sidretül münteha
Thu 20 January 2011, 04:55 pm GMT +0200
39. Zekâta Tâbi Mallar
Ulema, zekât düşen malların bir kısmı hakkında ittifak, bir kısmında da ihtilâf etmişlerdir. Zekât düştüğünde ittifak ettikleri mallar, maden çeşitleri arasında süs için olmayan altın ile gümüş, hayvanlar içinde deve, sığır, koyun ve keçi, ekinler içinde buğday ile arpa ve meyvalar içinde de hurma ile kuru üzümdür. Zeytinyağı hakkında da şâzz bir muhalefet vardır. [20]
I. Zînet Esyası
Süs için takılan altınlarda ise ihtilâf etmişlerdir. Çünkü Hicaz fukahası olan İmam Mâlik, Leys b. Sa'd ve îmam Şafii, «Altın ve gümüşe -süs ve giyim için saklandıkları zaman- zekât düşmez». îmam Ebû Hanife ile tabileri ise «Düşer» demişlerdir.
Bu ihtilâfın sebebi, süs ve giyimde kullanılan altın ve gümüş, kullanmak üzere bulundurulan evin sair eşya ve araçlanndan mı sayılır, yoksa bunlar da, diğer altın ve gümüşler gibi alım satımlarda alıp verilen para cinsinden midir diye ihtilâf etmeleridir. «Evin sair eşyaîanndan sayılır» diyenler, «Süs için bulundurulan altın ve gümüşlere zekât düşmez» demişlerdir. Para cinsindendir diyenler ise, «Zekât düşer» demişlerdir.
Bu ihtilâf için bir başka sebep daha vardır. Zira süs, altın ve gümüşü hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır.
Câbir'den rivayet olunduğuna göre Peygamber (s.a.s) Efendimiz,
«Hulliyatta {linette) zekât yoktur» [21] buyurmuştur. Amr b. Şuayb'ın babasından, babası da dedesinden rivayet ettiğine göre ise, bir kadın elinde altından bir çift bilezik takılı bulunan küçük kızı ile birlikte Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in yanına gelmiştir. Bir ara bileziklere gözü ilişen Peygamber (s.a.s) Efendimiz kadına,
«Bunun zekâtını veriyor musun?» diye sormuş»
kadın 'Hayır', deyince Efendimiz (s.a.s):
«Cenâb-ı Hakk'ın kıyamet günü bunların yerine sana. ateşten bir çift bilezik takılmasını ister misin?» buyurmuştur. Bunun üzerine kadın hemen bilezikleri kızın elinden çıkarıp Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in önüne atmış ve«Allah ile Rasûlüne olsun» demiştir [22].
Lakin bu her iki hadis de -hele Câbir'in hadisi- zayıftırlar. Fakat ihtilâflarının asıl sebebi, takım altın ve gümüşleri, evin sair eşyasından mı, yoksa alım satımlarda eşyaya fıat olarak alıp verilen para cinsinden mi sayılır diye ihtilâf etmeleridir.
Kiraya vermek için yapılan takım ve gümüşleri hakkında ise, îmam Mâlik'ten iki rivayet gelmiştir. Birisinde «Zekât düşer, çünkü para gibi kâr getirir», birisinde de «Düşmez, çünkü süs ve takım için yapılmıştır» demiştir. [23]
[20] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/95.
[21] İbn Ebî Şeybe, 3/155; Şafii, Müsned, 1/228, no: 629.
[22] Ebû Dâvûd, Zekât. 9, no: 1563.
[23] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/95-96.