sumeyye
Sat 26 February 2011, 02:11 pm GMT +0200
Yolculukta Vatan (İkametgâh)
Vatan, aslında “oturulan yer, ikametgâh” demektir. Yolculukla ilgili olarak kullanılan bir tabirdir. Yerleşme ve yolculuk açısından vatan üç kısımdır:
1. Aslî Vatan (Vatan-ı Aslî): Kişinin doğup büyüdüğü ve oturduğu veya halen orada oturarak hayatını sürdürdüğü yere “sürekli ikametgâh” anlamında Aslî Vatan denir. Aynı şekilde asıl memleketini terk ederek, bir başka yerde oturan kimse için de ikinci olarak oturduğu yer artık aslî vatan sayılır. Başka bir yere göç etme niyeti olmadan burada yaşama isteğinin bulunması gerekir. Eski yer ile yeni yer arasındaki uzaklığın doksan kilometre olması şart değildir. Bu gibi yerlerde yolcu olma hükümlefifartık son şekle göre düzenlenir. Bundan böyle ilk vatanına yolcu olarak gittiği zaman -yolculuk şartları varsa- mukim olmaz, dört rekatli farz namazlarını iki rekat olarak kısa kılar. Bir kimsenin birden fazla aslî vatanı olabilir. Günümüzde imkânı olanların yazlıkları birer vatan-ı aslîdir. Bu takdirde bu gibi kimseler her iki yerde de mukim hükmündedirler, bunun için ikamete niyet şart değildir.
Yolculara ait kolaylıklar, vatan-ı aslîde geçerli değildir. Fakat yolculuğa çıkarken gerekli şartların uygulanması buna göre düzenlenir.
2. İkamet Vatanı (Vatan-ı ikamet): Asıl memleketinden ayrılarak öğrencilik, işçilik, memurluk ve askerlik gibi sebeplerle bir başka yerde uzunca bir zaman kalmak zorunda olanların ikinci olarak oturdukları yere ya da yolculuk sırasında onbeş gün ve daha fazla kalmaya niyet edilen yerlere “geçici ikametgâh” anlamında İkamet Vatanı denir.
Yolculuk hükümleri, vatan-ı aslîde olduğu gibi, ikamet vatanında da geçerli değildir. Çünkü kişi onbeş gün ve daha fazla kalacağı yerde bir nevi yerleşmiş gibidir.
İkamet vatanından aslî vatana dönülünce, ikamet vatanına ait hükümler ortadan kalkar. Bu durumda vatan-ı aslîye dönene kadar yolcu olmaya devam edilir.
İkamet vatanından bir başka ikamet vatanına gidince, birincisi -yeniden onbeş gün ve daha fazla kalmaya niyet edilmedikçe- ikamet vatanı olmaktan çıkar. Yeniden herhangi bir sebeple bu yere dönülürse, yolculuk hükümleri uygulanmaya başlanır. Terkedilen birinci yer ile ikinci yer arasında doksan kilometre uzaklık olması gerekmez. İkamet süresi içinde ikamet vatanından doksan kilometre uzaklıktaki bir yere yolculuğa çıkınca, onbeş gün ve daha fazla kalmaya niyet edilmezse, burası yolculuk hükümlerinin geçerli olduğu bir yer olur. Fakat onbeş gün ve daha fazla kalmaya niyet edilirse, bu yer vatan-ı ikamet olacağından yolculuk hükümleri geçerli olmaz. Doksan kilometreden az bir yere gidince de yolculuk hükümleri uygulanmaz.
3. Sükna Vatanı (Vatan-ı Sükna): Asıl memleketinden veya geçici olarak oturduğu yerden ayrılan ve gittiği yerde onbeş günden az veya belirsiz bir süre kalmaya niyet edilen yere “yolculuk ikametgâhı” anlamında Sükna Vatanı (Vatan-ı Sükna, Vatan-ı Sefer) denir. Yolculuk hükümlerinin geçerli olduğu yer, işte bu nitelikteki bir yerdir.