sumeyye
Wed 30 March 2011, 01:50 pm GMT +0200
Yitiğin Kendisine Âit Olduğunu îddiâ Eden:
Bir kimse bulunan malın kendisine âit olduğunu iddia ederse, delil getirmesi lâzım olur: Çünkü bu bir iddiadır. Eğer onun alâmetlerini söylerse, malın ona verilmesi caiz olur. Fakat bulan vermek için zorlanamaz: Zira olabilir ki bu iddianın sahibi o malı evvelâ sahibinin yanında görmüş veya sahibinin o malı tanımasına dayanarak gelip böyle bir iddiada bulunmuştur. Ayrıca bir malı elde bulundurmak, ona sahip olmak gibidir. Başkası delil getirmedikçe o mal üzerinde hak iddiasında bulunamaz. Ancak yine de alâmetlerini söylerse, bulan kişinin o malı ona vermesi caiz olur. Zira bir hadîs-i şerîfde Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Sahibigelir de kesesini ve bağım tarif ederse, malı ona teslim et." [16] Biz bu emri cevaz ve mübahlık mânasında telakki ettik ki, bununla; "Beyyine getirmek davacıya düşer." [17] mealindeki hadîs-i şerifi bağdaştırabilelim. [18]
Hâkim Karan Olmaksızın Teslim Edilen Yitiğin Gerçek Sahibinin Çıkması:
Malı bulan kişi bu iddiayı ileri süreni doğrulayıp hâkim kararı olmaksızın malı ona teslim ederse, sonra asıl mal sahibi gelip delil getirirse; malının kıymetini ikisinden dilediğine ödetir. Malı teslim alan kıymetini öderse, o malı kendisine vermiş olandan bu değeri alamaz. Ama malı bulmuş olup da alâmetlerini söyleyene hâkim kararıyla teslim eden şahıs malın kıymetini öderse, bu ödediğini malı teslim ettiği şahısdan alır. Çünkü hâkim kararı sebebiyle malı ona vermek mecburiyetinde kalmıştır. [19]
Haremde Bulunan Yitikler:
Mekke Hareminde bulunan yitiklerle, Harem dışı yerlerde bulunan yitikler arasında fark yoktur: Zira bir hadîs-i şerîfdeHz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Kesesini ve bağını tarif et, sonra da onu bir sene müddetle ilân et. [20]rBu emir; -Haremde bulunan yitiklerle Harem hâricinde bulunan yitikler arasında ayırım yapılmadığı için-mutlaktır. Yitik her yerde yitiktir. Bir seneye kadar sahibi çıkmazsa, sadaka olarak verilir. Böylece o malın imkân nisbetinde sahibine ulaştırılması meşrûlaşır. Hz. Peygamber (sas) in Harem hakkında; "Onun
lukatası -ilân edecek kimse hariç- kimseye halâl olmaz.[21] Burada hususi olarak Haremden bahsedilmiştir ki, o düşen lukatanm garipler için olduğu vehmine kapılma olmasın. [22]
[16] Bu hadîsi Buharı, Müslim, Ebû Dâvud, Tirmizî rivayet etmiştir
[17] Bu hadîsi Tirmizî, Beyhakî ve İbn. Asakir rivayet etmiştir
[18] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/375.
[19] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/375.
[20] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Ebû Dâvud, Tirmizı ve Mâlik rivayet etmiştir
[21] Bu hadîsi Buharî, Müslim ve Neseî rivayet etmiştir
[22] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/376.