmuştur [87]. Bunun için, ule­ma bu satışın caiz olmadığında müttefiktirler. Fakat satıcının, istediği borcu teslim almadan bu şartından vazgeçtiği taktirde, yine de satış fasid midir, de­ğil midir diye ihtilâf etmişlerdir. İmam Ebû Hanife, İmam Şafii ve diğer fu-kaha, «Fasiddir». İmam Mâlik ile -Muhammed b. Abdilhakem'den başka-tabileri de «Caizdir» demişlerdir. İmam Malik'den, Cumhur gibi dediği de rivayet olunmuştur. Cumhur, «Yasak, yasak edilen şeyin fasid olduğunu ge­rektirir. Kaldı ki burada, alıcının satıcıya borç vermesi şart koşulduğu için, satış bedelinin miktarı bilinmez olur» diye delil getirmiştir. Rivayete göre Muhammed b. Ahmed b. Sehi el-Bermekî, Mâlikî ulemasından İsmail b. îs-hak'a «Bu mes'ele ile, bir köleyi yüz dinar ile bir tulum şaraba sattıktan sonra 'Ben şarap tulumundan vazgeçerim' diyen kimsenin mes'elesi arasında ne fark vardır? Halbuki bu satış, ulemanın icmaıyla fasiddir» diye sormuş, İs­mail de «bu iki mes'ele arasında fark şudur: Kişi koştuğu şarttan vazgeçip geçmemekte seçimlidir. Fakat şarap tulumu mes'elesi öyle değildir» diye ce­vab vermiştir. Oysa ki bu cevab hüccet olamaz. Çünkü bu cevab, sorulan şe­yin tekrarından başka bir şey değildir. Zira soran «Bu iki mes'ele arasında fark nedir?» sorusu ile «Satıcı koştuğu şarttan vazgeçip geçmemekte niçin seçimlidir de, şarap tulumundan vazgeçmekte seçimli değildir?» diye sor­mak ister. En uygun olan, şu şekilde cevab vermektir: «Bu satış ne lizatihi (doğrudan) haramdır, ne de onda, lizatihi haram olan bir şey bulunduğu için haram kılınmıştır. Zira herhangi bir kimseden borç isteğinde bulunmak -bi­lindiği üzere- haram değildir. Ancak borçlanma ile şartlandığı için haram kı­lınmıştır. Şarap tulumu mes'elesinde ise durum böyle değildir. Zira bu mes'elede satışı haram kılan sebeb, satışın herhangi bir şeyle şartlandırılması değil, bedelinden bir kısmının lizatihi haram olan bir şeyden ibaret olrçası-dır».

Esasında bu ihtilâf, «Şartlı olduğu için fasid oları bir satışın, fasidliği-ne sebeb olan şart ortadan kalktığı zaman, fesad vasfı da kalkar mı, yoksa -nasıl lizatihi haram olan bir şey, içinde bulunduğu için fasid olan bir satışın fesad vasfı, o şeyin ortadan kalkması ile kalkmıyorsa- kalkmaz mı?» diye edilen ihtilâfa dayanır.

Bu ihtilâfın bir sebebi de şudur: «Bu satışın fasid olması bir sebebe da­ya...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Şartlı ve istisnalı satışlar
« Posted on: 29 Mart 2024, 02:50:10 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Şartlı ve istisnalı satışlar rüya tabiri,Şartlı ve istisnalı satışlar mekke canlı, Şartlı ve istisnalı satışlar kabe canlı yayın, Şartlı ve istisnalı satışlar Üç boyutlu kuran oku Şartlı ve istisnalı satışlar kuran ı kerim, Şartlı ve istisnalı satışlar peygamber kıssaları,Şartlı ve istisnalı satışlar ilitam ders soruları, Şartlı ve istisnalı satışlarönlisans arapça,
Logged
08 Şubat 2020, 15:07:52
Mehmed.
Görevli Sorumlusu
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 18.662


Site
« Yanıtla #1 : 08 Şubat 2020, 15:07:52 »

Esselamu aleyküm Rabbim paylaşım için razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

08 Şubat 2020, 15:12:43
Ceren

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 26.620


« Yanıtla #2 : 08 Şubat 2020, 15:12:43 »

Esselamu aleyküm.rabbim razı olsun bilgilerden kardeşim...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

09 Şubat 2020, 02:49:51
Sevgi.
Bölüm Görevlisi
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 17.948


« Yanıtla #3 : 09 Şubat 2020, 02:49:51 »

Aleyküm selâm. Rabbim bizleri herzaman rızasına uygun şekilde doğru işler yapanlardan eylesin inşaAllah
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes